Xuất bản sách lý luận chính trị góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong bối cảnh hội nhập quốc tế

1. Hội nhập quốc tế và vấn đề đặt ra đối với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (năm 1986) đã chính thức đặt viên gạch đổi mới, mở đường cho Việt Nam tiến vào hội nhập quốc tế trên các mặt, trước hết là hội nhập kinh tế quốc tế nhằm “kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại” trên “nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi”¹.

Trải qua nhiều kỳ đại hội, quan điểm hội nhập quốc tế của Đảng dần được hình thành. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI (năm 2011) đánh dấu bước phát triển mới trong chủ trương hội nhập quốc tế với tinh thần đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế². Theo đó, hội nhập quốc tế không chỉ tích cực, chủ động ở lĩnh vực kinh tế, mà còn tích cực, chủ động trên mọi lĩnh vực: kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, quốc phòng - an ninh. Nhận thức của Đảng phản ánh nhu cầu cấp thiết của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong bối cảnh quốc tế mới.

Tiếp đến, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng (năm 2016) cũng nhất quán định hướng “chủ động và tích cực hội nhập quốc tế”, đồng thời chỉ rõ hội nhập quốc tế trên cơ sở bảo đảm lợi ích tối cao của quốc gia - dân tộc, bình đẳng cùng có lợi; vừa hợp tác, vừa đấu tranh, tranh thủ, tối đa các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước; nâng cao đời sống nhân dân, kiên quyết, kiên trì đấu tranh bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, bảo vệ Đảng, Nhà nước, Nhân dân và chế độ xã hội chủ nghĩa³.

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện và sâu rộng”, bảo đảm sự lãnh đạo, chỉ đạo thống nhất của Đảng, sự quản lý tập trung của Nhà nước đối với các hoạt động đối ngoại và hội nhập quốc tế… vừa hợp tác, vừa đấu tranh vì lợi ích quốc gia - dân tộc, bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa⁴.

Trước bối cảnh thế giới và khu vực luôn diễn biến phức tạp, khó lường, Đảng ta luôn kiên định quan điểm chỉ đạo nhất quán, quán triệt trong nhận thức và thực tiễn, đó là: (1) Kiên định và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kiên định đường lối đổi mới hướng tới mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; (2) Bảo đảm cao nhất lợi ích quốc gia - dân tộc, lấy phát triển kinh tế - xã hội là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt, phát triển văn hóa là nền tảng tinh thần, an ninh quốc phòng là trọng yếu, thường xuyên; (3) Kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại, phát huy nội lực, tranh thủ ngoại lực, tận dụng sức mạnh khoa học và công nghệ phát triển nhanh, bền vững đất nước.

2. Bảo vệ nền tảng tư tưởng - nhiệm vụ trọng tâm của công tác xuất bản

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, tư tưởng và văn hóa đã và đang chịu tác động mạnh mẽ. Trước sự biến động của chính trị trong nước và thế giới, sự không ngừng chống phá của các thế lực thù địch, công tác xuất bản ngày càng phát huy vai trò trong giáo dục lý luận chính trị, đấu tranh trực tiếp bảo vệ hệ tư tưởng giai cấp. Chỉ thị số 20-CT/TW, ngày 27/01/2003 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác xuất bản, phát hành sách lý luận, chính trị trong tình hình mới xác định vai trò, vị trí của sách lý luận chính trị, đó là: (1) Trực tiếp truyền bá, bảo vệ, phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; (2) Xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, giáo dục, nâng cao trình độ, bản lĩnh và niềm tin chính trị cho cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân; (3) Đấu tranh phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch⁵. Ngày 25/8/2004, Ban Bí thư ban hành Chỉ thị số 42-CT/TW về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản, nêu định hướng chung đối với ngành xuất bản, qua đó một lần nữa khẳng định vai trò trực tiếp của sách lý luận chính trị trong xây dựng nền tảng tư tưởng, thế giới quan, nhân sinh quan cách mạng, cũng như đấu tranh không khoan nhượng với các quan điểm sai trái, lạc hậu. Chỉ thị chỉ rõ 5 nhiệm vụ của ngành xuất bản, trong đó nhấn mạnh chú trọng mảng sách về chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước cùng các sách về truyền thống dân tộc và cách mạng, về bản sắc và tinh hoa văn hóa dân tộc; phấn đấu có nhiều sách, nhiều bài hay, sâu sắc về tổng kết thực tiễn, phổ biến kinh nghiệm hay, tuyên truyền, động viên, biểu dương nhân tố mới, con người mới⁶. Các chỉ thị trên đã định hướng cơ bản cho công tác xuất bản sách lý luận chính trị.

