Đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” không chỉ là yếu tố nền gốc, nguyên nhân sâu xa tạo nên sức mạnh to lớn góp phần làm nên những thắng lợi vẻ vang của Quân đội nhân dân Việt Nam trong gần 80 năm qua, mà còn góp phần làm cho hình ảnh người chiến sĩ quân đội luôn tỏa sáng trong lòng nhân dân, trở thành một biểu tượng sáng ngời của chủ nghĩa anh hùng cách mạng thời đại Hồ Chí Minh. Đối với học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội - lớp người kế cận sự nghiệp xây dựng quân đội trong tương lai, giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” góp phần tạo nền tảng tinh thần vững chắc, nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm, trực tiếp hình thành các phẩm chất cao đẹp; là nền móng quan trọng xây dựng năng lực chuyên môn quân sự ở người học. Đồng thời, định hướng, điều tiết, thúc đẩy toàn bộ quá trình phát triển nhân cách của học viên đạt tới mẫu hình nhân cách người cán bộ Quân đội vừa “hồng”, vừa “chuyên”.
Thực tế ở các học viện, trường sĩ quan Quân đội trong thời gian qua cho thấy, giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” được lan tỏa, khẳng định vai trò to lớn, tác động mạnh mẽ tới toàn bộ quá trình phát triển nhân cách của học viên, góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ “có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa; sẵn sàng chiến đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, vì hạnh phúc của Nhân dân; có phẩm chất đạo đức tốt, ý thức tổ chức kỷ luật nghiêm; có kiến thức, năng lực toàn diện”1. Tuy nhiên, trong một bộ phận học viên, giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” chưa thể hiện rõ nét vai trò tham gia tạo nền tảng tinh thần, chưa trở thành nền móng vững chắc hình thành và tỏa sáng phẩm chất chính trị - tư tưởng, phẩm chất đạo đức cao đẹp trong nhân cách học viên. Vai trò giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” trong định hướng, điều tiết, thúc đẩy sự phát triển nhân cách của học viên có lúc, có nơi chưa được quan tâm đúng mức. Một số học viên còn hạn chế về năng lực và phẩm chất, thậm chí không đạt được mục tiêu nhân cách, phải thải loại trong quá trình đào tạo.
Sự nghiệp xây dựng quân đội và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới diễn ra trong bối cảnh thế giới, khu vực đang trải qua những biến động to lớn, diễn biến rất nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo. Các thế lực thù địch tăng cường chống phá Đảng, Nhà nước và chế độ ta. Để góp phần đào tạo đội ngũ cán bộ sĩ quan cấp phân đội có bản lĩnh chính trị vững vàng, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa, có kiến thức, năng lực toàn diện đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cần phát huy giá trị đạo đức “Bộ độ Cụ Hồ” lên tầm cao mới, trở thành “điểm tựa tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ tu dưỡng, rèn luyện, phần đấu”2. Theo đó, cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp sau:
Một là, thường xuyên tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức về giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” cho học viên
Tuyên truyền, giáo dục góp phần quan trọng trong nâng cao nhận thức về giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội. Trên cơ sở nâng cao nhận thức sẽ góp phần bồi dưỡng thái độ, động cơ, ý chí của học viên trong phát huy giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ”. Việc tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội cần theo hướng “khoa học, toàn diện, thiết thực và hiệu quả”. Theo đó cần làm cho học viên hiểu rõ đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” không phải là một loại đạo đức biệt lập, riêng rẽ mà đó chính là một loại hình, một bộ phận hữu cơ của đạo đức cách mạng, được thể hiện trong tổ chức và hoạt động quân sự Việt Nam, trong Quân đội nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đảng Cộng sản Việt Nam. Những đặc trưng, chuẩn mực, nội dung cơ bản của đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” cũng chính là những đặc trưng, chuẩn mực, những nội dung cơ bản của đạo đức cách mạng được hướng dẫn bởi tư tưởng, tình cảm và tấm gương đạo đức mẫu mực của Lãnh tụ Hồ Chí Minh kính yêu.
Hai là, nâng cao văn hóa giao tiếp, ứng xử cho học viên sĩ quan trong giải quyết các mối quan hệ
Theo đó, cần tăng cường giáo dục cho học viên nhận thức đúng đắn về ý nghĩa, sự cần thiết phải nâng cao văn hóa giao tiếp, ứng xử trong giải quyết các mối quan hệ. Giải quyết mối quan hệ một cách khéo léo, thấu hiểu tâm lý dựa trên sự chân thành, tôn trọng, kế thừa các giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” sẽ giúp học viên - những sĩ quan trong tương lai hoàn thành tốt nhiệm vụ quản lý, chỉ huy, cũng như đạt được hiệu quả, mục đích công tác vận động quần chúng trong quá trình giao lưu, tiếp xúc với nhân dân. Nâng cao văn hóa giao tiếp, ứng xử của học viên theo phong cách ứng xử văn hóa của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc, làm cho học viên thấy rõ được những giá trị tích cực, tốt đẹp, từ đó có thái độ tiếp thu đúng đắn trong học tập và công tác. Đa dạng hóa các hình thức giáo dục văn hóa giao tiếp, ứng xử cho học viên thông qua sinh hoạt các cấp, phổ biến tài liệu tuyên truyền, học tập các bài học lịch sử, giáo dục trong thực tiễn sinh hoạt, học tập, công tác.
