Quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về vai trò của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Ngay từ rất sớm, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận thức rõ tầm quan trọng của báo chí trong việc đấu tranh giải phóng dân tộc; tuyên truyền, định hướng đường lối chính trị của Đảng và là lực lượng xung kích trong đấu tranh chính trị, bảo vệ thành quả cách mạng.
Năm 1925, ngay sau khi thành lập Việt Nam Thanh niên cách mạng đồng chí hội, Người đã cho xuất bản tờ báo Thanh Niên để tuyên truyền cho các phong trào cách mạng trong nước. Người trực tiếp phụ trách và cũng là người viết nhiều bài nhất cho báo Thanh Niên.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ trách nhiệm chính trị của đội ngũ báo chí: “Cán bộ báo chí cũng là chiến sỹ cách mạng. Cây bút, trang giấy là vũ khí sắc bén của họ.” “Chiến sỹ ở các mặt trận thì dùng súng chống địch, các bạn thì dùng bút chống địch.” “Chính vì thế cho nên, tất cả những người làm báo (người viết, người in, người sửa bài, người phát hành, v.v.) phải có lập trường chính trị vững chắc.”
Chủ tịch Hồ Chí Minh phát biểu tại Đại hội lần thứ 3 của Đảng.
Đặc biệt, Người nhấn mạnh báo chí và đội ngũ nhà báo phải tham gia vào việc bảo vệ Đảng, bảo vệ đường lối chính trị của Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái và các hoạt động chống phá của các thế lực thù địch: “Ngòi bút của các bạn cũng là những vũ khí sắc bén trong sự nghiệp phò chính, trừ tà.”
Người yêu cầu nhà báo phải: “Vạch rõ âm mưu, chính sách và những hành động tàn bạo của địch”để có biện pháp đấu tranh cho phù hợp và hiệu quả. Đồng thời, Người yêu cầu đội ngũ người làm báo phải có phương pháp khoa học trong đấu tranh quan điểm sai trái, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, Người xác định báo chí phải “lãnh đạo dư luận,” nghĩa là phải định hướng dư luận đúng đắn, lành mạnh, phải “nâng cao tinh thần đấu tranh của nhân dân.”
Nhưng Người nhấn mạnh: “Chúng ta tuyệt đối không nên theo đuôi quần chúng. Nhưng phải khéo tập trung ý kiến của quần chúng, hoá nó thành cái đường lối để lãnh đạo quần chúng.”
Vai trò, trách nhiệm của báo chí trong đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng
Đồng hành cùng đất nước và dân tộc gần một thế kỷ qua, báo chí cách mạng Việt Nam là lực lượng nòng cốt, bộ phận quan trọng giữ vai trò tiên phong trên mặt trận tư tưởng, lý luận, chính trị; là vũ khí lý luận sắc bén, đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Đảng; vừa là tiếng nói của Đảng, Nhà nước, các tổ chức chính trị - xã hội, nghề nghiệp, vừa là cầu nối giữa Đảng với Nhân dân. Để phát huy vị trí, vai trò của báo chí cách mạng Việt Nam, Đảng ta đã ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng định hướng phát triển hoạt động báo chí, trong đó có nhiều nội dung liên quan trực tiếp đến công tác xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền trong sạch, vững mạnh. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, báo chí cách mạng Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu quan trọng, có nhiều đóng góp trong công tác tuyên truyền, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, cơ hội chính trị để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa.