Ngay từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng, trọng tâm công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch gắn với công tác xây dựng Đảng đã trở thành định hướng chỉ đạo cho công tác xuất bản sách lý luận chính trị. Mỗi kỳ đại hội đều đề cập đến nội dung trọng tâm về xây dựng Đảng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống các luận điệu sai trái, thù địch. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ X nhấn mạnh nhiệm vụ nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, chống biểu hiện tiêu cực, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; kiên quyết đấu tranh bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng; phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái, thù địch⁷. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng nhấn mạnh, kiên quyết đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hoạt động “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch; chủ động phòng ngừa, đấu tranh, phê phán những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ Đảng⁸. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tiếp tục nêu cao việc đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; ngăn chặn, phản bác các thông tin, quan điểm xuyên tạc, sai trái, thù địch⁹. Đặc biệt, Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới xác định nhiệm vụ toàn Đảng, toàn quân và toàn dân trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nội dung Nghị quyết trực tiếp định hướng nội dung công tác xuất bản.

Có thể khẳng định, công tác xuất bản sách lý luận chính trị luôn đồng hành cùng công cuộc xây dựng và bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, gắn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Công tác xuất bản sách lý luận chính trị đã đáp ứng cơ bản nhu cầu về sách lý luận chính trị của cán bộ, đảng viên và nhân dân, trở thành kênh tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; góp phần quan trọng bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Nội dung ấn phẩm sách lý luận chính trị có ảnh hưởng sâu rộng, nâng cao nhận thức chính trị trong cán bộ, đảng viên, vững tin vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

3. Thực trạng công tác xuất bản sách về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Nhìn từ thực trạng xuất bản sách lý luận chính trị trong những năm qua, các đầu sách xuất bản luôn bám tinh thần chỉ đạo của Trung ương, phát huy tinh thần chủ động, tích cực. Trong những năm qua, các mảng sách lý luận chính trị được xuất bản gắn với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, chống các quan điểm sai trái, thù địch.

Thứ nhất, xuất bản sách kinh điển về chủ nghĩa Mác - Lênin, khẳng định giá trị nền tảng, cốt lõi của hệ tư tưởng giai cấp. Đây là mảng sách xuyên suốt, trọng tâm của công tác xuất bản sách chính trị. Những năm 90 của thế kỷ XX, mô hình chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô và các nước Đông Âu sụp đổ đặt ra nhiều nghi vấn về lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin. Trong tình hình đó, Đảng Cộng sản Việt Nam vẫn luôn kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, khẳng định sự sụp đổ hệ thống các nước xã hội Liên Xô và Đông Âu là sự sụp đổ của mô hình chủ quan, duy ý chí; chủ nghĩa Mác - Lênin vẫn là học thuyết tiến bộ, nhân văn của xã hội loài người.

Trong những năm qua, sách kinh điển và sách giới thiệu các tác phẩm kinh điển ở dạng toàn tập, tuyển tập, tiểu sử, biên niên tiểu sử, biên niên tiểu sử - sự kiện, tra cứu; sách viết và dịch ra tiếng Việt về các tác phẩm kinh điển của chủ nghĩa Mác - Lênin được chú trọng xuất bản, là công cụ học tập và nghiên cứu lý luận, trong đó tiêu biểu là các tác phẩm: C. Mác và Ph. Ăngghen tuyển tập; C. Mác và Ph. Ăngghen toàn tập; V.I. Lênin toàn tập; V.I. Lênin tuyển tập; Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản; Chủ nghĩa Mác - Lênin, học thuyết về sự phát triển và sáng tạo không ngừng; Một số vấn đề triết học Mác - Lênin, lý luận và thực tiễn…

Thứ hai, xuất bản ấn phẩm về Chủ tịch Hồ Chí Minh và tư tưởng Hồ Chí Minh, với đa dạng thể loại, nhằm phổ biến kiến thức, lan tỏa giá trị tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh, đồng thời góp phần tuyên truyền hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh trên trường quốc tế. Các loại hình xuất bản phẩm tiêu biểu như: Hồ Chí Minh toàn tập; Hồ Chí Minh biên niên tiểu sử; sách viết, sách dịch ra tiếng nước ngoài các tác phẩm của Hồ Chí Minh, tư tưởng Hồ Chí Minh giới thiệu với bạn bè quốc tế, tiêu biểu là các tác phẩm như: Hồ Chí Minh - Vĩ đại một con người; Phong cách Hồ Chí Minh; Hồ Chí Minh - Con người của sự sống; Bí quyết thành công Hồ Chí Minh; Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch; Vừa đi đường vừa kể chuyện; Hồ Chí Minh - Tiểu sử; Bác Hồ viết Di chúc; Học Hồ Chủ tịch chúng ta học gì; Những tên gọi, bí danh, bút danh của Chủ tịch Hồ Chí Minh...

