1. Thực trạng chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang
Tỉnh Hậu Giang hiện có 8 đơn vị hành chính gồm 5 huyện: Phụng Hiệp, Long Mỹ, Vị Thủy, Châu Thành, Châu Thành A, thị xã Ngã Bảy, thị xã Long Mỹ và thành phố Vị Thanh. Trong những năm qua, cấp ủy đảng và chính quyền các cấp trên địa bàn tỉnh Hậu Giang luôn chú trọng nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, đặc biệt là đội ngũ công chức cấp xã. Điều này được thực hiện thông qua việc ban hành và triển khai các chính sách tuyển dụng, đào tạo và bồi dưỡng nhằm từng bước nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ và lý luận chính trị cho đội ngũ công chức cấp xã, đáp ứng các yêu cầu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt của các cấp ủy đảng, chính quyền trên địa bàn tỉnh, cơ bản xây dựng được đội ngũ công chức cấp xã có trình độ chuyên môn, lý luận chính trị đảm bảo tiêu chuẩn chức danh; có phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ, đảm bảo số lượng, có cơ cấu phù hợp, từng bước tạo sự chuyển tiếp giữa các thế hệ.
Thực hiện Nghị định số 33/2023/NĐ-CP, ngày 10/6/2023 của Chính phủ quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố; Quyết định số 2265/QĐ-UBND, ngày 29/12/2023 của UBND tỉnh Hậu Giang về giao biên chế công chức, số lượng cán bộ, công chức và người hoạt động không chuyên trách cấp xã, số lượng nhân sự làm việc trong các Hội có tính chất đặc thù và phê duyệt biên chế viên chức cho các đơn vị sự nghiệp công lập trên địa bàn tỉnh Hậu Giang năm 2024, hiện nay, đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang cơ bản đã đáp ứng đủ số lượng theo quy định. Tổng số công chức cấp xã tính đến tháng 12/2023 là 678 người trong tổng số 755 biên chế được giao.
Số lượng công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang có trình độ đại học là 526 người, tỷ lệ tăng tương đối so với nhiệm kỳ 2015 - 2020 là 52,3%. Số lượng công chức cấp xã có trình độ cao đẳng là 19 người, trình độ trung cấp là 133 người. Tổng quan về trình độ chuyên môn của đội ngũ công chức cấp xã tại tỉnh Hậu Giang giai đoạn 2015 - 2023 thể hiện sự cải thiện rõ rệt qua các năm. Điều này cho thấy việc đào tạo, bồi dưỡng và chuẩn hóa đội ngũ công chức cấp xã luôn được các cấp ủy đảng và chính quyền địa phương quan tâm, thực hiện một cách nghiêm túc. Đồng thời, bản thân mỗi công chức cấp xã cũng nhận thức được tầm quan trọng của việc nâng cao trình độ chuyên môn để đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ được giao trong bối cảnh hiện tại.
Trình độ lý luận chính trị cũng đóng vai trò hết sức quan trọng, thiết yếu đối với nhận thức, thái độ, lập trường tư tưởng và hành động của đội ngũ cán bộ, công chức nói chung và đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang nói riêng. Theo số liệu của Sở Nội vụ tỉnh Hậu Giang, 100% công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang có trình độ lý luận chính trị đạt chuẩn (từ sơ cấp trở lên). Năm 2023, tỷ lệ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang có trình độ Sơ cấp lý luận chính trị đạt 8,7%, trình độ Trung cấp lý luận chính trị là 91,3%, tuy nhiên không có công chức có trình độ Cao cấp lý luận chính trị. Hiện nay, trong số công chức cấp xã tại Hậu Giang, 673/678 người (chiếm tỷ lệ 99,3%) là đảng viên. Đa số công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh luôn giữ vững tinh thần trước những biến động trong nước, khu vực và thế giới, kiên định theo con đường xây dựng chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân đã lựa chọn, tiên phong trong công cuộc đổi mới và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ được giao. Đội ngũ công chức cấp xã luôn duy trì phẩm chất, đạo đức cách mạng trong sáng, lối sống trong sạch và lành mạnh. Phần lớn công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang có tinh thần tổ chức kỷ luật cao, tuân thủ nghiêm túc đường lối, Điều lệ Đảng, pháp luật của Nhà nước, và các quy định của địa phương, cơ quan, đơn vị. Nhờ đó, đội ngũ này tích cực đóng góp vào việc nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành chủ trương, chính sách và pháp luật của Đảng và Nhà nước, đồng thời củng cố niềm tin của nhân dân vào Đảng, Nhà nước và chế độ.
