1. Bối cảnh, tình hình ảnh hưởng đến việc đổi mới phương thức lãnh đạo của ban thường vụ huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội một số tỉnh Vùng Nam bộ
Những thuận lợi
Công cuộc đổi mới được Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo đã giành được những thành tựu to lớn, thế và lực nước ta lớn và mạnh hơn nhiều so với trước đây. Chúng ta đã mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, gia nhập nhiều tổ chức thương mại thế giới, giữ vững môi trường hoà bình nhằm khai thác tiềm năng thế mạnh để phát triển kinh tế, giữ vững độc lập tự chủ, tạo môi trường lành mạnh đưa nền kinh tế của chúng ta hội nhập và theo kịp với sự phát triển của các nước trong khu vực và trên thế giới.
Thực hiện cuộc vận động xây dựng và chỉnh đốn Đảng theo tinh thần Nghị quyết Trung ươn 6 (lần 2) khoá VIII, đặc biệt là thực hiện cuộc vận động Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đã được các cấp uỷ đảng tập trung chỉ đạo và bước đầu đã đạt được nhiều kết quả, tạo chuyển biến trong nhận thức, phong cách làm việc của đội ngũ cán bộ công chức, viên chức. Nội dung phương thức lãnh đạo của Đảng đối với các cấp chính quyền có nhiều thay đổi. Các Đảng bộ đã tích luỹ được những kinh nghiệm về lãnh đạo chính quyền trong sạch, vững mạnh. Vai trò lãnh đạo, uy tín của các tổ chức đảng ngày càng được nâng cao, được nhân dân thừa nhận.
Có được điều này là do chúng ta đã giữ được ổn định về mặt chính trị an ninh, quốc phòng, kinh tế, xã hội ngày càng phát triển. Việc mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, chủ động hội nhập kinh tế thế giới tạo thêm thuận lợi cho Việt Nam nói chung, các địa phương vùng Nam bộ nói riêng.
Nhận thức của các cấp uỷ đảng, các cấp chính quyền và các tầng lớp nhân dân về vai trò, vị trí của cơ quan dân cử ngày càng được nâng lên. Hoạt động của hội đồng nhân dân các cấp ngày càng thiết thực, hiệu quả, ngày càng thực quyền, hội đồng nhân dân các huyện đã ra nhiều nghị quyết, quyết định những vấn đề quan trọng của địa phương, đáp ứng được tâm tư nguyện vọng và lợi ích chính đáng của nhân dân.
Bản thân Ban Thường vụ huyện ủy của các địa phương trong vùng cũng đã có nhiều đổi mới, thực hiện tốt chức năng là cơ quan lãnh đạo mọi mặt hoạt động của các tổ chức trong hệ thống chính trị ở địa phương. Trong quá trình thực hiện Ban Thường vụ Huyện ủy các địa phương đã thực hiện tổng kết kinh nghiệm thường xuyên, rút ra các bài học có giá trị lâu dài.
Những khó khăn, thách thức
Toàn cầu hoá là một xu thế khách quan, vừa có mặt tích cực vừa có mặt tiêu cực. Toàn cầu hoá buộc các quốc gia chủ động xác định lộ trình hội nhập vào mọi mặt đời sống nhất là lĩnh vực kinh tế của thế giới.
Tình hình quốc tế hiện nay có những diễn biến phức tạp, chủ nghĩa xã hội đang gặp khó khăn rất lớn, đang phải đấu tranh chống lại những âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch.
Những năm qua, nền kinh tế nước ta đã có những bước chuyển biến tích cực, tuy nhiên nguy cơ tụt hậu xa hơn về kinh tế so với nhiều nước trong khu vực và trên thế giới vẫn tồn tại. Sự cạnh tranh quốc tế đòi hỏi tất cả các nước đều phải vận động không ngừng, các nước trong khu vực và thế giới cũng đều có tốc độ tăng trưởng khá mạnh, khoảng cách phát triển giữa nước ta với các nước chưa được cải thiện đáng kể, nền kinh tế nước ta có nguy cơ tụt hậu so với các nước trên thế giới những năm tới.
Tình hình suy giảm kinh tế thế giới đã ảnh hưởng trực tiếp vào Việt Nam nói chung và các địa phương vùng Nam bộ nói riêng. Bởi lẽ, khi kinh tế nước ta đã hội nhập ngày càng sâu hơn vào nền kinh tế thế giới thì những biến động của kinh tế thế giới sẽ lập tức ảnh hưởng vào nền kinh tế nước ta.
