Công tác phát triển đảng viên là học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị hiện nay

1. Thực trạng công tác phát triển đảng viên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị thời gian qua

Bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng là thanh niên, học sinh, sinh viên là chủ trương quan trọng, mang tính xuyên suốt qua các nhiệm kỳ Đại hội Đảng. Từ năm 1998 đến nay, Đảng ta đã ban hành nhiều văn bản lãnh đạo, chỉ đạo như: Chỉ thị số 34-CT/TW, ngày 30/5/1998 của Bộ Chính trị về tăng cường công tác chính trị tư tưởng; củng cố tổ chức đảng, đoàn thể quần chúng và công tác phát triển đảng viên trong các trường học, trong đó nhấn mạnh nhiệm vụ “Tích cực tạo nguồn, làm tốt công tác phát triển đảng viên trong cán bộ, giáo viên, học sinh, sinh viên, nhất là ở cơ sở hiện còn ít hoặc chưa có đảng viên”. Chỉ thị số 44-CT/TW, ngày 12/10/2004 của Ban Bí thư về kết nạp đảng viên lớp Hồ Chí Minh nhân dịp kỷ niệm 115 năm Ngày sinh của Người nêu rõ: “Chú ý kết nạp vào Đảng những người ưu tú là đoàn viên Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, công nhân, nông dân, trí thức, học sinh, sinh viên, lực lượng vũ trang, phụ nữ, dân tộc thiểu số, người lao động trong các thành phần kinh tế”. Nghị quyết số 25-NQ/TW, ngày 25/7/2008 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh niên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đề ra mục tiêu: “Đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên từ đoàn viên, phấn đấu đạt tỷ lệ ít nhất 70% đảng viên mới được kết nạp từ đoàn viên”. Nghị quyết số 29-NQ/TW, ngày 04/11/2013 Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đề ra nhiệm vụ: “Coi trọng công tác phát triển đảng, công tác chính trị, tư tưởng trong các trường học”. Chỉ thị số 28-CT/TW, ngày 21/1/2019 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng kết nạp đảng viên và rà soát, sàng lọc, đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng, Chỉ thị số 28-CT/TW yêu cầu, các cấp ủy, chi bộ thường xuyên lãnh đạo các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội, qua đó phát hiện nhân tố tích cực, nhất là đoàn viên thanh niên, công nhân, người lao động có thành tích, gương mẫu trong phong trào, có uy tín trong nhân dân để có kế hoạch bồi dưỡng, tạo điều kiện cho họ phấn đấu trở thành đảng viên. Văn kiện Đại hội XIII của Đảng đề ra chủ trương: “Chú trọng phát hiện, bồi dưỡng kết nạp vào Đảng những đoàn viên ưu tú, trưởng thành trong lao động, học tập, trong lực lượng vũ trang; quan tâm phát triển đảng viên là công nhân, trí thức, doanh nhân để tạo nguồn cán bộ cho hệ thống chính trị các cấp”¹. Đặc biệt, Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 16/6/2022 Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII về tăng cường củng cố, xây dựng tổ chức cơ sở đảng và nâng cao chất lượng đội ngũ đảng viên trong giai đoạn mới nhấn mạnh yêu cầu coi trọng chất lượng phát triển đảng viên, quan tâm phát triển đảng viên trong đoàn viên thanh niên và đoàn viên công đoàn, hội viên ưu tú, quần chúng tiêu biểu…

Nhận thức tầm quan trọng của công tác phát triển đảng viên là học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh nhằm lựa chọn, bồi dưỡng, kết nạp vào Đảng những quần chúng ưu tú, qua đó tăng cường số lượng và chất lượng đội ngũ đảng viên, góp phần nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của tổ chức đảng, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới; mặt khác, góp phần giáo dục lý tưởng cách mạng, phẩm chất đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, phù hợp với yêu cầu của Đảng và xu thế vận động của xã hội trong giai đoạn hiện nay. Bám sát các chủ trương của Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Thường vụ Tỉnh ủy Quảng Trị đã ban hành các văn bản về công tác phát triển đảng viên là học sinh, sinh viên như: Chỉ thị số 14-CT/TU, ngày 15/3/2013 về việc tăng cường công tác phát triển đảng viên ở địa bàn, lĩnh vực còn khó khăn và ít đảng viên; Nghị quyết số 03-NQ/TU, ngày 20/11/2014 về củng cố, phát triển tổ chức đảng và tăng cường kết nạp đảng viên trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 399-QĐ/TU, ngày 18/11/2016 ban hành Đề án phát triển tổ chức đảng, đảng viên và các tổ chức chính trị - xã hội trong doanh nghiệp ngoài nhà nước trên địa bàn tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2016 - 2020; Chỉ thị số 05-CT/TU, ngày 07/5/2021 về đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong tình hình mới; Công văn số 1237-CV/TU, ngày 22/8/2023 về đẩy mạnh công tác phát triển đảng viên trong đoàn viên ở khu dân cư và trường trung học phổ thông.

