Trải qua hơn 93 năm kể từ khi ra đời, ngày 03/02/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn giữ vững bản chất của một Đảng cách mạng chân chính, kiên định lý tưởng độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, đảm nhận sứ mệnh đầy vẻ vang đối với dân tộc, không ngừng nâng cao bản lĩnh chính trị, vượt qua khó khăn, thử thách. Xuyên suốt quá trình đó, công tác xây dựng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, cũng như việc đấu tranh chống âm mưu “diễn biến hòa bình”, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch luôn được Đảng ta xác định là nhiệm vụ cơ bản, lâu dài, thường xuyên, là nhân tố bảo đảm vai trò lãnh đạo của Đảng, sự tồn vong của chế độ.
Trong suốt quá trình cách mạng, Đảng ta luôn xác định báo chí, xuất bản là bộ phận quan trọng trong công tác tư tưởng, văn hóa, là vũ khí tư tưởng sắc bén của Đảng; đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng, vừa là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị, xã hội, nghề nghiệp, vừa là diễn đàn của nhân dân. Nhất là trong bối cảnh hiện nay, báo chí, xuất bản đã trở thành chiến tuyến đầu tiên bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái của các thế lực thù địch.
Nhận thức được vai trò, tầm quan trọng của báo chí, xuất bản, Đảng ta đã ban hành nhiều văn bản quan trọng định hướng phát triển hoạt động báo chí, xuất bản, trong đó có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, như: Nghị quyết Trung ương 5 khóa X về công tác tư tưởng, lý luận, báo chí trước yêu cầu mới; Kết luận số 23-KL/TW, ngày 22/11/2017 của Ban Bí thư về tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản; Chỉ thị số 44-CT/TW, ngày 16/4/2020 của Ban Bí thư về đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành và nghiên cứu, học tập sách lý luận, chính trị; Thông báo Kết luận số 19-TB/TW, ngày 29/12/2016 của Ban Bí thư về việc tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản... Trong bối cảnh, tình hình mới, để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ chính trị, ngày 22/10/2018, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Nghị quyết nêu rõ: Phát huy sức mạnh tổng hợp của các cơ quan báo chí, xuất bản, truyền thông... góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch... Chỉ đạo, định hướng trên báo chí theo phương châm chủ động, kịp thời, hiệu quả; tăng cường trách nhiệm, giữ nghiêm kỷ luật thông tin đối với các vấn đề chính trị, đối ngoại, các vấn đề quan trọng, phức tạp, nhạy cảm... Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”1.
1. Vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở nước ta trong thời gian qua
Có thể đánh giá, thời gian qua, lĩnh vực báo chí, xuất bản đã thể hiện vai trò quan trọng trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, đạt được nhiều thành tích đáng khích lệ, thể hiện rõ nét ở một số nội dung cụ thể như sau:
Thứ nhất, các cơ quan báo chí, xuất bản đã tích cực thông tin, tuyên truyền, có nhiều xuất bản phẩm giá trị, chất lượng về mảng nội dung nghiên cứu lý luận, chính trị; khẳng định tính đúng đắn, khoa học, cách mạng của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; tăng cường, củng cố niềm tin vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; làm cho hệ tư tưởng của Đảng, lý tưởng xã hội chủ nghĩa giữ vị trí chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội. Nhiều chương trình, bài viết, xuất bản phẩm khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó tập trung vào một số nội dung chính như: giáo dục, tuyên truyền về Đảng, về lịch sử Đảng, quá trình đấu tranh cách mạng của Đảng ta; những thành tựu mà đất nước đạt được dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; phản bác các luận điểm sai trái, xuyên tạc, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; nhấn mạnh mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân, dân tộc... Các cơ quan báo chí, trước hết là các báo chủ lực, như: Báo Nhân Dân, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Thông tấn xã Việt Nam, Báo Quân đội nhân dân, Báo Công an nhân dân, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Báo điện tử Chính phủ, Tạp chí Cộng sản, Tạp chí Tuyên giáo; hệ thống báo Đảng, đài phát thanh truyền hình các tỉnh, thành phố; cơ quan báo chí của các tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội, nghề nghiệp...; một số nhà xuất bản chuyên về sách lý luận, chính trị, pháp luật như: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Nhà xuất bản Thông tin và Truyền thông, Nhà xuất bản Lý luận chính trị, Nhà xuất bản Tư pháp, Nhà xuất bản Lao động...; một số nhà xuất bản địa phương như Nhà xuất bản Nghệ An, Nhà xuất bản Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh... đã đầu tư bài bản về nhân lực, điều kiện vật chất - kỹ thuật, xây dựng kế hoạch tuyên truyền về chủ đề xây dựng Đảng, góp phần đưa các chủ trương, nghị quyết của Đảng vào cuộc sống.
