Phát huy vai trò của báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay

1. Cơ sở lý luận về phát huy vai trò của báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay

Thứ nhất, đặc điểm, vai trò của báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay.

Ở Việt Nam, báo chí cách mạng là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, là diễn đàn của nhân dân, luôn trung thành với lợi ích của dân tộc, trở thành lực lượng xung kích trên mặt trận đấu tranh chống những quan điểm sai trái, thù địch. Báo chí có vai trò quan trọng trong tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; nỗ lực, tích cực, sáng tạo trong tuyên truyền những vấn đề lớn, quan trọng của đất nước; định hướng văn hóa, thẩm mỹ cho bạn đọc; tích cực thông tin, phản ánh thực tiễn đời sống xã hội, góp phần nâng cao dân trí, đáp ứng nhu cầu thông tin của công chúng; quảng bá hình ảnh, uy tín của đất nước, con người Việt Nam ra thế giới và bạn bè quốc tế. Đồng thời, báo chí tham gia tích cực, tiên phong trong công tác đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, phản bác quan điểm sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng, bảo vệ uy tín, vị thế của Đảng, Nhà nước và sự nghiệp cách mạng của toàn dân.

Thứ hai, nhận diện các thủ đoạn phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Trong giai đoạn hiện nay, các lực lượng thù địch, phản động tham gia tuyên truyền những quan điểm sai trái, thù địch ở nước ta chủ yếu tập trung ở 4 thủ đoạn sau:

Tạo dư luận phản cách mạng. Các thế lực thù địch, phản động tận dụng tối đa các phương tiện truyền thông để tiến hành tuyên truyền, xuyên tạc. Chúng cho rằng, thủ đoạn có thể sử dụng để lật đổ chế độ xã hội chủ nghĩa là làm nhiễu loạn trên lĩnh vực nghe nhìn và lĩnh vực tư tưởng, từ đó làm lung lay niềm tin của người dân vào chủ nghĩa cộng sản.

Xâm nhập tư tưởng. Các thế lực thù địch, phản động tiến hành hàng loạt hoạt động để tăng cường tiếp xúc với nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa, kết hợp với tăng cường trao đổi văn hóa, y tế, giáo dục…, qua đó truyền bá tư tưởng chính trị, quan niệm giá trị, lối sống của các nước tư bản chủ nghĩa cho người dân.

Kiềm chế về kinh tế. Các thế lực thù địch, phản động từ nước ngoài sử dụng phối hợp nhiều chiêu bài làm cho các nước xã hội chủ nghĩa lệ thuộc hoặc gặp khó khăn về kinh tế, từ đó gây áp lực, đặt ra yêu sách về vấn đề chính trị như: viện trợ kinh tế, kỹ thuật kèm theo điều kiện để xâm nhập, chuyển hóa, khống chế và khi cần sẽ thúc ép trả nợ hoặc đưa ra các đòn “trừng phạt kinh tế” buộc các nước xã hội chủ nghĩa phải nhượng bộ về chính trị.

Nuôi dưỡng “thế lực dân chủ”. Các thế lực thù địch, phản động cho rằng, muốn phá hoại bức “tường đồng vách thép” của chủ nghĩa xã hội cần phải “gieo trồng hạt giống tự do”, nuôi dưỡng những phần tử mà chúng gọi là “chiến sĩ dân chủ”… rồi dần tiến tới “giải phóng dân chủ”.

2. Thực trạng thực hiện vai trò của báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay

Kết quả đạt được

Thứ nhất, nhận thức của cán bộ lãnh đạo, quản lý cơ quan chủ quản báo chí về cuộc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay ngày càng được nâng cao.

Thứ hai, tính chủ động của các cơ quan báo chí trong định hướng, cung cấp thông tin kịp thời, làm chủ thông tin, lấy thông tin tích cực, chính thống đấu tranh chống lại các thông tin sai trái, bịa đặt, vu cáo, phản động trên các phương tiện truyền thông đại chúng.

Trong thời gian qua, báo chí nước ta đã thể hiện rõ vai trò xung kích trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nhiều tờ báo đấu tranh kịp thời, sắc bén, vạch rõ và làm thất bại nhiều âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch xuyên tạc, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; củng cố lòng tin của nhân dân đối với chế độ xã hội chủ nghĩa và sự lãnh đạo của Đảng.

