1. Trong sự nghiệp đổi mới đất nước, Đảng và Nhà nước ta luôn khẳng định vị trí trung tâm của thanh niên trong chiến lược đào tạo, bồi dưỡng, phát huy nguồn lực con người, có vai trò là lực lượng xã hội to lớn, xung kích, sáng tạo, đi đầu trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trong Di chúc để lại cho toàn Đảng, toàn dân ta trước lúc đi xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “ĐOÀN VIÊN VÀ THANH NIÊN ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng” vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”1. Chăm lo, phát triển thanh niên vừa là mục tiêu, vừa là động lực bảo đảm cho sự ổn định và phát triển bền vững của đất nước, do đó, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, cần quan tâm chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ thanh niên là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị.
Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh giữ vai trò nòng cốt trong việc tập hợp, đoàn kết và định hướng thanh niên theo con đường cách mạng của Đảng, là tổ chức chính trị - xã hội của thanh niên, nơi giáo dục lý tưởng, đạo đức và phát huy sức sáng tạo, nhiệt huyết của tuổi trẻ vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đồng thời, Đoàn còn là cầu nối giữa thanh niên và Đảng, đóng góp vào quá trình xây dựng lực lượng kế thừa, đảm bảo sự tiếp nối và phát triển của sự nghiệp cách mạng đất nước.
Thấm nhuần tư tưởng Hồ Chí Minh, trong quá trình lãnh đạo, đảng ủy các trường đại học công lập luôn quan tâm đổi mới phương thức lãnh đạo đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường, coi đây là một nội dung quan trọng của công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, vừa là yêu cầu khách quan, vừa là nhiệm vụ xuyên suốt, lâu dài, phải tiến hành thường xuyên để bảo đảm vai trò lãnh đạo. Đổi mới phương thức lãnh đạo là đòi hỏi khách quan từ thực tiễn, vì vậy, đảng ủy nhà trường cần thường xuyên đổi mới, phát triển, hoàn thiện phương thức lãnh đạo để phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra, từ đó lãnh đạo Đoàn Thanh niên nhà trường giành nhiều thành tựu to lớn.
Sự lãnh đạo của đảng ủy đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường là một nội dung quan trọng nhằm phát huy vai trò xung kích của thanh niên, xây dựng thanh niên thành nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển của đất nước nói chung và mỗi trường đại học nói riêng. Đây là một trong những nhân tố quan trọng góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng của thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay. Để đạt được mục tiêu đó, phải bám sát nội dung, phương thức lãnh đạo, cũng như những yếu tố tác động đến sự lãnh đạo của đảng ủy nhà trường đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường.
Trong những năm gần đây, dưới sự lãnh đạo của đảng ủy trường đại học công lập, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường đã phát huy sức mạnh của mình trong việc đoàn kết, tập hợp, chăm lo cho đoàn viên, thanh niên, góp phần thực hiện thành công các chủ trương, nghị quyết của đảng ủy nhà trường, xây dựng nhà trường phát triển vững mạnh.
Một số trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội như: Học viện Báo chí và Tuyên truyền, Trường Đại học Kinh tế Quốc dân, Trường Đại học Ngoại thương, Trường Đại Học Sư phạm Hà Nội, Trường Đại học Luật Hà Nội qua khảo sát đối với cán bộ Đoàn cho thấy:
Một là, đảng ủy nhà trường lãnh đạo bằng nghị quyết, quyết định, chương trình, định hướng chỉ đạo đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh có tầm quan trọng và giữ vai trò quyết định vô cùng lớn. Có đến 80,9% đoàn viên cho rằng đảng ủy nhà trường đóng vai trò then chốt trong việc lãnh đạo, định hướng mọi hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường. Bên cạnh đó, đảng ủy nhà trường có vai trò xác định mục tiêu, phương hướng nhiệm vụ cho Đoàn và bảo đảm theo đúng chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Hai là, căn cứ vào những văn bản lãnh đạo của đảng ủy nhà trường, Đoàn Thanh niên đã tiếp cận và triển khai, cụ thể hóa thành các hoạt động thực tiễn. Có tới 98,7% cán bộ Đoàn cho rằng việc đảng ủy nhà trường lãnh đạo bằng nghị quyết, quyết định, chương trình, định hướng chỉ đạo đã được triển khai một cách rõ ràng và cụ thể trong các hoạt động của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh. Mặt khác, để các chủ trương, chính sách của Đảng về thanh niên, công tác thanh niên nhanh chóng đi vào cuộc sống, thực sự phát huy tác dụng thì công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục có vai trò đặc biệt quan trọng.