Đặc biệt, trong thời gian qua, một số ấn phẩm tiêu biểu của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã được xuất bản, nhất là việc xuất bản cuốn sách Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam (tháng 02/2022) đã nhận được nhiều ý kiến đánh giá cao của độc giả, học giả trong nước và bạn bè quốc tế; góp phần nâng tầm tư duy lý luận của Đảng, đẩy mạnh tổng kết thực tiễn, cung cấp kịp thời cơ sở khoa học cho việc hoạch định chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước.
Thứ hai, các cơ quan báo chí, xuất bản đã tập trung, tích cực thông tin, tuyên truyền về chủ trương, đường lốicủa Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các chủ trương, kế hoạch phát triển đất nước của Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành; phân tích, làm rõ tính đúng đắn, tính hợp lý, hợp tình, sự sát hợp với tình hình thực tiễn của các đường lối, chính sách để cán bộ, đảng viên, nhân dân hiểu, nắm vững và triển khai có hiệu quả. Báo chí, xuất bản không chỉ thể hiện chức năng thông tin, tuyên truyền, định hướng xã hội, mà còn phát huy vai trò giám sát, phản biện khi đăng, phát, tập hợp ý kiến của các chuyên gia, nhà nghiên cứu, người dân làm rõ những vấn đề còn băn khoăn liên quan đến tình hình kinh tế - xã hội của đất nước; đồng thời, kịp thời biểu dương, cổ vũ những mô hình, điển hình, kinh nghiệm, cách làm tốt trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa, tạo sức lan tỏa, cổ vũ các phong trào thi đua yêu nước.
Báo chí, xuất bản cũng tích cực phản ánh công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực - một trong những dấu ấn đậm nét trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, đặc biệt là từ đầu nhiệm kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đến nay, gắn tuyên truyền nội dung này với việc học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; khẳng định quyết tâm của Đảng, Nhà nước, hệ thống chính trị trong công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực. Việc các cơ quan báo chí, xuất bản phản ánh kịp thời, phân tích, làm rõ các vụ việc, vụ án nghiêm trọng, phức tạp, được dư luận xã hội quan tâm, không chỉ giúp cung cấp thông tin đến người dân, mà còn phản bác các thông tin xuyên tạc về quyết tâm đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực của Đảng, Nhà nước ta, qua đó, tăng cường niềm tin của người dân vào công lý, vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước.
Thứ ba, các cơ quan báo chí, xuất bản có nhiều chương trình, bài viết, xuất bản phẩm phân tích, làm rõ tầm quan trọng của việc xây dựng Đảng và hệ thống chính trị thực sự trong sạch, vững mạnh, phòng, chống “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; ngăn chặn, đẩy lùi các biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong một bộ phận cán bộ, đảng viên... góp phần thực hiện hiệu quả Kết luận số 23-KL/TW, ngày 22/11/2017 của Ban Bí thư về tăng cường chỉ đạo, quản lý, phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong việc ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Một số cơ quan báo chí lớn như Báo Nhân Dân, Báo Quân đội nhân dân, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Tạp chí Giáo dục Lý luận Chính trị, Kênh Truyền hình Quốc phòng Việt Nam... duy trì các chuyên mục về chủ đề này. Các nhà xuất bản như Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân, Nhà xuất bản Khoa học xã hội... có nhiều xuất bản phẩm về nội dung này.