Trên cơ sở các nghị quyết, chỉ thị, kết luận của Trung ương và Tỉnh ủy Quảng Trị về phát triển đảng viên, Ban Thường vụ Tỉnh ủy kịp thời chỉ đạo các cấp ủy, tổ chức đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội, các đơn vị liên quan quan tâm, chú trọng công tác phát triển đảng viên, nhất là việc xây dựng kế hoạch và tạo nguồn kết nạp đảng viên ở các doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước, các trường cao đẳng, trung học phổ thông, các hội viên, đoàn viên ưu tú trong các đoàn thể chính trị - xã hội.

Thực hiện chỉ đạo của Ban Thường vụ Tỉnh ủy, các cấp ủy đảng, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội đã tích cực, chủ động xây dựng kế hoạch tuyên truyền, làm tốt công tác giáo dục chính trị tư tưởng, nâng cao nhận thức về Đảng. Bên cạnh đó, đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước thông qua nhiều hình thức khác nhau nhằm thu hút, tập hợp đoàn viên, hội viên tham gia, lựa chọn, bồi dưỡng quần chúng ưu tú để xem xét kết nạp Đảng, như các phong trào: thi đua dạy tốt, học tốt, tổ chức các hội thi văn nghệ, thể dục thể thao, tạo môi trường để học sinh, sinh viên phát huy tối đa tài năng, rèn luyện và trưởng thành.

Bên cạnh đó, Ban Thường vụ Tỉnh ủy chỉ đạo Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Trường Chính trị, các Trung tâm chính trị đổi mới nội dung, chương trình các lớp bồi dưỡng, nhất là kỹ năng công tác cho cán bộ làm công tác Đảng, đoàn thể, tổ chức các lớp bồi dưỡng nhận thức về Đảng, lớp bồi dưỡng đảng viên mới theo hướng linh hoạt trong tổ chức các lớp học, bảo đảm đáp ứng yêu cầu và phù hợp đối tượng học sinh, sinh viên.

Việc kết nạp đảng viên được thực hiện đúng quy trình, thủ tục từ khâu giới thiệu đến công tác thẩm tra hồ sơ, lý lịch, nhất là tiêu chuẩn, điều kiện kết nạp Đảng.

Hiện nay, Đảng bộ tỉnh có 14 đảng bộ trực thuộc, trong đó có 10 đảng bộ huyện, thị xã, thành phố; 1 đảng bộ khối; 3 đảng bộ lực lượng vũ trang với 495 tổ chức cơ sở đảng gồm 256 đảng bộ cơ sở, 239 chi bộ cơ sở, 19 đảng bộ bộ phận và 2.206 chi bộ trực thuộc với 48.694 đảng viên, chiếm 7,22% dân số toàn tỉnh. Trong đó, đảng viên nữ là 19.151 đồng chí, chiếm 39,09%; đảng viên dự bị là 1.469 đồng chí, chiếm 3,0%; đảng viên là người dân tộc thiểu số là 3.781 đồng chí, chiếm 7,72%; đảng viên là người theo tôn giáo là 140 đồng chí, chiếm 0,29%; đảng viên là đoàn viên Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là 9.471, chiếm 19,33%; đảng viên là chủ doanh nghiệp tư nhân là 101 đồng chí, chiếm 0,21%; đảng viên làm các ngành nông, lâm, ngư nghiệp là 8.286 đồng chí, chiếm 16,92%; đảng viên là học sinh 2 đồng chí, chiếm 0,004%; đảng viên được miễn công tác và sinh hoạt Đảng là 3.475 đồng chí, chiếm 7,095; tuổi đời bình quân của đảng viên là 45,72 tuổi². Nhìn chung, chất lượng đội ngũ đảng viên trong toàn tỉnh từng bước được nâng lên, cơ cấu đội ngũ đảng viên chuyển biến theo chiều hướng tích cực, đại đa số đảng viên giữ vững bản lĩnh chính trị, kiên định đường lối đổi mới đất nước, phát huy vai trò tiên phong gương mẫu, từng bước đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của nhiệm vụ được giao.