Các thế lực thù địch vẫn tiếp tục thực hiện âm mưu diễn biến hoà bình gây bạo loạn lật đổ, chúng sử dụng các chiêu bài “dân chủ”, “nhân quyền” hòng làm thay đổi chế độ chính trị ở nước ta, nhiều vấn đề như chủ quyền dân tộc, biên giới quốc gia, toàn vẹn lãnh thổ, tranh chấp ở biển đông... Đây thực sự là những nguy cơ lớn nếu chúng ta lơ là, mất cảnh giác thì sẽ rất dễ bị thất bại trước âm mưu của kẻ thù.
Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên gắn với tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí là nguy cơ nội sinh, là thứ giặc nội xâm trong việc xây dựng Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền. Đây thực sự là vấn đề nghiêm trọng vì nó làm giảm uy tín của Đảng, làm giảm lòng tin của quần chúng nhân dân đối với Đảng.
Một nguy cơ khác là nhận thức không đúng bản chất và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội vẫn còn tồn tại, nếu không nói là nghiêm trọng trong một bộ phận dân cư. Trong những năm qua, do những mặt trái của sự phát triển của kinh tế thị trường, do “diễn biến hoà bình” của các thế lực phản động, do những hạn chế trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng nên một bộ phận cán bộ, đảng viên còn chưa có sự nhận thức đầy đủ về bản chất và xa rời với mục tiêu của chủ nghĩa xã hội.
Nhận thức của một số cấp ủy đảng, cán bộ, đảng viên về vị trí vai trò chức năng nhiệm vụ của Ban Thường vụ Huyện ủy còn hạn chế. Như vậy, chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền, đều phải điều chỉnh lại, đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất, điều kiện làm việc chắc chắn sẽ gặp nhiều khó khăn.
Các văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản hướng dẫn về tổ chức và hoạt động của Ban Thường vụ Huyện ủy, quy chế hoạt động cũng như các chế tài xử lý, nhất là chế tài xử lý sau giám sát còn rất thiếu. Đây cũng là những khó khăn cho hoạt động cũng như công tác lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với hoạt động kinh tế - xã hội ở một số địa phương vùng Nam bộ.
2. Yêu cầu của đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội ở vùng Nam bộ trong thời gian tới
Từ những biến đổi nhanh chóng của tình hình kinh tế - xã hội đất nước, những đặc điểm cụ thể của địa phương, từ những kinh nghiệm được đúc kết trong quá trình lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội những năm qua, tác giả cho rằng, phương hướng đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy cần chú ý quán triệt những yêu cầu sau:
Một là, mọi hoạt động của Ban Thường vụ Huyện uỷ, Thường trực và cá nhân các đồng chí huyện ủy viên phải chấp hành các nguyên tắc cơ bản về tổ chức sinh hoạt đảng do Điều lệ Đảng quy định, trong đó nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc tổ chức cơ bản nhất.
Hai là, phải bảo đảm tính tổ chức, tính kỷ luật, phát huy dân chủ, tính chủ động, sáng tạo của tập thể, cá nhân, chống cục bộ địa phương, cá nhân chủ nghĩa, quan liêu tham nhũng, mất đoàn kết nội bộ.
Từng đồng chí huyện uỷ viên phải gương mẫu chấp hành các chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, thực hiện tốt nhiệm vụ đảng viên và nghĩa vụ công dân, phải trung thực, thẳng thắn, giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng, giữ gìn bí mật của Đảng và Nhà nước.
Ba là, bảo đảm đoàn kết thống nhất ý chí và hành động trong cấp ủy, trước hết là Thường vụ cấp ủy. Đoàn kết thống nhất trong Đảng là một trong những nguyên tắc cơ bản nhất trong xây dựng Đảng, là sự vận động và phát triển theo đúng quy luật của Đảng. Đoàn kết thống nhất trong Đảng là cơ sở để xây dựng khối đoàn kết toàn dân. Xây dựng và giữ gìn sự đoàn kết thống nhất trong Đảng luôn được Chủ tịch Hồ Chí Minh coi là nhiệm vụ quan trọng hàng đầu, là nền tảng cho mọi thành công. Đoàn kết thống nhất không chỉ là vấn đề sinh tử của từng tổ chức Đảng các cấp, mà còn là sinh mệnh của toàn Đảng, là vấn đề sống còn của cách mạng.