Ngày 22/10/2018, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 35-NQ/TW về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Ðảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới. Nghị quyết nêu rõ: Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng là bảo vệ Đảng, Cương lĩnh chính trị, đường lối của Đảng; bảo vệ Nhân dân, Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam; bảo vệ công cuộc đổi mới, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế; bảo vệ lợi ích quốc gia, dân tộc; giữ gìn môi trường hòa bình, ổn định để phát triển đất nước. Nghị quyết Đại hội ĐBTQ lần thứ XIII của Đảng nhấn mạnh: “Tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, kiên quyết và thường xuyên đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, cơ hội chính trị; đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ”1. Đây là quan điểm, định hướng quan trọng để các cơ quan báo chí truyền thông quán triệt và phát huy vai trò của mình trong triển khai thực hiện nhiệm vụ quan trọng này.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng Việt Nam, Đảng ta chỉ rõ, báo chí cách mạng phải thực hiện tốt vai trò, chức năng tuyên truyền chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; phát hiện, khẳng định và nhân rộng ra toàn xã hội những gương điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt, những nhân tố mới tích cực; đồng thời tích cực đấu tranh phê phán cái xấu, tiêu cực, uốn nắn những nhận thức lệch lạc, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Theo thống kê của Ban Tuyên giáo Trung ương, hiện nay có “khoảng 50.000 người đang làm việc trong lĩnh vực báo chí; gần 1.000 cơ quan báo chí thuộc bốn loại hình báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền, trong đó có 165 cơ quan báo, 663 tạp chí, 23 cơ quan báo điện tử độc lập, 02 đài phát thanh - truyền hình quốc gia, 64 đài địa phương, 05 kênh truyền hình. Đa số các cơ quan báo chí đều đang nỗ lực để sử dụng được sức mạnh công nghệ làm báo mới”2. Với lực lượng hùng hậu và sự đa dạng, phong phú về loại hình, báo chí cách mạng Việt Nam luôn đi tiên phong trên mặt trận tư tưởng, đã và đang đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thời gian qua, báo chí nước ta đã thể hiện rõ vai trò xung kích trong đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng. Nhiều tờ báo đấu tranh kịp thời, sắc bén, vạch rõ và làm thất bại những âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch xuyên tạc, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, đường lối, chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước; củng cố lòng tin của Nhân dân đối với chế độ và sự lãnh đạo của Đảng.
Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức hội nghị “Báo chí với công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong thời kỳ chuyển đổi số", ngày 27/10/2023.
Gần đây, các thế lực thù địch, phản động và các phần tử cơ hội tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, xuyên tạc, chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, nhằm xóa bỏ chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và chống phá đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước ta; xuyên tạc sự thật, bôi nhọ một số đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước và đội ngũ cán bộ, đảng viên... Với những âm mưu, thủ đoạn, chống phá nêu trên, những kẻ cơ hội chính trị trực tiếp tấn công vào nền báo chí cách mạng Việt Nam, với chiêu bài “tự do báo chí”, vu cáo Đảng và Nhà nước “vi phạm quyền tự do ngôn luận”, âm mưu phi chính trị báo chí nước ta, tách rời báo chí khỏi sự lãnh đạo của Đảng, khiến báo chí mất phương hướng chính trị, mất tính chiến đấu. Sự chống phá của các thế lực thù địch và các phần tử cơ hội chính trị là hết sức thâm độc và nguy hiểm. Do đó, nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng và đấu tranh phản bác luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị có vai trò quan trọng đặc biệt, là trách nhiệm của toàn Đảng, của cả hệ thống chính trị và toàn dân, trong đó có vai trò chủ công, tiên phong của các cơ quan báo chí.
Bên cạnh những kết quả đạt được, Đảng ta cũng chỉ rõ: “Công tác đấu tranh phản bác, ngăn chặn các thông tin xấu độc, quan điểm sai trái, thù địch có lúc, có nơi còn bị động, thiếu sắc bén, tính chiến đấu chưa cao; công tác nắm bắt dư luận trước những sự kiện, tình huống bất ngờ còn chưa kịp thời”3. Cùng với đó, “một bộ phận cán bộ, đảng viên bản lĩnh chính trị không vững vàng, suy thoái về tư tưởng chính trị, còn hoài nghi, mơ hồ về mục tiêu, lý tưởng của Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; một số ít hoang mang, dao động, mất lòng tin; cá biệt còn phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối đổi mới của Đảng”. Mặt khác, công tác quản lý báo chí hiện nay còn bộc lộ một số hạn chế về công tác lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý; vấn đề định hướng tuyên truyền của cơ quan chức năng. Sức thuyết phục, tính lý luận trong nội dung thông tin, tuyên truyền, đấu tranh phản bác chưa cao. Phương thức thông tin, tuyên truyền, đấu tranh phản bác của một số cơ quan báo chí còn thiếu hấp dẫn, chưa phù hợp với đối tượng bạn đọc và xu thế phát triển thông tin của truyền thông mạng xã hội…
Nâng cao hiệu quả đấu tranh của báo chí cách mạng Việt Nam để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trong tình hình mới
Một là, phải luôn giữ vững và kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh - nền tảng tư tưởng của Đảng ta hiện nay.
Để phát huy vai trò báo chí trong đấu tranh, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng, một trong những vấn đề cơ bản, quan trọng hàng đầu là phải kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh. Đây là đòi hỏi, cũng là yêu cầu khách quan vô cùng quan trọng; là nguyên tắc bất di bất dịch, có ý nghĩa sống còn đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng ta hiện nay. Không cho phép xuất hiện tư tưởng ngả nghiêng, dao động, lập lờ, nước đôi cả trong nhận thức và hành động. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng cũng chỉ rõ: “Phải kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng”.
Hơn nữa, mỗi khi cán bộ, đảng viên, mỗi công dân trong xã hội cần có sự giác ngộ sâu sắc, kiên định về nền tảng tư tưởng của Đảng, có niềm tin vững chắc và tuyệt đối về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, về mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; quán triệt sâu sắc đường lối, quan điểm của Nhà nước, như vậy sẽ trở thành sức mạnh vô địch chống lại các thế lực thù địch; có khả năng “tự bảo vệ”, “tự ngăn chặn”, “tự miễn dịch”, tránh được sự xâm nhập, lây lan của tư tưởng ngoại lai, phản bác những quan điểm sai trái của các thế lực thù địch chống phá, đi ngược lí tưởng của Đảng và Nhân dân ta, vô hiệu hóa các luận điệu xuyên tạc, sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng trong mọi tình huống.
Hai là, tiếp tục nâng cao vai trò, trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, cơ quan, đơn vị báo chí trong cả nước đối với công tác đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Thực hiện phương châm kết hợp chặt chẽ giữa xây đi đôi với chống, xây dựng đi đôi với bảo vệ, lấy xây làm chính, chủ yếu, lâu dài. Trước hết, cần phát huy tốt vai trò của báo chí trong nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, nhất là các thông tin xấu, độc trên Internet, mạng xã hội; coi đây là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu hiện nay của báo chí; kết hợp với việc giáo dục những chuẩn mực đạo đức, tấm gương người tốt, việc tốt trong cộng đồng về bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; chú trọng việc phát hiện và nhân rộng những điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt trong cả nước, nhất là trong các cơ quan báo chí liên quan đến nội dung bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng nhằm tạo tính lan tỏa ngày càng rộng khắp.
Chủ động phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, đội ngũ phóng viên, biên tập viên cả trung ương và địa phương trong công tác tuyên truyền, giáo dục, định hướng dư luận xã hội. Cấp ủy Đảng, chính quyền các cấp cũng cần quan tâm, chỉ đạo các cơ quan báo chí, hệ thống các đài phát thanh, truyền hình chủ động đăng tải, phát sóng tin bài đấu tranh chống các luận điệu xuyên tạc, sai trái của các thế lực thù địch, tạo thành mạng lưới, mặt trận rộng khắp, góp phần bảo vệ vững chắc nền tảng tư tưởng của Đảng.
Ba là, tăng cường giáo dục đạo đức, bản lĩnh chính trị, ý thức, trách nhiệm và nghĩa vụ của người đứng đầu cơ quan báo chí và những người làm báo trong lĩnh vực bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Cán bộ lãnh đạo, quản lý báo chí ngoài tinh thông nghiệp vụ cần có trình độ lý luận chính trị cao, nắm vững về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước; có khả năng vận dụng đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước vào công tác lãnh đạo, chỉ đạo các nhiệm vụ báo chí của cơ quan mình, đảm bảo hiệu quả, đúng tôn chỉ, mục đích. Đấu tranh chống các quan điểm sai trái, thù địch không được áp đặt, chủ quan, không dùng mệnh lệnh hành chính đơn thuần, mà phải lấy thực tiễn khách quan làm tiêu chuẩn, thước đo để đấu tranh, phê phán, bác bỏ các quan điểm sai trái. Cùng với việc đấu tranh, phê phán, bác bỏ các quan điểm thù địch, cần khẳng định, tuyên truyền, phổ biến những giá trị bền vững của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, khẳng định những thành tựu to lớn mà nền tảng tư tưởng của Đảng đã mang lại cho Đảng và dân tộc ta.