Thứ tư, báo chí, xuất bản thông tin, tuyên truyền xây dựng và phát triển, truyền bá hệ giá trị đạo đức, văn hóa con người Việt Nam. Đây là nội dung được các cơ quan báo chí, xuất bản quan tâm, đầu tư phản ánh, đặc biệt là sau khi Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI ban hành Nghị quyết số 33-NQ/TW, ngày 09/6/2014 về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, và sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.
Báo chí (tiêu biểu như các báo: Nhân Dân, VTV, VOV, Thanh niên, Tuổi trẻ, Tiền phong, Văn hóa, Tổ quốc, Thể thao & Văn hóa...) nhấn mạnh sự nghiệp xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đạt nhiều thành quả quan trọng; nhận thức, chỉ rõ vai trò của văn hóa đối với sự phát triển của đất nước; khẳng định đời sống văn hóa của nhân dân ngày càng phong phú; giá trị văn hóa truyền thống được phát huy, nhiều chuẩn mực văn hóa, đạo đức mới được hình thành; sản phẩm văn hóa, văn học nghệ thuật ngày càng phong phú, đa dạng; công tác quản lý nhà nước về văn hóa được tăng cường; đội ngũ làm công tác văn hóa, văn nghệ có bước trưởng thành...; có nhiều tuyến tin, bài, chương trình, bài viết đóng góp vào sự nghiệp xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học...
Các nhà xuất bản đầu tư tổ chức, khai thác, xuất bản nhiều bộ sách, cuốn sách là những công trình nghiên cứu giá trị, công phu với những tư liệu quý về văn hóa, lịch sử, được đông đảo bạn đọc đón nhận; đóng góp vào việc gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa mà ông cha ta đã để lại, góp phần vào sự phát triển chung của đất nước. Một số cuốn sách tái bản ngay sau khi ra mắt, nhiều cuốn sách cũ tiếp tục được tái bản. Có thể kể tên một số cuốn sách tiêu biểu được xuất bản trong 6 tháng đầu năm 2022 như: Đại Nam thực lục (Nxb. Hà Nội); Việt Nam sử lược (Nxb. Văn học); Việt Nam văn hóa sử cương (Nxb. Đại học Sư phạm); bộ Lịch sử Việt Nam bằng tranh; Sài Gòn chọn nhớ những điều thương (Nxb. Trẻ); Sáng tạo Văn hóa nghệ thuật về Nguyễn Đình Chiểu (Nxb. Văn hóa dân tộc); Văn hóa Việt nhìn từ tiếng Việt (Nxb. Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh); Huế - Kinh đô áo dài; Ca Huế - Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia (Nxb. Thuận Hóa); Tuyển tập dân ca Xứ Nghệ (Nxb. Nghệ An)...
Thứ năm, các cơ quan báo chí, xuất bản đấu tranh trực diện với các luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch; phản bác có hiệu quả các quan điểm sai trái, thù địch liên quan đến vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền...