Bốn là, thực hiện Huyện uỷ lãnh đạo toàn diện, thường xuyên và cụ thể đối với Nhà nước, lãnh đạo bằng việc xác định chủ trương, đường lối đối với các vấn đề về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng của địa phương.
Năm là, bảo đảm Ban Thường vụ Huyện uỷ lãnh đạo bằng chủ trương, định hướng, bằng kế hoạch hoạt động với hoạt động kinh tế - xã hội, lãnh đạo bằng chỉ thị, nghị quyết chứ không áp đặt, không làm thay. Lãnh đạo bằng việc cử cán bộ của Đảng đảm nhận các chức vụ trong hệ thống chính trị kết hợp với kiểm tra giám sát việc tổ chức thực hiện. Thúc đẩy mối quan hệ tương tác, gắn bó mật thiết giữa lãnh đạo, chính quyền, cấp ủy các cấp với nhân dân ngày càng đi vào chiều sâu, để Đảng tìm hiểu, nắm bắt ngày càng sâu sát những tâm tư, nguyện vọng chính đáng của người dân, từ đó có thể đề ra những chủ trương, đường lối thiết thực hơn nữa, kịp thời đáp ứng các nhu cầu, yêu cầu thực tế đặt ra. Hoạt động này có thể được diễn ra dưới nhiều hình thức, như: đặt hòm thư góp ý ở các cơ quan, công sở… để người dân đóng góp ý kiến về hoạt động của lãnh đạo và cơ quan; tăng cường công tác luân chuyển cán bộ nhằm giúp đội ngũ cán bộ sâu sát thực tiễn và hiểu dân hơn.
Sáu là, thường xuyên tổng kết thực tiễn: Thường xuyên coi trọng tổng kết thực tiễn, vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng. Vì thực tiễn vô cùng phong phú và đa dạng. Để vận dụng sáng tạo chủ trương, đường lối chung của Đảng vào địa phương thì phải thường xuyên tổng kết thực tiễn. Từ đó đúc rút ra những kinh nghiệm để áp dụng trong thời gian tiếp theo.
3. Phương hướng đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện uỷ đối với hoạt động kinh tế - xã hội ở một số địa phương vùng Nam bộ
Một là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội phải được đặt trong tổng thể nhiệm vụ đổi mới và chỉnh đốn Đảng, tiến hành đồng bộ với đổi mới các mặt của công tác xây dựng Đảng, với đổi mới tổ chức và hoạt động của cả hệ thống chính trị, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức; đồng bộ với đổi mới kinh tế, xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thích ứng với những đòi hỏi của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế.
Hai là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội phải trên cơ sở kiên định các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ; thực hành dân chủ rộng rãi trong Đảng và trong xã hội; đẩy mạnh phân cấp, tăng cường chế độ trách nhiệm cá nhân, nhất là người đứng đầu.
Ba là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội là công việc hệ trọng. Phải chủ động, tích cực, có quyết tâm cao, đồng thời có bước đi vững chắc. Vừa làm, vừa tổng kết rút kinh nghiệm.
Bốn là, đổi mới phương thức lãnh đạo của Ban Thường vụ Huyện ủy đối với phát triển kinh tế - xã hội ở mỗi cấp, mỗi ngành vừa phải quán triệt các nguyên tắc chung, vừa phải phù hợp với đặc điểm, yêu cầu, nhiệm vụ lãnh đạo của từng cấp, từng ngành.
Năm là, Ban Thường vụ Huyện ủy phải rà soát, hoàn chỉnh quy chế làm việc của mình nhằm tránh những chồng chéo, trùng lắp trong chức năng, nhiệm vụ, tăng cường sự lãnh đạo của Huyện ủy; quy định rõ vấn đề gì cấp ủy cần bàn và quyết định, vấn đề gì do cơ quan chính quyền quyết định và chịu trách nhiệm. Đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng đối với chính quyền địa phương đòi hỏi phải có quyết tâm chính trị và bản lĩnh lãnh đạo của cấp ủy địa phương, mà đặc biệt là người đứng đầu Huyện ủy. Do đó, Bí thư Huyện ủy có vai trò quyết định, có trách nhiệm làm chuyển biến nhận thức của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ở địa phương thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình và nâng cao năng lực lãnh đạo của Huyện ủy, hiệu quả quản lý của ủy ban nhân dân huyện.
PHẠM MAI PHƯƠNG
Trường Chính trị tỉnh Bình Dương