Hiện nay, toàn tỉnh có 28 trường trung học phổ thông, 8 trung tâm giáo dục thường xuyên và giáo dục nghề nghiệp, 3 trường cao đẳng (bao gồm cao đẳng y tế, cao đẳng sư phạm, cao đẳng kỹ thuật), 100% đơn vị đều có tổ chức đảng (1 đảng bộ cơ sở, 32 chi bộ cơ sở, 1 đảng bộ bộ phận, 4 chi bộ trực thuộc đảng ủy cơ sở với 1.283 đảng viên).

Với sự nỗ lực và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị cùng những giải pháp toàn diện, đồng bộ, trong hai năm (từ năm 2020 đến năm 2022), tỉnh đã kết nạp được 20 đảng viên là học sinh, sinh viên (năm 2020: kết nạp được 9 đảng viên; năm 2021: kết nạp được 2 học sinh và 1 sinh viên; năm 2022: kết nạp được 8 học sinh)³.

Đảng viên được kết nạp trong các trường học là những quần chúng ưu tú có thành tích cao trong học tập và các hoạt động của nhà trường, tuổi đời còn trẻ, đa số từ 18 đến 22 tuổi, trong đó có 12 đồng chí đảng viên được kết nạp là nữ, chiếm 60%⁴.

Dưới sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, các đảng bộ huyện và cơ sở đã thực hiện tốt các quy định của Trung ương và Tỉnh ủy về chức năng, nhiệm vụ của từng loại hình tổ chức cơ sở đảng. Không ngừng đổi mới phương thức lãnh đạo, chú trọng nâng cao chất lượng sinh hoạt chi bộ. Qua đó, nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức đảng, để tổ chức đảng thực sự là hạt nhân, nền tảng lãnh đạo đội ngũ đảng viên và các đoàn thể trong các trường học.

Với những kết quả đạt cho thấy, công tác phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên luôn được các cấp ủy quan tâm, chỉ đạo. Học sinh, sinh viên có sự giác ngộ về chính trị, tư tưởng, nỗ lực phấn đấu học tập, rèn luyện để được đứng vào hàng ngũ của Đảng. Nhiều đảng viên qua thực tiễn đã phát huy được tính tiên phong, gương mẫu, là động lực, hành trang để các đảng viên trẻ tiếp tục trên con đường học tập, rèn luyện và cống hiến cho Tổ quốc.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh vẫn còn tồn tại những khó khăn, hạn chế nhất định: chưa có văn bản cụ thể quy định về việc phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên dẫn đến mức độ triển khai thực hiện chưa thực sự sâu rộng. Một số cấp ủy chưa quan tâm đúng mức đến công tác phát triển đảng viên, tại các trường học chủ yếu tập trung phát triển đảng viên là đội ngũ giáo viên. Một bộ phận học sinh, sinh viên trong các trường học còn hạn chế về nhận thức chính trị, chưa có động cơ phấn đấu vào Đảng. Việc theo dõi, phân công đảng viên giúp đỡ, phát hiện quần chúng ưu tú vào Đảng chưa được quan tâm đúng mức. Số lượng kết nạp đảng viên hằng năm còn ít, chiếm tỷ lệ thấp so với số học sinh, sinh viên hiện có. Nếu như nhiệm kỳ 2015 - 2020, số lượng đảng viên được kết nạp bình quân hằng năm đạt trên 1.600 đảng viên/năm (chỉ tiêu từ 1.400 - 1.500 đảng viên/năm), thì trong hai năm đầu tiên của nhiệm kỳ 2020 - 2025, bình quân kết nạp được hơn 1.100 đảng viên/năm, chưa đạt chỉ tiêu của Đại hội Đảng bộ tỉnh cũng như Nghị quyết số 21-NQ/TW đề ra⁵. Một số cấp ủy còn lúng túng trong thực hiện các thủ tục kết nạp đảng viên đối với học sinh, sinh viên.