Các tạp chí như Cộng sản, Chính trị và Phát triển, Lý luận Chính trị, Triết học, Dân tộc học, Nghiên cứu dân tộc, Công tác tôn giáo, Nghiên cứu tôn giáo, Nghiên cứu con người, Tuyên giáo...; cùng các báo lớn như Nhân Dân, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Quân đội nhân dân, Công an nhân dân...; các nhà xuất bản như Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà xuất bản Công an nhân dân, Nhà xuất bản Quân đội nhân dân... đã có nhiều chương trình, bài viết, xuất bản phẩm tập trung luận giải và làm rõ nhiều vấn đề lý luận và thực tiễn về vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền; khẳng định Đảng và Nhà nước ta luôn tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, lấy người dân là trung tâm, là động lực phát triển; luôn coi trọng, bảo đảm, thúc đẩy việc thực hiện quyền con người; tuyên truyền, khẳng định đường lối đổi mới và thành tựu của Đảng, Nhà nước ta trong giải quyết các vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền, nhất là các chủ trương, chính sách mới, tiệm cận các giá trị phổ quát của quốc tế và tham gia các công ước quốc tế liên quan đến các vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền; phản ánh toàn diện các thành tựu về chính trị, văn hóa, kinh tế, quốc phòng, an ninh của đất nước trên bước đường hội nhập và phát triển; khẳng định những chính sách ưu việt, có lý, có tình của nước ta trong bảo đảm dân chủ, nhân quyền của người dân, góp phần củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, giữ vững an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội...
Các cơ quan báo chí dành nhiều chương trình, bài viết, đấu tranh trực diện với các luận điệu sai trái, xuyên tạc về vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền tại Việt Nam; tập trung phân tích, khẳng định, chứng minh cơ sở pháp luật đúng đắn của Việt Nam - quốc gia có chủ quyền, có các quy định, chính sách cụ thể, rõ ràng đối với vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền; nhấn mạnh cơ sở đúng đắn của Việt Nam trong việc khởi tố, bắt tạm giam, xét xử một số đối tượng vi phạm quy định pháp luật. Một số cơ quan báo chí như Báo Nhân Dân, Báo Quân đội nhân dân, Báo Công an nhân dân, Tạp chí Cộng sản, Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Tạp chí Quốc phòng toàn dân, Báo Hà Nội mới, Báo Sài Gòn giải phóng, Tạp chí Tuyên giáo... mở và duy trì chuyên mục; liên tục tăng cường, nâng cao chất lượng thông tin về nội dung này. Bên cạnh các chương trình, tin tức thực hiện bằng tiếng Việt, một số cơ quan báo, đài còn thực hiện các chương trình, ấn phẩm bằng các tiếng dân tộc thiểu số, bằng các ngoại ngữ (Anh, Pháp, Nga, Trung, Nhật) để giúp thông tin lan tỏa tới vùng đồng bào dân tộc, trong cộng đồng người Việt ở nước ngoài cũng như bạn bè quốc tế.
Một số nhà xuất bản cho ra mắt nhiều xuất bản phẩm chất lượng, công phu về đề tài này, như: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới (Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật); Đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng (Nxb. Công an nhân dân); Chiến lược “Diễn biến hòa bình” - Nhận diện và đấu tranh (Nxb. Quân đội nhân dân)...
Bên cạnh những kết quả đạt được, báo chí, xuất bản nước ta còn bộc lộ một số hạn chế, khuyết điểm. Công tác chỉ đạo, định hướng, quản lý thông tin đôi lúc còn chưa theo kịp đòi hỏi của diễn biến tình hình. Trách nhiệm của một số bộ, ngành trong cung cấp thông tin đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch chưa cao; việc ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để điều chỉnh nội dung này thiếu kịp thời, chưa cụ thể, đầy đủ và toàn diện. Nội dung thông tin, tuyên truyền, đấu tranh phản bác còn có một số mặt hạn chế. Sức thuyết phục về khoa học, tính lý luận, “bút chiến” của một số chương trình, bài viết, xuất bản phẩm đấu tranh, phản bác chưa cao; phương thức thông tin, tuyên truyền, đấu tranh phản bác có lúc, có cơ quan báo chí, xuất bản còn khô cứng, thiếu hấp dẫn, chưa phù hợp với đối tượng bạn đọc và xu thế phát triển bùng nổ thông tin của truyền thông mạng xã hội. Nhiều cơ quan báo chí, xuất bản chưa xây dựng được nhóm phóng viên, biên tập viên, người làm xuất bản chuyên trách mảng đề tài này, chủ yếu phụ thuộc vào các cộng tác viên, các chuyên gia. Một số cơ quan báo chí, xuất bản thiếu thận trọng trong công tác thông tin, tuyên truyền, còn đăng thông tin thiếu nhạy cảm chính trị, bị thế lực thù địch lợi dụng, kích động, xuyên tạc chống phá. Một bộ phận phóng viên, biên tập viên có dấu hiệu “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, tham gia mạng xã hội với những bài viết, bình luận không phù hợp với đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước...