Trong những năm gần đây, tỉnh Hậu Giang đã đặc biệt chú trọng nâng cao trình độ quản lý nhà nước, ngoại ngữ và tin học của công chức cấp xã nhằm đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa đội ngũ công chức cũng như cải cách hành chính nhà nước. Thời gian qua, đã có 472 công chức cấp xã được đào tạo trình độ chuyên viên và tương đương (chiếm 63,42%). Số công chức cấp xã đạt chuẩn ngoại ngữ là 624 công chức (chiếm 92,04%). Trình độ tin học văn phòng của đội ngũ công chức cấp xã được cải thiện đáng kể, trên thực tế hầu hết đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang đều sử dụng tương đối thành thạo các kỹ năng tin học văn phòng và một số thiết bị công nghệ thông tin với 98,82% công chức cấp xã đạt chuẩn về tin học. Như vậy, trong thời gian vừa qua, số công chức đạt chuẩn ngoại ngữ, tin học, quản lý nhà nước đã có bước nhảy vọt, được nâng lên đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa nền hành chính.
Theo thống kê của Sở Nội vụ tỉnh Hậu Giang, đại đa số đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang đều hoàn thành tốt nhiệm vụ và hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Năm 2023, số lượng công chức cấp xã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ là 86 người (12,69%), hoàn thành tốt nhiệm vụ là 354 người (52,21%), hoàn thành nhiệm vụ là 211 người (31,12%), 27 công chức không hoàn thành nhiệm vụ (3,98%).
Đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang về cơ bản đã được nâng cao năng lực và rèn luyện các kỹ năng cần thiết trong thực hiện công việc, thể hiện tính tích cực, tự giác và tuân thủ nghiêm kỷ cương hành chính; hiện tượng sách nhiễu, gây phiền hà trong thi hành công vụ rất ít xảy ra. Phần lớn cán bộ, công chức cấp xã vận dụng thành thạo kiến thức chuyên môn vào việc thực hiện các văn bản, quy định của Nhà nước và ứng dụng công nghệ thông tin trong giải quyết công việc. Nhờ đó, đa số công chức cấp xã được tập thể đánh giá cao, tỷ lệ hoàn thành tốt và xuất sắc nhiệm vụ ngày càng tăng, góp phần tích cực vào công tác tuyên truyền chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đưa các xã, phường, thị trấn cũng như tỉnh Hậu Giang ngày càng phát triển, đóng góp thiết thực vào công cuộc xây dựng đất nước.
Tuy nhiên, chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang vẫn còn một số hạn chế. Một bộ phận công chức cấp xã còn thiếu kinh nghiệm thực tiễn, chưa chủ động học hỏi, dẫn đến thiếu sót trong công việc, xử lý chậm trễ, gây lãng phí thời gian và công sức của người dân. Tình trạng trì trệ vẫn xảy ra ở nhiều khâu, công việc triển khai chậm hoặc phải chờ văn bản đôn đốc mới bắt đầu thực hiện. Công tác tham mưu chưa nhạy bén và hiệu quả phối hợp giữa các cấp, các cơ quan còn chưa chặt chẽ. Một bộ phận công chức vẫn gây khó khăn, phiền hà cho tổ chức và người dân trong quá trình giải quyết công việc.