Báo chí đã phổ biến, tuyên truyền kịp thời, rộng rãi chủ trương, quan điểm chỉ đạo bảo vệ nền tảng tư tưởng và công tác xây dựng Đảng, gắn với nhận diện và đấu tranh phòng, chống sự suy thoái, tham nhũng, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; đồng thời, tuyên truyền, truyền bá các giá trị đạo đức, văn hóa, lối sống tốt đẹp của con người Việt Nam, những tấm gương người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến trong các lĩnh vực của đời sống xã hội với tinh thần “lấy cái đẹp dẹp cái xấu”.

Nhiều tờ báo mở chuyên trang, chuyên mục đăng tải các bài viết trực tiếp, trực diện đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, tạo hiệu ứng xã hội tốt, điển hình như chuyên mục: “Đấu tranh phản bác luận điệu sai trái, thù địch” của Tạp chí Cộng sản; “Làm thất bại chiến lược “Diễn biến hòa bình”” của Báo Quân đội nhân dân; “Bình luận - phê phán” của Tạp chí Quốc phòng toàn dân; “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, Tạp chí Chính trị và Phát triển; “Chống diễn biến hòa bình” của Báo Quân đội nhân dân, Báo điện tử VietnamPlus, Báo Công an nhân dân…

Thứ ba, công tác kiểm tra, giám sát, phát hiện, xử lý những đối tượng phá hoại, phản động, bất mãn, “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”, phát ngôn, cung cấp, phát tán thông tin phản động, sai lệch... trên lĩnh vực báo chí được tăng cường, đẩy mạnh.

Thứ tư, vai trò cung cấp thông tin định hướng của các cơ quan báo chí chính thống trước sự nhiễu loạn thông tin trên mạng xã hội được tăng cường.

Thứ năm, sự phân công, phối hợp hiệu quả giữa các cơ quan chức năng và cơ quan báo chí trong cuộc đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam.

Các cơ quan báo chí thường xuyên trao đổi và phối hợp hiệu quả trên mặt trận đấu tranh tư tưởng, chú ý đến định hướng giáo dục, định hướng đấu tranh và tổ chức lực lượng mang tính chuyên trách; truyền tải thông tin qua nhiều báo để tuyên truyền, tương tác với công chúng, qua đó nâng cao hiệu quả đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Nhiều tờ báo đã quy tụ được các nhà khoa học, nhà lý luận, hoạt động thực tiễn có uy tín tham gia tọa đàm, hội thảo, viết bài phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Một số cơ quan báo chí đã tổ chức các diễn đàn trực tuyến, qua đó định hướng tư tưởng chính trị và nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về các vấn đề “nóng”, các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc và những vấn đề mà dư luận quan tâm. Nhiều cơ quan báo chí đã phát huy hiệu quả hoạt động của các trang, nhóm, blog, kênh Youtube, tài khoản mạng xã hội…, chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc. Việc ngăn chặn, giám sát, triệt phá các thông tin xấu, độc từ các báo, đài, kênh báo mạng trong nước và nước ngoài được các cơ quan chức năng và cơ quan báo chí nước ta quan tâm đẩy mạnh, xử phạt nghiêm các vi phạm trong hoạt động báo chí.

Thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, báo chí cách mạng đóng vai trò rất quan trọng, thực sự là “vũ khí sắc bén” trên lĩnh vực tư tưởng - văn hóa, là diễn đàn tin cậy của nhân dân, góp phần nâng cao tinh thần cảnh giác, củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, tạo động lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Hạn chế, thách thức

Hiện nay, một số cơ quan báo chí lợi dụng chức năng giám sát, phản biện xã hội để chạy theo sự kiện giật gân, câu view, xem nhẹ hoặc bỏ qua các vấn đề trọng tâm của đời sống xã hội, thậm chí thông tin chạy theo lợi ích nhóm. Đặc biệt, xuất hiện tình trạng một số nhà báo châm chọc, đả kích chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Thậm chí có một số nhà báo thoái hóa, biến chất đã lợi dụng vai trò phản biện xã hội của báo chí để đưa lên mạng xã hội những thông tin lệch lạc, trái với quan điểm của Đảng, Nhà nước.