Tiếp tục hoàn thiện quy chế, tiêu chuẩn, quy định, nguyên tắc, chuẩn mực đạo đức của người làm báo và cơ quan báo chí. Đề cao trách nhiệm xã hội, trách nhiệm chính trị, trách nhiệm pháp lí và trách nhiệm đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ những người làm báo đối với từng thông tin, bài viết, ấn phẩm xuất bản. Phát huy hơn nữa vai trò báo chí trong việc khởi nguồn trí tuệ, cảm xúc và gia tăng niềm tin của Nhân dân vào chế độ xã hội chủ nghĩa, vào thể chế chính trị, góp phần lan tỏa lòng yêu nước, ý thức, trách nhiệm công dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Cần đa dạng các hình thức đào tạo, bồi dưỡng cho đội ngũ phóng viên, biên tập viên, những người làm báo, như: Học tập chính trị, thảo luận chuyên đề, thực tiễn tác nghiệp báo chí hoặc thông qua sinh hoạt chi bộ nơi công tác để học tập, bồi dưỡng; qua đó, trang bị cho họ thế giới quan, phương pháp luận, nắm vững quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và cả những chủ trương, chỉ đạo của Đảng, chính sách của Nhà nước ta.
Bốn là, phát huy mạnh mẽ sức mạnh, vũ khí sắc bén của báo chí trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Trước sự phát triển mạnh mẽ của Internet, mạng xã hội, lợi dụng ưu thế của mạng xã hội như tốc độ đăng tải, chia sẻ và lan truyền thông tin nhanh, dung lượng lớn, đa chiều, không hạn chế bởi không gian và thời gian... các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị, bất mãn và các tổ chức phản động, lưu vong đang đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền những luận điệu xuyên tạc, bịa đặt; những thông tin xấu, độc, sai sự thật... để chống phá Đảng và Nhà nước ta, phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng, gây nhiễu loạn thông tin và mất ổn định tình hình chính trị. Trong cuộc đấu tranh khó khăn, phức tạp, báo chí có vai trò hết sức quan trọng, là “công cụ sắc nhọn” trên mặt trận tư tưởng của Đảng; là vũ khí sắc bén bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, lợi ích quốc gia, dân tộc.
Báo chí cần đẩy mạnh tuyên truyền lí luận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước đến mọi cán bộ, đảng viên và Nhân dân, định hướng thông tin và dư luận xã hội; đồng thời, phải tích cực đấu tranh vạch rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù, phản bác trực diện các quan điểm, luận điệu sai trái, thù địch để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững trận địa tư tưởng và niềm tin của quần chúng nhân dân đối với sự lãnh đạo của Đảng, tạo sự ổn định để phát triển đất nước.
Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục những chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, đăng tải, chia sẻ những thông tin chính thống trên hệ thống đài phát thanh, truyền hình, các trang thông tin điện tử, trang mạng xã hội của các địa phương, cơ quan, đơn vị; qua đó, góp phần phục vụ nhu cầu thông tin cho bạn đọc, định hướng thông tin đến toàn thể cán bộ, đảng viên và Nhân dân nhằm nâng cao nhận thức, tinh thần cảnh giác trước các thông tin xấu, độc do các thế lực thù địch gây ra. Kết hợp với các đợt tuyên truyền sâu rộng trong các tầng lớp nhân dân về sử dụng mạng xã hội, cách thức tiếp cận thông tin mạng xã hội, cách thức đấu tranh với thông tin xấu, độc trên mạng xã hội, đặc biệt chú trọng tuyên truyền cho các thế hệ trẻ như học sinh, sinh viên, đoàn viên, thanh thiếu niên với khẩu hiệu: “Hãy thông minh khi sử dụng các thiết bị thông minh phục vụ cho nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng”; đồng thời, tổ chức thành lập các câu lạc bộ trẻ, các diễn đàn, sinh hoạt chuyên đề, tổ chức hội thảo các chương trình liên quan đến nhiệm vụ bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
1, 3. Đảng Cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr.183, tr.91.
2. Hồ Quang Lợi, Báo chí cách mạng Việt Nam 95 năm đồng hành cùng dân tộc, Tạp chí Quốc phòng toàn dân điện tử, http://tapchiqptd.vn/vi/nhung-ngay-ky-niem-lon/bao-chi-cach-mang-viet-nam-95-nam-dong-hanh-cung-dan-toc/15623.html, ngày 18/6/2020.
TS. HOÀNG THỊ HIỀN
Ban Tổ chức Trung ương