Nguyên nhân chính của các hạn chế trên là do công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ chưa được chú trọng đúng mức và chưa bám sát khung năng lực, vị trí việc làm. Việc đánh giá kết quả đào tạo, bồi dưỡng còn mang tính hình thức; đào tạo theo hình thức tại chức và từ xa chưa thực sự hiệu quả. Chất lượng, số lượng và cơ cấu công chức cấp xã chưa đồng đều và chưa đáp ứng được yêu cầu thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; tinh thần trách nhiệm và phong cách làm việc chưa được cải thiện đáng kể.
Đặc biệt, đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang còn thiếu kỹ năng quản lý, kiến thức kinh tế và hiểu biết pháp luật. Do trình độ công chức không đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh và thường xuyên thay đổi, nên hiệu quả thực thi chính sách, pháp luật tại địa phương bị ảnh hưởng. Việc bố trí, phân công công tác cho công chức tại một số ủy ban nhân dân cấp xã vẫn còn bất cập, chưa phù hợp với chuyên môn và chưa phát huy hết khả năng của đội ngũ hiện có.
2. Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang đáp ứng yêu cầu của giai đoạn mới
Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền, các cơ quan, đơn vị, cán bộ, đảng viên, nhất là người đứng đầu về tầm quan trọng của đội ngũ công chức cấp xã.
Tỉnh ủy Hậu Giang cùng các cấp ủy đảng trực thuộc cần quán triệt và cụ thể hóa các chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là các Nghị quyết Trung ương 3 khóa VIII, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XI, XII) và Nghị quyết Hội nghị lần thứ 7 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII liên quan đến xây dựng đội ngũ cán bộ. Việc nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã phải được xác định là nhiệm vụ chung của toàn Đảng và hệ thống chính trị, đồng thời là trách nhiệm của tất cả các cấp, ngành, địa phương và đơn vị trên địa bàn tỉnh.
Để thực hiện được mục tiêu này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp, ngành trong công tác đào tạo, bồi dưỡng, đánh giá và sử dụng đội ngũ công chức cấp xã. Các cấp ủy đảng và hệ thống chính trị tỉnh cần căn cứ vào đường lối, chủ trương của Đảng, nghiên cứu và nắm rõ vị trí, vai trò và nhiệm vụ của đội ngũ công chức cấp xã trong bối cảnh phát triển kinh tế và văn hóa - xã hội thời kỳ mới. Từ đó, xây dựng mục tiêu củng cố và phát triển đội ngũ công chức cấp xã cho phù hợp. Bên cạnh đó, các cấp ủy, cơ quan, ban, ngành, đoàn thể cần hiểu rõ ưu và khuyết điểm của đội ngũ công chức cấp xã để nhận diện những thuận lợi, khó khăn và thách thức đang ảnh hưởng đến quá trình xây dựng đội ngũ này, từ đó có giải pháp hiệu quả nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã.
Thứ hai, xây dựng khung năng lực cho từng chức danh, vị trí việc làm, đổi mới công tác tuyển dụng, sử dụng, điều động, luân chuyển công chức cấp xã trên địa bàn tỉnh Hậu Giang.