Bên cạnh đó, cần bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho học viên: kỹ năng diễn đạt, kỹ năng sử dụng ngôn ngữ cơ thể, kỹ năng đọc hiểu tâm lý người trò chuyện... Lựa chọn nội dung, hình thức, phương pháp bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, ứng xử cho học viên bảo đảm phù hợp với đặc điểm và điều kiện của học viện, trường sĩ quan. Phát huy vai trò của đoàn thanh niên, phối hợp chặt chẽ với đơn vị, địa phương kết nghĩa nhằm nâng cao hiệu quả bồi dưỡng kỹ năng giao tiếp, ứng xử văn hóa cho học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội trong Quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay.
Ba là, tích cực hóa nhân tố chủ quan của học viên trong tiếp nhận, chuyển hóa giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” vào tự phát triển nhân cách
Mỗi học viên phải thực sự thấu hiểu sâu sắc mục đích, ý nghĩa của việc nâng cao nhận thức, tình cảm với giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” để hình thành động cơ phấn đấu đúng đắn. Mỗi học viên phải luôn tự hào là người quân nhân cách mạng, tự hào là “Bộ đội Cụ Hồ”, vinh dự được chiến đấu dưới ngọn cờ của Đảng; đồng thời, ra sức rèn luyện, học tập, tu dưỡng và phấn đấu vì niềm tự hào chính đáng đó. Mang tên “Bộ đội Cụ Hồ” là một vinh dự lớn đối với mỗi học viên đào tạo sĩ quan cấp phân đội, đồng thời là trách nhiệm nặng nề của quân đội và của mỗi học viên. Với trách nhiệm đó, mỗi học viên cần tu dưỡng, rèn luyện, phấn đấu để giữ vững và phát huy đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ”. Mọi sự sao nhãng, làm phai nhạt giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” đều gây tổn hại đến uy tín, bản chất, truyền thống cách mạng của Quân đội nhân dân Việt Nam, làm tổn hại đến thanh danh và phụ lòng tin yêu của nhân dân đối với Quân đội.
Mỗi học viên phải luôn nhận thức đúng đắn, đầy đủ, sâu sắc về vị trí, vai trò nhân tố chủ quan của mình trong phát huy giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ”. Từ đó có kế hoạch, chương trình, nội dung, biện pháp tự giáo dục, tự bồi dưỡng giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” một cách đúng đắn, phù hợp, có hiệu quả.
Cấp ủy, chỉ huy các cấp cần thường xuyên quan tâm, động viên, khuyến khích học viên tự giáo dục, bồi dưỡng giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ”., tạo sự phấn khởi, giúp học viên nêu cao chí tiến thủ và sáng tạo trong tự tiếp nhận, chuyển hóa giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” vào tự phát triển nhân cách của mình.
Bốn là, tăng cường rèn luyện học viên trong thực tiễn hoạt động quân sự nhằm kiểm nghiệm kết quả phát huy giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” trong phát triển nhân cách học viên
Trước hết, đối với các chủ thể phát huy, đặc biệt là cấp ủy, chính ủy, chính trị viên, cơ quan chức năng các cấp trong nhà trường quân đội cần nhận thức đúng về vai trò “cơ sở, động lực và thước đo” của việc tổ chức các hoạt động thực tiễn nhằm kiểm nghiệm kết quả phát huy giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” trong phát triển nhân cách học viên.
Hoạt động quân sự là loại hoạt động đặc biệt và phức tạp, đòi hỏi phải huy động toàn bộ sức mạnh tinh thần, trí tuệ và thể lực để vượt qua mọi khó khăn, thử thách, hoàn thành các nhiệm vụ được giao. Việc được rèn luyện, thử thách thông qua những hoạt động cụ thể giúp học viên tỏa sáng những giá trị đạo đức “Bộ đội cụ Hồ”: trung hiếu, tiên phong, đoàn kết, thương yêu đồng chí, đồng đội, thống nhất giữa lời nói và việc làm. Bên cạnh đó, cấp ủy, chỉ huy các cấp trong nhà trường quân đội cần thường xuyên tạo điều kiện cho học viên tham gia đấu tranh bảo vệ những giá trị đạo đức “Bộ đội Cụ Hồ” với những nội dung, hình thức phù hợp, góp phần làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn xuyên tạc về phẩm chất, truyền thống “Bộ đội Cụ Hồ” của các thế lực thù địch.
1. Bộ Tổng Tham mưu: Báo cáo tổng kết thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020, Hà Nội, 2020, tr. 15.
2. Tổng cục Chính trị: Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Hà Nội, 2020, tr. 39.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Bộ Tổng tham mưu: Báo cáo tổng kết thực hiện Chiến lược phát triển giáo dục và đào tạo trong Quân đội giai đoạn 2011 - 2020, Hà Nội, 2020.
2. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021.
3. Nghị quyết số 847-NQ/QUTW, ngày 28/12/2021 của Quân ủy Trung ương về phát huy phẩm chất “Bộ đội Cụ Hồ”, kiên quyết chống chủ nghĩa cá nhân trong tình hình mới.
4. Nghị quyết số 1657-NQ/QUTW, ngày 20/12/2022 của Quân ủy Trung ương về đổi mới công tác giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ xây dựng Quân đội trong tình hình mới.
5. Tổng cục Chính trị: Tài liệu nghiên cứu, học tập, quán triệt Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ Quân đội lần thứ XI, nhiệm kỳ 2020 - 2025, Hà Nội, 2020.
Thượng tá, ThS. NGUYỄN VĂN HÙNG
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng
