Xu hướng phát triển của công nghệ truyền hình
Khoa học và công nghệ thông tin phát triển như vũ bão đã thúc đẩy ngành truyền hình tiến lên không ngừng từ truyền hình đen trắng, truyền hình màu sắc cho đến truyền hình số đa năng, đáp ứng nhu cầu đời sống văn hóa tinh thần ngày càng cao của công chúng truyền hình. Truyền hình từ phương thức truyền tải tín hiệu bằng sóng ( vô tuyến) cho đến cáp ( hữu tuyến), truyền hình số.
Một quy trình sản xuất được số hóa dựa trên nền tàng công nghệ thông tin, từ thiết bị ghi hình, xử lý hình ảnh đến quản lý dữ liệu phát sóng đã được triển khai. Xu hướng chuyển đổi hạ tầng, truyền dẫn phát sóng truyền hình mặt đất từ công nghệ tương tự (analog) sang công nghệ số (số hóa truyền dẫn, phát sóng truyền hình mặt đất) theo hướng hiện đại, hiệu quả, thống nhất về tiêu chuẩn và công nghệ, đáp ứng yêu cầu hội tụ công nghệ - dịch vụ nhằm đảm bảo chất lượng và truyền tải đa dịch vụ.
Thực tế, truyền hình tại Việt Nam đang từng bước hòa vào dòng chảy số hóa mạnh mẽ của công nghệ truyền hình trên thế giới. Xu hướng số hóa là quá trình tất yếu sẽ diễn ra trước nhu cầu thông tin ngày càng cao của công chúng truyền hình. Số hóa truyền hình sẽ nâng cao chất lượng của các chương trình truyền hình. Nền tảng ứng dụng công nghệ số sẽ đem lại cho truyền hình khả năng phát triển nội dung vượt trội. Truyền hình kỹ thuật số (DTV) là một hình thức công nghệ phát sóng mới, tiên tiến, giúp truyền hình ảnh dưới dạng dữ liệu qua sóng không khí như máy tính. DTV cung cấp hình ảnh và âm thanh trong trẻo, nhiều kênh hơn và thậm chí cả truyền hình chất lượng cao (HDTV) cho khách hàng dùng vô tuyến chất lượng cao. DTV cho phép nhiều dịch vụ hơn hẳn so với truyền hình phát sóng miễn phí.Truyền hình Việt Nam sẽ bắt nhịp với thế giới với nhiều công nghệ truyền hình độ phân giải cao HDTV, siêu cao Super HDTV, truyền hình nổi 3D, Connected TV…Đồng thời tiến hành song song lộ trình số hóa truyền hình mặt đất. Truyền hình kỹ thuật số mặt đất là truyền hình chất lượng cao nhờ công nghệ chuyển đổi từ tín hiệu analog sang digital. Với hình ảnh sắc nét, có chiều sâu, bỏ hoàn toàn hiện tượng nhiễu và bóng ma (ghost free) vốn là nhược điểm của truyền hình analog thông thường, loại bỏ tác hại của các tia sóng phản xạ, không bị ảnh hưởng nhiễu phát ra do máy vi tính, đèn neon, mô tơ điện, sấm sét... Truyền hình kỹ thuật số mặt đất có khả năng thu cố định hoặc xách tay, thu di động trên các phương tiện giao thông công cộng như ôtô, tàu hoả, máy bay.
Mới đây nhất đài Truyền hình này cũng đã bắt đầu lên kế hoạch thực hiện quá trình nâng cấp hệ thống từ chuẩn mã hóa hình ảnh và âm thanh Mpeg2 sang Mpeg4. Cụ thể, lợi ích người xem sẽ được thưởng thức các kênh truyền hình HD có độ nét cao, chất lượng hình ảnh và âm thanh trung thực cũng như sống động hơn nhiều. Việc áp dụng chuẩn nén hình ảnh Mpeg4 sẽ giúp mang lại cho công chúng truyền hình những trải nghiệm hình ảnh và âm thanh tốt hơn hẳn.