Việc xây dựng khung năng lực cho từng chức danh công chức cấp xã cũng giúp tỉnh Hậu Giang có được hệ thống đánh giá công chức minh bạch, công bằng và hiệu quả, từ đó đề xuất các chương trình đào tạo, bồi dưỡng phù hợp nhằm khắc phục những hạn chế và phát triển năng lực của từng công chức. Ngoài ra, khung năng lực còn giúp tỉnh Hậu Giang có cơ sở để thực hiện các chính sách như tuyển dụng, bố trí, sử dụng, bổ nhiệm, luân chuyển công tác và đãi ngộ công chức theo tiêu chí năng lực, đóng góp cho sự phát triển lâu dài và bền vững của địa phương.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã ở tỉnh Hậu Giang, việc tuyển dụng công chức cần dựa vào đặc điểm, yêu cầu của từng chức danh, bám sát với tình hình thực tế của từng địa phương. Thực hiện việc công khai thông tin rộng rãi trên các phương tiện thông tin đại chúng (như báo chí, đài phát thanh - truyền hình, trang thông tin điện tử) về các nội dung, yêu cầu, số lượng chức danh cần tuyển, lịch thi và các tiêu chuẩn ưu tiên để người dự tuyển nắm rõ, thu hút đông đảo đối tượng tham gia. Việc này không chỉ đảm bảo tính công khai, công bằng, dân chủ và minh bạch mà còn giúp các địa phương, cơ quan, đơn vị lựa chọn được những người có tài năng, tâm huyết làm việc trong hệ thống chính quyền cấp xã.
Việc bố trí và sử dụng công chức cấp xã cần phát huy năng lực, sở trường của từng công chức, đồng thời tạo sự ổn định công việc theo hướng chuyên môn hóa. Ngoài ra, cần căn cứ vào năng lực và yêu cầu cụ thể của từng đơn vị để xác định các phương án luân chuyển và bố trí công việc cho phù hợp.
Thứ ba, nâng cao chất lượng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ công chức cấp xã.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ công chức cấp xã, cần chủ động xây dựng và triển khai kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng một cách chi tiết và bài bản cho từng năm và cả nhiệm kỳ, phù hợp với chiến lược phát triển của địa phương. Mỗi đơn vị cần thực hiện rà soát kỹ lưỡng, xác định rõ những cá nhân chưa đáp ứng đủ tiêu chuẩn về chuyên môn, kỹ năng để có phương án đào tạo, bồi dưỡng bổ sung, giúp họ từng bước hoàn thiện và nâng cao trình độ.
Công tác đào tạo, bồi dưỡng cần linh hoạt, phù hợp với nhu cầu thực tế của từng đơn vị và gắn với yêu cầu của từng vị trí công tác, đảm bảo rằng công chức được học những kiến thức và kỹ năng thiết thực, hỗ trợ hiệu quả trong công việc, tránh tình trạng đào tạo chỉ để có bằng cấp. Đồng thời, cần chú trọng đào tạo các kỹ năng tin học, ngoại ngữ cho đội ngũ công chức cấp xã, nhằm đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của công việc và xu thế hiện đại hóa nền hành chính. Nguồn kinh phí cho hoạt động này có thể được lấy từ ngân sách hoạt động của địa phương, nhưng cần quản lý chặt chẽ để đảm bảo sử dụng đúng mục đích, hiệu quả.
Đối với các công chức có nhu cầu tự nâng cao trình độ nhưng không thuộc diện được cử đi học hoặc hỗ trợ kinh phí đào tạo, cần có chính sách linh hoạt tạo điều kiện về thời gian để họ có thể chủ động tham gia các khóa học phù hợp. Điều này không chỉ giúp cá nhân phát triển mà còn mang lại lợi ích lâu dài cho địa phương, góp phần xây dựng một đội ngũ công chức có năng lực, chuyên môn sâu, đáp ứng các nhiệm vụ quản lý và phục vụ nhân dân một cách hiệu quả và bền vững.
Thứ tư, tăng cường kiểm tra, giám sát và đánh giá đi đôi với khen thưởng và kỷ luật.