Thứ ba, xuất bản các ấn phẩm văn kiện Đảng, lịch sử Đảng, xây dựng Đảng, tạo nền tảng vững chắc cho sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Các thể loại chủ yếu như toàn tập, tuyển tập, văn kiện các kỳ đại hội Đảng, văn kiện Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương các khóa; các ấn phẩm lịch sử Đảng, biên niên sự kiện lịch sử Đảng và xây dựng Đảng, chính quyền Nhà nước, sách tuyển chọn văn kiện Đảng theo chuyên đề; các ấn phẩm lịch sử Đảng bộ địa phương, lịch sử địa phương…

Bàn về đảng cầm quyền, về vấn đề xây dựng, chỉnh đốn Đảng trong thời kỳ đổi mới, thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước cũng là tiêu điểm của công tác nghiên cứu lý luận và xuất bản, trong đó có thể kể đến một số đầu sách tiêu biểu được xuất bản như: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; Đảng Cộng sản Việt Nam trong tiến trình đổi mới đất nước; Xây dựng chỉnh đốn Đảng là nhiệm vụ then chốt để phát triển đất nước; Xây dựng, chỉnh đốn Đảng - Một số vấn đề lý luận và thực tiễn…

Thứ tư, xuất bản sách lý luận về đổi mới và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, trọng tâm xuất bản ấn phẩm lý luận, gắn với thực tiễn công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.

Bước vào thế kỷ XXI, bối cảnh trong nước và quốc tế có những biến đổi lớn. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng (năm 2011) tiếp tục triển khai sự nghiệp đổi mới rộng khắp trên các lĩnh vực của đời sống xã hội thông qua việc đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm đưa nước ta đến năm 2020 cơ bản trở thành một nước công nghiệp theo hướng hiện đại. Vấn đề đổi mới nhận thức lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay; vấn đề đổi mới về kinh tế, nhận thức về nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; vấn đề đi tắt đón đầu để công nghiệp hóa, hiện đại hóa… vừa là nhiệm vụ, vừa là định hướng cho công tác xuất bản.

Lý luận và thực tiễn về con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, đơn vị xuất bản phối hợp với cơ quan Trung ương chọn lọc, xuất bản các tác phẩm của các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước về những vấn đề lý luận về xây dựng Đảng cầm quyền, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, phát triển kinh tế - xã hội, đồng thời đúc kết thực tiễn đổi mới làm cơ sở cho việc xây dựng cương lĩnh, hoạch định đường lối, chính sách trong giai đoạn cách mạng mới. Các đầu sách tiêu biểu như: Những bài nói và viết chọn lọc của Nguyên Tổng Bí thư Đỗ Mười; Đảng phải có trí tuệ, có đủ năng lực và phẩm chất cách mạng tương xứng với yêu cầu của thời kỳ mới của nguyên Tổng Bí thư Lê Khả Phiêu; Phát huy dân chủ, tiếp tục xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; Về các mối quan hệ lớn cần đặc biệt chú trọng nắm vững và giải quyết tốt trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội; Đảng vững mạnh, đất nước phát triển, dân tộc trường tồn của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng; Đổi mới sâu rộng, phát triển đất nước nhanh và bền vững, tiến cùng thời đại của nguyên Thủ tướng Chính phủ Phan Văn Khải; Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng...

Thứ năm, đẩy mạnh xuất bản các đầu sách trực tiếp tham gia vào cuộc đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phê phán các luận điểm sai trái, thù địch. Các ấn phẩm cung cấp những luận cứ đấu tranh phản bác những sai lầm khi phê phán về chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, xuyên tạc về đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước Việt Nam. Từ năm 2018 đến nay, các đầu sách tiêu biểu được xuất bản: Vững bước trên con đường đổi mới; Đảng Cộng sản Việt Nam - Trách nhiệm trước dân tộc và lịch sử; Kiên định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; Luận cứ phê phán các quan điểm sai trái, thù địch; Phê phán các quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng, Cương lĩnh, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam…

Trong những năm qua, công tác xuất bản sách lý luận chính trị đạt được những thành tựu quan trọng, đáp ứng nhu cầu nghiên cứu, học tập của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Xuất bản sách lý luận chính trị góp phần tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác quan điểm sai trái, thù địch, nâng cao nhận thức chính trị của toàn đảng, toàn dân. Tuy nhiên, chất lượng chính trị, khoa học, tính thực tiễn, tính chiến đấu, tính thuyết phục và hấp dẫn của sách còn hạn chế; phương thức xuất bản còn nhiều bất cấp, việc xuất bản điện tử còn chưa được quan tâm đúng mức. Vì vậy, định hướng xuất bản sách lý luận chính trị trong thời gian tới cần tập trung cải thiện ở cả nội dung, hình thức, từ đó góp phần nâng cao sức chiến đấu, lan tỏa của sách lý luận chính trị, thực tiễn chính trị trong toàn Đảng, toàn dân, tạo nên tri thức cơ sở vững chắc chống lại mọi luận điệu sai trái, thù địch.

1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đảng toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2006, t. 47, tr. 415.