Nghiên cứu và thực hiện công nghệ "Truyền hình thông minh" (SmartTV) nhằm đảm bảo cho máy thu hình (TV) giữ vai trò chủ đạo cho các thiết bị giải trí trong gia đình, chiếc máy thu hình là một thiết bị đa phương tiện đáp ứng rất nhiều yêu cầu sử dụng của khách hàng. Cung cấp nội dung truyền hình trên các thiết bị khác nhau (TV, màn hình máy tính, điện thoại di động). Thực hiện truyền hình 3 màn nhằm đảm bảo cho người xem có thể “tiêu thụ” nội dung bằng bất cứ thiết bị nào, ở bất cứ đâu, vào bất cứ thời điểm nào (anydevice, anwhere, anytime). Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các thiết bị cầm tay hiện nay như Smartphone hay máy tính bảng, hệ thống Internet băng thông rộng cũng như kết nối 3G đang dần mở ra cánh cửa mới cho ngành công nghiệp truyền hình. Từ đó chương trình Top TV có thể đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển của truyền hình Internet, truyền hình di động và TV có kết nối Internet giúp khán giả có thể xem truyền hình mọi lúc, mọi nơi bằng các thiết bị cầm tay với chất lượng hình ảnh và âm thanh tốt và đồng đều ngay cả khi ngồi trên các phương tiện giao thông di chuyển với tốc độ cao. Các thiết bị có thể xem được dịch vụ Truyền hình di động rất đa dạng như điện thoại di động, Navigation (trên xe hơi), PMP (thiết bị multimedia cầm tay), USB (cho máy xách tay) và trong tương lai, sẽ cung cấp các giải pháp xem Truyền hình di động trên IPHONE, Blackberry...
Các công nghệ này chỉ có thể trở thành hiện thực khi truyền hình dựa trên các thành tựu của khoa học công nghệ hiện đại, đó là công nghệ số, công nghệ mạng, công nghệ viễn thông, công nghệ quản lý khoa học … cả bằng phần cứng và phần mềm, cũng như tuân thủ tốt các nguyên tắc quy định chung của pháp luật.
Về phía các doanh nghiệp, việc số hóa truyền hình cũng mang lại lợi ích không nhỏ khi công nghệ này sẽ giải phóng được lượng lớn tài nguyên về tần số, qua đó các lĩnh vực về viễn thông băng thông rộng sẽ có nhiều "đất" hơn để triển khai các dịch vụ của mình. Có thể nói, việc số hóa truyền hình sẽ là đòn bẩy cho công nghệ nội dung số phát triển vượt bậc.
Ở Việt Nam hiện nay có hai loại truyền hình số là truyền hình số vệ tinh DTH và truyền hình số mặt đất. Truyền hình số DTH và truyền hình số mặt đất khắc phục được nhược điểm của cáp hữu tuyến là vươn được tới những khu vực chưa được rải cáp. Truyền hình internet là công nghệ truyền hình mới được ứng dụng tại Việt Nam, được đông đảo khán giả hưởng ứng bằng các công nghệ truyền hình đi trước. Cả hai hình thức là truyền hình internet truyền thống và truyền hình sử dụng giao thức internet (IPTV). Truyền hình internet đòi hỏi đường truyền iternet băng thông rộng và máy tính hoặc bộ chuyển đổi tín hiệu cho TV. Khả năng lựa chọn chương trình theo yêu cầu ( video –on –demand) cao, dĩ nhiên là đối với các chương trình phát lại. Ngoài ra, vì internet là thế giới ngay trong nhà bạn nên bạn có thể xem hàng trăm thậm chị hàng ngàn chương trình truyền hình miễn phí từ khắp mọi nơi. Truyền hình di động là công nghệ đưa chương trình truyền hình đến thiết bị cầm tay không dây của bạn ( điện thoại di động và PDA ). Truyền hình di động cho phép banh có thể xem truyền hình mọi lúc mọi nơi, chứ không nhất thiết phải ngồi trước TV hay máy tính. Truyền hình của tương lại là truyền hình số với những chuẩn riêng, cao hơn rất nhiều so với công nghệ tương tự, về độ phân giải, tỉ lệ khuôn hình và số lượng hình/giây.