Hành lang chính trị - pháp lý, cơ chế trong việc phối hợp giữa các lực lượng đấu tranh chưa được xây dựng hoàn thiện; công tác phối hợp, tuyên truyền có lúc, có nơi còn thiếu hiệu quả, chưa bảo đảm cung cấp kịp thời các thông tin chính thống và định hướng thông tin cho các cơ quan báo chí.

Một số cơ quan báo chí chưa nhạy bén, kịp thời trong dự báo và định hướng thông tin, nhất là những sự kiện, vấn đề, những “điểm nóng” đang được dư luận xã hội quan tâm; còn xuất hiện tình trạng xem nhẹ việc học tập lý luận chính trị, trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ… Điều này vô hình trung tạo ra những “khoảng trống thông tin” trên trận địa tư tưởng - văn hóa, tạo cơ hội cho các thế lực thù địch, phản động phát tán các thông tin giả mạo, xuyên tạc, vu cáo…

Sự hợp tác, liên kết giữa các cơ quan báo chí còn thiếu chặt chẽ, đặc biệt là sự phối hợp giữa các cơ quan báo chí của địa phương với các cơ quan báo chí của Trung ương trong việc xây dựng, tổ chức các bài viết, đăng phát lại các bài viết bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; việc tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ biên tập viên, phóng viên, cộng tác viên chuyên trách viết bài chính luận, bình luận về chính trị, xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị chưa được quan tâm, chú trọng…

3. Giải pháp phát huy vai trò của báo chí trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay

Thứ nhất, nhất quán nguyên tắc hoạt động báo chí đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, luôn đi đầu trong bảo vệ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. Bảo đảm tính tư tưởng, tính chân thật, tính nhân dân, tính chiến đấu và tính đa dạng, có trách nhiệm hình thành dư luận xã hội lành mạnh, góp phần tăng cường sự đoàn kết, thống nhất về tư tưởng, chính trị và tinh thần trong nhân dân.

Kiên quyết đấu tranh, phê phán các quan điểm sai trái, thù địch, khắc phục các biểu hiện thương mại hóa, xa rời tôn chỉ, mục đích và các biểu hiện tiêu cực, lệch lạc khác. Tích cực biểu dương nhân tố mới, điển hình tiên tiến, tham gia đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, quan liêu, mê tín dị đoan và các tệ nạn xã hội, góp phần xây dựng xã hội lành mạnh, giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống tốt đẹp, bản sắc và tinh hoa văn hóa dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; thông tin truyên truyền trên báo chí phải kết hợp hiệu quả giữa “xây” và “chống”; lấy cái đẹp để dẹp cái xấu, lấy tích cực để đẩy lùi tiêu cực. Những người hoạt động trong lĩnh vực báo chí phải thực hiện theo định hướng của Đảng và pháp luật của Nhà nước, có bản lĩnh chính trị vững vàng, tính chiến đấu cao, phẩm chất đạo đức trong sáng, có kiến thức sâu rộng, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ vững, đáp ứng yêu cầu thực tiễn đất nước.

Thứ hai, phát huy vai trò của cấp ủy, tổ chức đảng, người đứng đầu, Ban Chỉ đạo 35, cơ quan chức năng các cấp, nhất là vai trò, trách nhiệm của cán bộ làm công tác báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch ở Việt Nam hiện nay.

Theo đó, cần xây dựng cấp ủy, tổ chức đảng ở các cơ quan báo chí thật sự vững mạnh. Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với báo chí theo hướng bảo đảm báo chí phát triển đúng định hướng chính trị, tư tưởng của Đảng. Đẩy mạnh công tác xây dựng Đảng trong các cơ quan báo chí; tích cực thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong các cơ quan báo chí gắn với thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW, ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Nâng cao năng lực, trình độ và trách nhiệm của cán bộ, đảng viên để trực tiếp tham gia bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng bằng những hình thức khác nhau như: viết tin bài, chia sẻ thông tin tích cực, tuyên truyền cho cán bộ, đảng viên,  đoàn viên,  hội viên và nhân dân nhận diện những thông tin có nội dung xấu, độc... Từ đó, tạo hiệu ứng tích cực, phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu để cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và nhân dân làm theo.