2. Một số nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu để phát huy vai trò của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở nước ta trong tình hình mới
Trong những năm tới, dự báo tình hình thế giới, khu vực và trong nước tiếp tục có nhiều thay đổi rất nhanh, phức tạp, khó lường. Biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh và các vấn đề an ninh phi truyền thống khác, nhất là an ninh mạng ngày càng tác động mạnh, nhiều mặt, đe dọa nghiêm trọng đến sự phát triển ổn định, bền vững của thế giới, khu vực và Việt Nam. Dù đạt được những thành tựu rất quan trọng, rất đáng tự hào, nhưng Việt Nam vẫn đứng trước nhiều khó khăn, thách thức và hạn chế, tính tự chủ và khả năng chống chịu của nền kinh tế chưa cao. Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị càng có cớ để tăng cường hoạt động chống phá trên nhiều lĩnh vực; triệt để lợi dụng các thành tựu khoa học - kỹ thuật của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, nhất là internet, mạng xã hội. Cuộc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ gặp nhiều khó khăn, thách thức mới với tính chất cam go, quyết liệt hơn. Các cơ quan báo chí, xuất bản cần nhận thức đầy đủ, sâu sắc bối cảnh tình hình mới để cùng với các cơ quan khác của Đảng, Nhà nước nâng cao cảnh giác, tăng cường công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, theo đó, cần chú ý thực hiện một số giải pháp trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng, quản lý báo chí, xuất bản trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác báo chí, xuất bản, trước hết cần tập trung xây dựng đảng bộ các cơ quan báo chí, xuất bản trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức, đạo đức theo yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng Đảng mà Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Đây là nhiệm vụ then chốt, có ý nghĩa sống còn đối với Đảng và sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta nói chung, với đảng bộ các cơ quan báo chí nói riêng. Trước hết, tổ chức triển khai có hiệu quả Kế hoạch số 154–KH/BTGTW, ngày 10/6/2022 của Ban Tuyên giáo Trung ương về triển khai phong trào thi đua “Xây dựng môi trường văn hóa trong các cơ quan báo chí và Kế hoạch số 156-KH/BTGTW, ngày 14/6/2022 của Ban Tuyên giáo Trung ương về tăng cường công tác chỉ đạo, quản lý, chấn chỉnh hoạt động báo, tạp chí, trang thông tin điện tử, mạng xã hội trong giai đoạn hiện nay.
Tập trung chỉ đạo, định hướng cho các cơ quan báo chí, xuất bản từ Trung ương đến địa phương tích cực tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch theo đúng nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra trong Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị và Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý báo chí, xuất bản cần kịp thời, nhạy bén bảo đảm tính khoa học, thuyết phục, có lý, có tình, đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn đặt ra.
Các ban, bộ, ngành, cấp ủy, chính quyền địa phương cần xây dựng cơ chế cung cấp thông tin cho báo chí, xuất bản kịp thời để tuyên truyền đến cán bộ, đảng viên và nhân dân, nhất là về những vấn đề, vụ việc phức tạp, nhạy cảm được dư luận quan tâm; làm cho công tác thông tin, tuyên truyền bám sát thực tiễn cuộc sống, nắm bắt và giải quyết kịp thời những vấn đề mới nảy sinh, không tạo ra “khoảng trống thông tin” để các thế lực thù địch lợi dụng, tán phát thông tin sai sự thật.
Cơ quan lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản thường xuyên kiểm tra, giám sát hoạt động của các cơ quan báo chí, xuất bản; xây dựng cơ chế để kịp thời khen thưởng cơ quan báo chí, xuất bản, nhà báo, phóng viên, biên tập viên có nhiều thành tích trong công tác thông tin, tuyên truyền về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác quan điểm sai trái, thù địch, qua đó động viên, cổ vũ, tôn vinh các nhà báo, người làm xuất bản, tạo động lực thôi thúc họ đi sâu tìm tòi, nghiên cứu, có những bài viết, xuất bản phẩm sâu sắc, chất lượng, đạt hiệu quả tuyên truyền. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm, kịp thời, kiên quyết theo quy định đối với những sai phạm trong đăng tải, tán phát những thông tin xuyên tạc, sai trái, trên các nền tảng mạng xã hội và tạo dựng môi trường văn hóa trên không gian mạng.
Hai là, nâng cao nhận thức, xác định rõ vị trí, vai trò, trách nhiệm của báo chí, xuất bản trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch
Trên cơ sở xác định rõ được vị trí, vai trò của mình, các cơ quan báo chí, xuất bản cần quán triệt nghiêm tầm quan trọng, yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, coi đây là nhiệm vụ chính trị đặc biệt quan trọng của người làm báo chí, xuất bản trong tình hình hiện nay. Tập trung nâng cao chất lượng công tác chính trị, tư tưởng, rèn luyện bản lĩnh chính trị, nhất là trình độ lý luận và phương pháp đấu tranh tư tưởng, lý luận; ngăn chặn và đẩy lùi những biểu hiện suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ nhà báo, phóng viên, biên tập viên, góp phần nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các luận điệu sai trái, thù địch.
Ba là, tăng cường vai trò, trách nhiệm của lãnh đạo, ban biên tập các cơ quan báo chí, xuất bản
Nâng cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan báo chí, xuất bản, nhất là trách nhiệm trong việc quán triệt và tổ chức triển khai thực hiện công tác thông tin, tuyên truyền các nhiệm vụ chính trị quan trọng. Thực tiễn cho thấy, ở đâu cán bộ lãnh đạo, ban biên tập nhận thức toàn diện, đầy đủ vai trò, vị trí quan trọng của công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch thì mảng đề tài này mới được quan tâm đúng mức và mới có thể nâng cao chất lượng, hiệu quả các sản phẩm báo chí, xuất bản.
Phát huy tốt vai trò gương mẫu, tiên phong của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, ban biên tập trong các cơ quan báo chí, xuất bản. Thường xuyên nâng cao nhận thức, tinh thần trách nhiệm, tự giác tu dưỡng, rèn luyện, gương mẫu học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, nhất là học tập, làm theo tư tưởng Hồ Chí Minh về tính Đảng, tính chiến đấu của báo chí cách mạng. Thực hiện “nói đi đôi với làm”, chủ động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm; tận tụy, tâm huyết với công việc; đi đầu trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Có hiểu biết sâu sắc về công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; nhận diện rõ đối tượng đấu tranh, đối tượng tác động của các thế lực thù địch; âm mưu, nội dung chống phá; chiêu thức, thủ đoạn của các thế lực thù địch cụ thể trong từng giai đoạn, thời điểm; phương thức đấu tranh phản bác các luận điệu sai trái, thù địch, thông tin xấu, độc để lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện mặt công tác này.