Việc kiểm tra, giám sát và đánh giá đội ngũ công chức cấp xã cần được thực hiện thường xuyên và nghiêm túc, kết hợp kiểm tra định kỳ với kiểm tra đột xuất, đảm bảo tính khách quan và tính toàn diện. Kiểm tra cần tập trung vào những lĩnh vực dễ phát sinh sai phạm, đặc biệt là các lĩnh vực nhạy cảm như quản lý đất đai, xây dựng, và tài chính. Mục tiêu của kiểm tra là phát hiện kịp thời và xử lý nhanh chóng những vấn đề có thể gây ảnh hưởng xấu đến hình ảnh chính quyền địa phương, đồng thời giúp chấn chỉnh kịp thời những sai sót, thiếu sót trong quá trình thực thi công vụ. Bên cạnh đó, việc kiểm tra đột xuất giúp đánh giá chân thực năng lực của công chức, tạo động lực để mỗi công chức tự giác chấp hành kỷ luật, làm việc hiệu quả hơn. Ngoài ra, cần phát huy tinh thần tự phê bình và phê bình trong quá trình kiểm tra và giám sát, tạo ra không khí đoàn kết, xây dựng, tránh tình trạng lợi dụng việc kiểm tra để gây khó khăn, trù dập lẫn nhau.
Bên cạnh công tác giám sát và đánh giá, cần xây dựng chính sách khen thưởng kịp thời, hợp lý để khuyến khích, động viên những công chức cấp xã có thành tích tốt, được Nhân dân tín nhiệm và đạt hiệu quả cao trong công việc. Những công chức cấp xã có tinh thần trách nhiệm cao, sáng tạo trong công việc có thể được biểu dương, khen thưởng hoặc đề xuất thăng tiến để tạo động lực phấn đấu. Đồng thời, cần xử lý nghiêm minh những công chức cấp xã vi phạm hoặc không hoàn thành nhiệm vụ, như không tuân thủ các quy định pháp luật, thực hiện công việc thiếu trách nhiệm, gây phiền hà cho người dân hoặc gây mất lòng tin của nhân dân vào chính quyền.
Thứ năm, đổi mới và hoàn thiện chế độ, chính sách cho đội ngũ công chức cấp xã.
Cần xây dựng các chính sách để thu hút nhân tài, đặc biệt là trí thức trẻ về làm việc tại Ủy ban nhân dân cấp xã, đẩy mạnh tuyên truyền chính sách thu hút nhân tài và khuyến khích công chức học tập nâng cao trình độ, đi đôi với việc tăng ngân sách đào tạo, bồi dưỡng. Cần thực hiện đồng bộ các chính sách về lương thưởng, hỗ trợ kinh phí học tập, tổ chức kiểm tra sát hạch kết hợp khảo sát ý kiến người dân về thái độ phục vụ và năng lực của đội ngũ công chức cấp xã.
Để nâng cao hiệu quả công tác của đội ngũ công chức cấp xã, việc đầu tư trang thiết bị và cơ sở vật chất là rất cần thiết. Cần đảm bảo rằng các công chức có đủ phương tiện làm việc, công cụ hỗ trợ và không gian làm việc thuận lợi, giúp họ thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả nhất. Điều này không chỉ giúp tăng cường hiệu quả thực thi công vụ mà còn nâng cao chất lượng dịch vụ mà công chức cấp xã cung cấp cho người dân.
Đặc biệt, việc xây dựng môi trường làm việc thân thiện và đoàn kết là một yếu tố quan trọng. Một môi trường làm việc tích cực sẽ khuyến khích sự hợp tác, gắn bó giữa các công chức, từ đó thúc đẩy tinh thần làm việc và cải thiện khả năng giải quyết công việc. Bên cạnh đó, việc xây dựng văn hóa ứng xử chuyên nghiệp trong công sở sẽ giúp hình thành thái độ phục vụ tốt hơn đối với người dân, qua đó góp phần vào quá trình cải cách hành chính.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Chính phủ (2023), Nghị định số 33/2023/NĐ-CP, ngày 10/6/2023 quy định về cán bộ, công chức cấp xã và người hoạt động không chuyên trách ở cấp xã, ở thôn, tổ dân phố, Hà Nội.
2. Sở Nội vụ tỉnh Hậu Giang (2023), Báo cáo số 175/BC-SNV, ngày 14/8/2023 về đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, Hậu Giang.
NGUYỄN MINH TRÍ
Sở Nội vụ tỉnh Hậu Giang