Xu hướng phát triển về nội dung truyền hình
Phát triển nội dung hướng ra Internet, cá thể hóa nội dung, chuyển đổi vai trò vị thế khán giả là những xu hướng phát triển chính về nội dung truyền hình trong thời gian tới. Sử dụng rất nhiều thể loại chương trình khác nhau liên quan đến vấn đề nhập khẩu bản quyền. Xu hướng các chương trình “live” dạng trực tiếp cũng đang chiếm ưu thế. Truyền hình trực tiếp ngày càng trởnên không thể thiếu trong các chương trình truyền hình, tăng tính hấp dẫn của truyền hình, vì khán giả cảm thấy có hiệu ứng “cùng chứng kiến sựkiện”. Việc chuyển tải thông tin chân thực và nhanh nhạy của phương thức truyền hình trực tiếp khiến người xem cảm giác mình thực sự đang tham gia vào sựkiện và đạt được hiệu quảcao. Từ đó, truyền hình đang thực sự dần dần phát huy thế mạnh của báo chí, tác động, hình thành và định hướng một cách tích cực dư luận xã hội. Cầu truyền hình là một chương trình phát thẳng, trực tiếp có nhiều cầu nối để người xem chương trình cùng lúc có thể chứng kiến nhiều sự kiện, sự việc tại nhiều địa điểm ở những vùng địa lý khác nhau nhưng theo một chủ đề xuyên suốt. Trong thuật ngữ hiện đại tiếng Anh gọi là “live” nghĩa là truyền hình trực tiếp sự kiện mà không qua khâu dàn dựng hậu kỳ thông thường.
Trong xu hướng phát triển truyền hình, sau nhiều nỗ lực tìm tòi những định dạng truyền hình thực tế thuần Việt mà chưa thành công, các nhà đài buộc phải bạo tay chi tiền để mua bản quyền các chương trình đang "hot" từ những nước có nền công nghiệp giải trí phát triển. Ðể rồi “nội địa hóa” trên format quốc tế. Đó là lý do tại sao các gameshow được gắn mác truyền hình thực tế như: Vietnam’s Got Talent, Vietnam Idol, Bước nhảy hoàn vũ, Cặp đôi hoàn hảo, The Voice, Thử thách cùng bước nhảy... liên tục đổ bộ, chiếm sóng "giờ vàng" trên các kênh truyền hình Việt. Yếu tố mới lạ, khả năng kết nối và sự gia tăng "quyền lực" của khán giả trong cuộc chơi đã khiến cho truyền hình thực tế hiện có sức thu hút đối với một bộ phận công chúng
Truyền hình tương tác là một dạng truyền hình cho phép người xem tham gia, điều khiển các chương trình truyền hình. Nói một cách đơn giản có thể định nghĩa bằng sự thay thế máy thu hình truyền thống bởi các thiết bị cho phép người sử dụng nhận được các thông tin và các dịch vụ bằng cách sử dụng bộ điều khiển từ xa và bàn phím.Với dạng truyền hình truyền thống, đường truyền truyền hình là một chiều. Các nhà đài cho phép khán giả xem gì, vào giờ nào, trên kênh nào là quyền của họ. Với truyền hình tương tác, khán giả được trực tiếp tham gia vào chương trình đang phát sóng. Khán giả ở đây là những người đang xem TV chứ không phải là những người trong trường quay. Ví dụ, chương trình "Ai là triệu phú" “ Đấu trường 100” đang phát sóng, nó sẽ là chương trình truyền hình tương tác nếu như khán giả (những người đang ở trước TV) được phép trả lời thông qua đường điện thoại hoặc đường phản hồi nào khác.
TS. LÊ THỊ HÒA
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