Thứ ba, đổi mới nội dung, phương thức tuyên truyền, tận dụng ưu thế của khoa học và công nghệ trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Chủ động tìm tòi, nghiên cứu để đa dạng hóa hình thức thông tin tuyên truyền, tạo sức mạnh tổng hợp trong tuyên truyền gương điển hình tiên tiến, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Huy động sự tham gia thống nhất, hiệp đồng tác chiến của các loại hình báo chí. Bám sát các sự kiện, nắm bắt thủ đoạn chống phá của các thế lực địch để có bài viết cung cấp thông tin chính xác, định hướng dư luận. Tăng cường xây dựng chuyên trang, chuyên mục, chương trình, thời lượng thông tin tuyên truyền, cổ vũ, biểu dương điển hình tiên tiến; đấu tranh phản bác, vạch rõ tính chất phản động, phản khoa học của các quan điểm, luận điệu sai trái, xuyên tạc, nhằm chia rẽ Đảng, Nhà nước và Nhân dân của các thế lực thù địch, phản động.

Đồng thời, cần quan tâm đầu tư trang thiết bị, phương tiện để những người làm báo, biên tập viên tiếp cận được công nghệ làm báo hiện đại, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ chính trị đặt ra trong tình hình mới. Hiện đại hóa các kênh truyền thông, xây dựng ấn phẩm tiếng Anh và phát triển các ấn phẩm điện tử; phối hợp với các kênh truyền thông như Cổng Thông tin điện tử, các website, fanpage, Facebook... đẩy mạnh tính tương tác, tốc độ lan tỏa cho các sản phẩm điện tử…

Thứ tư, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục cán bộ, đảng viên, nhân dân, nhất là cán bộ làm công tác báo chí, xuất bản; nâng cao nhận thức, bản lĩnh chính trị, trách nhiệm, sức đề kháng, khả năng chủ động trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Thực hiện giáo dục truyền thống, định hướng hệ giá trị, bồi dưỡng bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam cho thế hệ trẻ, truyền bá hệ tư tưởng Mác - Lênin, Hồ Chí Minh một cách thiết thực, sâu rộng, có tính thuyết phục cao; ngăn chặn xu hướng lai căng, pha tạp về văn hóa, coi thường các giá trị nhân văn; phê phán lối sống tiêu cực, qua đó nâng cao khả năng đề kháng và phản bác của người dân trước những thông tin sai trái, thù địch.

Các cơ quan báo chí, truyền thông cần bắt kịp những xu hướng báo chí mới, khắc phục những khó khăn, bất cập, phát huy hiệu lực, hiệu quả trong cung cấp thông tin và định hướng dư luận xã hội. Báo chí, truyền thông chính thống không thể “chiến thắng” được mạng xã hội về tốc độ đưa tin, nhưng sẽ vượt trội so với mạng xã hội bằng sự chuẩn mực, tinh thần trách nhiệm, đạo đức nghề nghiệp, với những sản phẩm báo chí, truyền thông sâu sắc, tin cậy, giàu sức thuyết phục.

Thứ năm, xây dựng đội ngũ cán bộ báo chí chuyên trách, chuyên nghiệp, đáp ứng yêu cầu của tình hình mới.

Các cơ quan báo chí cần “tập trung đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý báo chí, phóng viên, biên tập viên có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức trong sáng và tinh thông nghiệp vụ để nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền”¹.

Xây dựng đội ngũ chuyên gia, cộng tác viên đủ năng lực, có bản lĩnh chính trị vững vàng, nhanh nhạy và kịp thời trước các vấn đề thời sự và thời đại đặt ra; tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng kỹ năng viết bài cho đội ngũ cộng tác viên, nhà khoa học về phản bác các quan điểm sai trái, xuyên tạc; tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, tăng cường phối hợp giữa các cơ quan báo chí thực hiện có hiệu quả các tuyến bài về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Kết hợp chặt chẽ công tác quản lý, giáo dục cán bộ, đảng viên, quần chúng với công tác kiểm tra, giám sát đảng viên trong các cơ quan báo chí. Thường xuyên giám sát, kiểm tra phẩm chất đạo đức, nghiệp vụ, trách nhiệm chính trị, trách nhiệm xã hội, ý thức chấp hành luật pháp và quy tắc ứng xử của nhà báo. Quan tâm bồi dưỡng bản lĩnh chính trị, trình độ chuyên môn nghiệp vụ trong đội ngũ phóng viên, biên tập viên; giám sát việc thực hiện các quy định đạo đức nghề nghiệp đối với những người làm báo Việt Nam.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Sđd, t. II, tr. 234.