Lãnh đạo, ban biên tập các cơ quan báo chí, xuất bản cần nâng cao trách nhiệm, kiểm tra, giám sát quy trình, tổ chức thẩm định, xử lý thông tin chặt chẽ tất cả các sản phẩm báo chí, xuất bản trước khi đăng tải với sự nhạy bén chính trị cao, không để xảy ra sơ suất về kỹ thuật, chính trị, tạo chất liệu cho các thế lực thù địch lợi dụng tổ chức các hoạt động chống phá cách mạng. Việc tổ chức bản thảo, biên tập, đăng tải các chương trình, bài viết về đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng phải bảo đảm chặt chẽ, chính xác, không để xảy ra sai sót về chính trị. Quá trình chuẩn bị tư liệu cần công phu, đầy đủ, lấy từ các nguồn thông tin chính thống của các tổ chức, cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan chức năng, cơ quan có thẩm quyền và các chuyên gia, nhà quản lý văn hóa có tên tuổi, đủ độ tin cậy. Quá trình sản xuất chương trình, viết bài phải lựa chọn ngôn ngữ, văn phong mạch lạc, phù hợp với thể loại chuyên luận. Số liệu phải bảo đảm chính xác; lập luận bằng những chứng cứ chắc chắn; lý lẽ đấu tranh phản bác phải rõ ràng, sắc sảo, đanh thép; xâu chuỗi các vấn đề một cách hợp lý nhằm tăng sức thuyết phục cho bài viết.
Bốn là, coi trọng hơn nữa công tác xây dựng tổ chức bộ máy, cán bộ, nâng cao chất lượng các chuyên trang, chuyên mục về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch
Các cơ quan báo chí, xuất bản cần đặc biệt chú trọng xây dựng và phát triển tổ chức bộ máy, nguồn nhân lực, mở các chuyên trang, chuyên mục về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, coi đây là nền tảng để tổ chức thực hiện thành công nhiệm vụ quan trọng, có tính chất sống còn này. Bên cạnh việc xác định nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch là trách nhiệm của tất cả các cán bộ, phóng viên, biên tập viên..., các cơ quan báo chí, xuất bản cần xây dựng một ngũ phóng viên, biên tập viên, đơn vị chuyên trách để xác định rõ trách nhiệm, chỉ tiêu cũng như tổ chức thực hiện nhiệm vụ một cách chuyên nghiệp, hiệu quả. Những cán bộ chuyên trách phải là những người “vừa hồng, vừa chuyên”, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có đạo đức trong sáng, ý thức tổ chức kỷ luật cao, có nhiệt tình, quyết tâm và trách nhiệm cao trong công việc; có hiểu biết sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng, nội dung của công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; có trình độ lý luận chính trị cao; nghiệp vụ công tác báo chí giỏi, có phương pháp đấu tranh tư tưởng, lý luận...
Các cơ quan báo chí, xuất bản cũng cần xây dựng mạng lưới cộng tác viên là các chuyên gia, nhà lý luận, khoa học có uy tín; có chế độ, chính sách đãi ngộ hợp lý, linh hoạt đối với lực lượng tham gia đấu tranh phản bác thông tin, quan điểm sai trái, thù địch theo hướng lâu dài, hiệu quả.
Bám sát thực tiễn, chủ động, kịp thời đấu tranh, ngăn chặn, xử lý những thông tin xấu, độc. Tăng cường thời lượng, nâng cao chất lượng các chuyên trang, chuyên mục đấu tranh phản bác (từ bình luận, chuyên luận tới phỏng vấn, ghi nhanh, phiếm chỉ...) để nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, thông tin xuyên tạc, bóp méo sự thật. Tăng cường tổ chức các buổi tọa đàm, hội thảo khoa học để thu hút các nhà khoa học, nhà lý luận có uy tín đưa ra các luận cứ có sức thuyết phục cao phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nghiêm túc, quyết liệt đấu tranh với các quan điểm sai trái, thù địch, để báo chí cách mạng thực sự là “vũ khí sắc bén” trong sự nghiệp “phò chính, trừ tà”, bảo vệ chính nghĩa, đồng hành với lẽ phải, lên án cái xấu, cái ác, chống lại những nhận thức, hành động sai trái, phi nghĩa; một lòng phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.
Năm là, đổi mới nội dung, phương pháp tuyên truyền về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch
Công tác thông tin, tuyên truyền trên báo chí, xuất bản về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch phải quán triệt nguyên tắc gắn kết chặt chẽ giữa “xây” và “chống”, trong đó “xây” là cơ bản, “chống” phải quyết liệt, hiệu quả, “xây” đi đôi với “chống”, muốn “xây” phải “chống”, “chống” nhằm mục đích “xây”.