Nguyên nhân của những hạn chế, bất cập trên là do một số cấp ủy triển khai thực hiện công tác phát triển đảng viên chưa thường xuyên, chưa chú trọng đến việc giao chỉ tiêu cho các tổ chức, đoàn thể thực hiện nhiệm vụ phát triển đảng viên. Công tác rà soát, nắm danh sách, đánh giá số lượng, chất lượng bồi dưỡng kết nạp đảng chưa chặt chẽ, triệt để. Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho đoàn viên về mục tiêu, lý tưởng của Đảng có mặt thiếu hiệu quả. Việc phân công đảng viên theo dõi, giúp đỡ đối tượng cảm tình Đảng của một số chi bộ chưa cụ thể, rõ ràng, đảng viên được phân công theo dõi, giúp đỡ quần chúng chưa thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm, năng lực, am hiểu về công tác Đảng còn hạn chế. Nhận thức, tư tưởng, xu hướng của thế hệ trẻ để phấn đấu vào Đảng chưa đầy đủ. Mặt trái của kinh tế thị trường tác động tiêu cực đến tư tưởng chính trị, tâm lý của đoàn viên thanh niên, tạo tâm lý hoài nghi, thiếu tin tưởng vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng…

2. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác phát triển đảng viên là học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị thời gian tới

Để tăng cường công tác phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Quảng Trị, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ thời kỳ mới, phấn đấu đến cuối nhiệm kỳ thành lập được trên 30 tổ chức đảng trong doanh nghiệp ngoài khu vực nhà nước và trong nhiệm kỳ kết nạp trên 7.500 đảng viên (bình quân hằng năm đạt trên 1.500 đảng viên)⁶, cần tập trung thực hiện một số giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, tổ chức đảng, các tổ chức trong trường học, nhất là người đứng đầu về ý nghĩa và tầm quan trọng của công tác phát triển đảng viên trong học sinh, sinh viên, xem đây là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên, lâu dài trong công tác xây dựng Đảng. Đồng thời, tập trung tuyên truyền, giáo dục chính trị tư tưởng cho học sinh, sinh viên nhận thức sâu sắc về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao ý thức giác ngộ chính trị qua đó xác định động cơ phấn đấu vào Đảng.

Thứ hai, chú trọng công tác bồi dưỡng, tạo nguồn trong học sinh, sinh viên, xây dựng kế hoạch cụ thể đối với kết nạp đảng viên trong trường học. Khảo sát, đánh giá, phân tích đúng thực trạng quần chúng là nguồn kết nạp đảng viên trong các trường học, kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho cơ sở trong công tác tạo nguồn, phát hiện nguồn và công tác kết nạp đảng viên bảo đảm tiêu chuẩn, điều kiện, nguyên tắc, quy trình, hồ sơ, thủ tục quy định. Đổi mới nội dung và phương pháp bồi dưỡng lý luận chính trị phù hợp với từng đối tượng, linh động trong cách tổ chức để tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên tham gia học tập.

Thứ ba, tăng cường tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên đề về phát triển đảng viên. Nghiên cứu ban hành nghị quyết chuyên đề về phát triển đảng viên trong các trường học. Gắn trách nhiệm của các cấp ủy đảng, người đứng đầu các đoàn thể chính trị - xã hội với nhiệm vụ phát triển đảng viên, coi đây là một trong những tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức đảng, tập thể cán bộ lãnh đạo, quản lý và cán bộ, đảng viên hằng năm.

Thứ tư, các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội cần đẩy mạnh các phong trào thi đua yêu nước, tạo sân chơi lành mạnh để thu hút, tập hợp đoàn viên, hội viên. Phát hiện, lựa chọn những nhân tố tích cực, có tinh thần trách nhiệm, có thành tích học tập tốt để giới thiệu cho tổ chức đảng xem xét, kết nạp.

Thứ năm, rà soát, sàng lọc đảng viên, kịp thời phát hiện và kiên quyết đưa những đảng viên không còn đủ tư cách ra khỏi Đảng. Định kỳ sơ kết, tổng kết các chỉ thị, nghị quyết của Đảng để đánh giá, rút kinh nghiệm, nhân rộng các cách làm hay, sáng tạo.