Ba là, qua khảo sát cán bộ Đoàn tại 5 trường đại học công lập trên, có tới 295/300 phiếu cán bộ Đoàn cho rằng hoạt động tuyên truyền đối với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong công tác thanh niên và hoạt động của tổ chức Đoàn là vô cùng quan trọng. Từ đó có thể thấy, để góp phần bồi dưỡng, nâng cao lập trường tư tưởng, chính trị trong đoàn viên, khơi dậy ý thức, tinh thần trách nhiệm đối với cội nguồn, dân tộc, trách nhiệm vì cộng đồng thì công tác tuyên truyền, giáo dục tư tưởng đạo đức, lối sống đối với việc thực hiện các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước chính là vai trò cốt lõi để tạo được những chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động của mỗi đoàn viên.
Bốn là, trong công tác tổ chức, cán bộ và thông qua vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, đảng ủy trường đại học công lập đã lựa chọn, bố trí, sắp xếp, phân công những đồng chí cán bộ có đủ phẩm chất, năng lực, được thử thách qua phong trào thanh niên và nhận được sự tin tưởng để bầu làm Bí thư đoàn, phụ trách công tác thanh niên; tập trung bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ đoàn viên, thanh niên; chỉ đạo công tác đánh giá, xếp loại cán bộ Đoàn.
Năm là, đảng ủy trường đại học công lập còn lãnh đạo bằng việc phát huy tính độc lập và vai trò tích cực, chủ động sáng tạo của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường thông qua việc khơi dậy và huy động tiềm năng, trí tuệ, sáng tạo, sức trẻ của đoàn viên thanh niên, đảm bảo cho Đoàn có khả năng thích ứng với thực tế mới, đáp ứng nhu cầu và mong muốn của thanh niên và sinh viên, đồng thời đóng góp tích cực vào sự phát triển của đất nước. Tính tự chủ, sáng tạo của Đoàn Thanh niên nhà trường được triển khai các hoạt động như tổ chức seminar, các cuộc thi về kiến thức, chuyên môn, năng lực, hay hoạt động viết bài khoa học, tham luận, chính luận và nhiều hoạt động.
Để làm tốt công tác lãnh đạo Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường thì công tác kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết của đảng ủy các trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội đã đảm bảo trong việc quản lý tốt các hoạt động của Đoàn, từ việc tổ chức các sự kiện, hoạt động văn hóa, giải trí cho đến công tác cán bộ và các hoạt động nhân đạo. Công tác này đã tạo ra sự minh bạch và trách nhiệm trong quản lý và điều hành của đảng ủy nhà trường đối với Đoàn Thanh niên. Sự phối hợp chặt chẽ giữa đảng ủy và Đoàn Thanh niên nhà trường thông qua các hoạt động kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết đã giúp tăng cường sự trao đổi, chia sẻ thông tin, kinh nghiệm giữa đảng ủy và Đoàn Thanh niên. Sự tham gia thảo luận, đóng góp ý kiến của lãnh đạo đảng ủy và Đoàn Thanh niên trong quá trình sơ kết, tổng kết đã phát huy tính dân chủ, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Đoàn Thanh niên nhà trường. Các báo cáo sơ kết, tổng kết đã phản ánh đầy đủ những khó khăn, vướng mắc, hạn chế và giải pháp khắc phục.