Tăng cường hơn nữa công tác tuyên truyền thông tin tích cực theo tinh thần “lấy cái đẹp, dẹp cái xấu”, “lấy tích cực đẩy lùi tiêu cực”, tạo hiệu ứng truyền thông nâng cao nhận thức về những giá trị tốt đẹp của con người, cộng đồng, chế độ xã hội ở nước ta; tăng cường tuyên truyền thông tin chính thống, bảo đảm chất lượng tốt, tích cực về đời sống xã hội; những tấm gương sáng của các địa phương, nhân rộng, lan tỏa hơn nữa những mảng sáng, mảng tích cực, cá nhân và tập thể điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trên mọi lĩnh vực, để mỗi tác phẩm báo chí, xuất bản phẩm thực sự là một công cụ tăng cường nhận thức, củng cố niềm tin của nhân dân đối với đất nước và có giá trị định hướng về nhận thức, tư tưởng đối với bạn đọc.
Đa dạng hóa hình thức thông tin tuyên truyền, tạo sức mạnh tổng hợp trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; huy động sự tham gia thống nhất, hiệp đồng tác chiến của các loại hình báo chí, xuất bản. Coi trọng xây dựng báo chí truyền thông - xuất bản hiện đại, đa phương tiện, bắt kịp xu hướng trong thời đại công nghệ số. Đây vừa là một thách thức, vừa là một yêu cầu, nhiệm vụ rất cao đối với ngành, từng cơ quan và đội ngũ người làm báo chí, xuất bản nước ta.
Tranh thủ các kênh để đưa báo chí, xuất bản phục vụ kiều bào ta ở nước ngoài và người nước ngoài quan tâm đến Việt Nam, giúp họ hiểu rõ hơn, đúng hơn về tình hình tại Việt Nam. Phát triển thông tin đối ngoại lý luận - một bộ phận cấu thành quan trọng của công tác thông tin đối ngoại - là phương thức đối ngoại theo chiều sâu, đưa hệ tư tưởng tiến bộ, khoa học, cách mạng và lý luận về chủ nghĩa xã hội, con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, về đường lối đổi mới của Đảng Cộng sản Việt Nam đến với đông đảo bạn bè trên thế giới, góp phần thu hẹp sự khác biệt, thiếu thiện chí, xung đột liên quan tới quan điểm chính trị, từ đó gia tăng sự hiểu biết, đồng thuận, tôn trọng sự khác nhau về thể chế chính trị, tạo dựng sự ủng hộ và những mối quan hệ quốc tế sâu sắc, bền vững với Đảng, đất nước ta. Đây là một phương cách đấu tranh chủ động với các luận điệu xuyên tạc, sai trái, thù địch, từ sớm, từ xa.
Tăng cường phối hợp với các binh chủng khác trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Thực hiện phương châm “phối hợp rộng mở” trong công tác thông tin nói chung, tham gia đấu tranh tư tưởng, lý luận nói riêng; tránh “đóng cửa”, “khép kín”, “lợi ích nhóm” trong đăng tải, đưa tin, bài về đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Các báo, đài, nhà xuất bản phải luôn phối hợp chặt chẽ với nhau, nhất là phối hợp giữa các lực lượng báo chí, xuất bản của Nhà nước với báo chí, xuất bản các lực lượng vũ trang, báo chí, xuất bản của các tổ chức xã hội - nghề nghiệp, đặc biệt là với các học viện, nhà trường, cơ quan nghiên cứu lý luận, chính trị của quốc gia, các nhà khoa học, các chuyên gia trên các lĩnh vực, cả trong nước và quốc tế... nhằm tạo nên một mặt trận đấu tranh tư tưởng, lý luận rộng khắp, khoa học và cách mạng, đẩy lùi những tư tưởng, quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ những giá trị tốt đẹp của chế độ xã hội chủ nghĩa ở nước ta.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 183.
TRẦN THANH LÂM
Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