Tuy nhiên, qua quá trình khảo sát về phương thức lãnh đạo của đảng ủy 5 trường đại học công lập đối với Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh ở thành phố Hà Nội vẫn còn một số hạn chế: (1) Một số nghị quyết, quyết định, chương trình, định hướng chỉ đạo của đảng ủy nhà trường chưa thực sự chất lượng, chưa sâu sát tình hình thực tiễn của từng đơn vị; ngoài ra, Đoàn thanh niên còn gặp khó khăn khi triển khai, tổ chức thực hiện nghị quyết, quyết định, định hướng chỉ đạo từ đảng ủy nhà trường; (2) Công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục, giáo dục chưa đa dạng, phong phú, sáng tạo, chủ yếu thông qua tuyên truyền miệng, chưa có giải pháp cụ thể nắm bắt được tư tưởng của đội ngũ cán bộ, đảng viên về công tác thanh niên; (3) Công tác tổ chức, cán bộ, quy hoạch tạo nguồn cán bộ Đoàn còn nhiều bất cập; vai trò tham mưu cho đảng ủy về công tác tổ chức cán bộ Đoàn chưa thật tốt, chưa phát huy hiệu quả tham mưu; (4) Việc phát huy tính tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên trong Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường vẫn chưa mang lại kết quả cao; (5) Việc phát huy tính độc lập và vai trò tích cực, chủ động sáng tạo của tổ chức Đoàn vẫn đôi khi chưa được đẩy mạnh; (6) Trong công tác kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết đôi khi vẫn chưa được tiến hành thường xuyên, chưa kịp thời phát hiện những điểm vướng mắc để giải quyết.
2. Từ thực trạng trên, để góp phần đổi mới phương thức lãnh đạo của đảng ủy trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường thời gian tới, cần tiến hành đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm của đảng ủy và đội ngũ cán bộ, đảng viên các trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội về tăng cường sự lãnh đạo đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường
Đảng ủy trường đại học công lập cần quán triệt sâu sắc các chủ trương, nghị quyết của Đảng và chính sách của Nhà nước về thanh niên và Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, đặc biệt là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; từ đó nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên về vai trò của thanh niên và công tác Đoàn. Đảng ủy nhà trường cần xây dựng kế hoạch thực hiện Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008 về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa hiện đại hóa. Ngoài ra, cần đảm bảo sự lãnh đạo thường xuyên, chặt chẽ và khoa học đối với Đoàn, với tinh thần khách quan, cách mạng. Đồng thời, tính đảng và tính khoa học trong lãnh đạo Đoàn là vô cùng quan trọng, bởi thanh niên là lực lượng có tính đặc thù, cần được định hướng và giáo dục đúng đắn để phát huy tối đa tiềm năng trong công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Hai là, nâng cao chất lượng của các nghị quyết, quyết định, kế hoạch, chương trình hành động của đảng ủy các trường đại học về công tác thanh niên
Đảng ủy các trường đại học công lập cần xây dựng chương trình hành động về công tác thanh niên cho từng năm và cả nhiệm kỳ, đảm bảo các nghị quyết vừa đáp ứng nhiệm vụ chính trị của Đảng bộ, vừa phù hợp và khả thi với tổ chức Đoàn. Nghị quyết cần tập trung giải quyết những vấn đề bức xúc của thanh niên như việc làm, học tập, thu nhập, đời sống văn hóa, tinh thần và kỹ năng xã hội. Đồng thời, đảng ủy nhà trường phải phân công trách nhiệm rõ ràng, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, khắc phục hạn chế và rút kinh nghiệm. Các nghị quyết cần được xây dựng khoa học, phát huy trí tuệ tập thể, lắng nghe ý kiến chuyên gia để đảm bảo hiệu quả lãnh đạo.
Ba là, tiếp tục đổi mới, đa dạng hóa các hình thức, phương pháp của công tác tuyên truyền, vận động, giáo dục, thuyết phục của đảng ủy các trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, vận động, sử dụng có hiệu quả các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội theo hướng thiết thực”2, theo đó, đảng ủy các trường đại học công lập cần đổi mới nội dung và hình thức tuyên truyền, sử dụng hiệu quả truyền thông đại chúng và mạng xã hội để phổ biến thông tin chính thống, giáo dục lịch sử và giá trị văn hóa dân tộc. Nâng cao nhận thức của đảng ủy về vai trò của truyền thông, đồng thời, tăng cường quản lý, giáo dục ý thức trách nhiệm của đoàn viên trong việc sử dụng các phương tiện truyền thông xã hội. Đảng ủy nhà trường cần theo dõi, nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của đoàn viên, đồng thời kiện toàn đội ngũ cán bộ làm công tác tuyên truyền. Sự liên kết và đồng bộ giữa đảng ủy và Đoàn Thanh niên nhà trường trong công tác tuyên truyền là yếu tố quan trọng, đảm bảo các hoạt động của Đoàn phản ánh đúng mục tiêu, phương hướng giáo dục và đóng góp vào thành tựu chung của nhà trường, góp phần xây dựng môi trường học tập và rèn luyện lý tưởng cho sinh viên.
Bốn là, tập trung đổi mới, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng và xây dựng đội ngũ cán bộ Đoàn nhằm đáp ứng yêu cầu của công tác thanh niên trong tình hình mới
Đổi mới và kiện toàn tổ chức bộ máy Đoàn Thanh niên tại các trường đại học công lập là điều kiện tiên quyết để nâng cao hiệu quả hoạt động. Đoàn cần tinh gọn cơ cấu tổ chức, thành lập các ban chuyên trách mới như chuyển đổi số và hợp tác quốc tế, giúp đáp ứng yêu cầu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và toàn cầu hóa. Đảng ủy nhà trường cần chú trọng đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao phẩm chất đạo đức và năng lực chuyên môn cho đội ngũ cán bộ Đoàn, đặc biệt là kỹ năng số, quản lý, lãnh đạo. Công tác kiểm tra, giám sát và khen thưởng cần được thực hiện thường xuyên để duy trì tính gương mẫu của cán bộ. Đồng thời, đảng ủy nhà trường cần khuyến khích cán bộ Đoàn tham gia vào các hoạt động sáng tạo, hợp tác quốc tế, giúp họ nâng cao khả năng thích ứng với yêu cầu mới.
Năm là, bảo đảm sự lãnh đạo trực tiếp, toàn diện của đảng ủy nhà trường đối với Đoàn Thanh niên, đồng thời phát huy tính độc lập và vai trò tích cực, chủ động sáng tạo của Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường
Đảng ủy trường đại học công lập lãnh đạo Đoàn Thanh niên thông qua việc thực hiện Điều lệ Đảng, nghị quyết của Đảng, pháp luật của Nhà nước, hoạt động kiểm tra, giám sát, và công tác cán bộ. Đảng ủy nhà trường cần đảm bảo lãnh đạo trực tiếp nhưng tôn trọng tính độc lập và sáng tạo của Đoàn, tránh áp đặt và cầm tay chỉ việc. Nguyên tắc lãnh đạo là không buông lỏng nhưng cũng không bao biện, định hướng chính trị và tư tưởng đồng thời tôn trọng sự tự chủ của Đoàn. Đảng cần thực hiện các nghị quyết và văn kiện như Nghị quyết 25-NQ/TW và Đại hội XIII, nhấn mạnh vai trò quan trọng của thanh niên trong học tập, sáng tạo, khởi nghiệp và bảo vệ Tổ quốc, đồng thời tăng cường sự lãnh đạo bằng các giải pháp toàn diện và trách nhiệm3.
Sáu là, tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết của đảng ủy các trường đại học công lập ở thành phố Hà Nội đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường
Để nâng cao hiệu quả công tác kiểm tra, giám sát và sơ kết, tổng kết đối với Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, đảng ủy nhà trường cần thực hiện các giải pháp cụ thể. Trước tiên, cần xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát chi tiết và định kỳ, dựa trên phân tích các hoạt động trọng tâm của Đoàn, nhằm bảo đảm công tác này không chỉ dừng lại ở hình thức mà đi sâu vào nội dung và chất lượng. Tăng cường phối hợp giữa đảng ủy và các đơn vị liên quan, như Ban chấp hành Đoàn Thanh niên, các khoa, phòng ban, giúp đảm bảo sự đồng bộ và hiệu quả trong công tác kiểm tra, giám sát. Phát huy vai trò của cán bộ Đoàn và đoàn viên trong quá trình kiểm tra, giám sát để tạo sự minh bạch và trách nhiệm. Công tác kiểm tra, giám sát cũng cần được đổi mới phương thức theo hướng hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin để theo dõi và giám sát hiệu quả hơn. Đối với công tác sơ kết, tổng kết, đảng ủy cần tổ chức một cách khoa học và bài bản, tăng cường sự tham gia của các đơn vị liên quan và áp dụng công nghệ thông tin để nâng cao tính chính xác và minh bạch. Qua sơ kết, tổng kết, đảng ủy có thể đánh giá kết quả, rút ra bài học kinh nghiệm và điều chỉnh hoạt động của Đoàn Thanh niên, bảo đảm phù hợp với thực tiễn.
1. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2019, t. 48.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 191.
3. Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
BÙI MAI LINH
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
