Phát huy vai trò của báo chí trong việc đấu tranh chống tin giả, thông tin xấu, độc

1. Đặt vấn đề

Theo Báo cáo Digital 2024 của We Are Social và DataReportal, tỷ lệ người Việt Nam sử dụng internet đạt 79.1% dân số, trong đó có khoảng 74% người dùng internet sử dụng mạng xã hội hằng ngày¹. Điều này phản ánh rõ rằng mạng xã hội không chỉ là nơi chia sẻ cá nhân, mà đã trở thành một không gian công luận mới. Tuy nhiên, không gian đó hiện đang bị chiếm dụng một phần đáng kể bởi các thế lực thù địch, nhóm lợi ích và người dùng thiếu hiểu biết để phát tán thông tin sai lệch, tạo dựng các “diễn ngôn độc hại” nhằm gây hoang mang dư luận, làm suy giảm niềm tin của người dân vào chính quyền, thể chế chính trị và các giá trị văn hóa truyền thống.

Thực tiễn cho thấy, các thế lực chống phá lợi dụng những sự kiện chính trị - xã hội quan trọng để tung ra các thông tin bóp méo sự thật, xuyên tạc chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, hoặc kích động tâm lý tiêu cực trong nhân dân. Thông tin xấu, độc không chỉ làm xói mòn lòng tin mà còn ảnh hưởng đến an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, thậm chí tạo tiền đề cho các hành vi cực đoan, chống đối. Đáng chú ý, các nội dung độc hại được “ngụy trang” ngày càng tinh vi, sử dụng các thủ pháp truyền thông hiện đại như deepfake, chatbot AI hoặc các trang tin trá hình, khiến người dân, đặc biệt là giới trẻ, dễ bị dẫn dắt, lôi kéo.

Trong bối cảnh đó, báo chí - với tư cách là một thiết chế xã hội đặc biệt, là tiếng nói của Đảng, Nhà nước và là diễn đàn tin cậy của nhân dân - đóng vai trò hết sức quan trọng trong việc định hướng thông tin, phản bác các quan điểm sai trái, đồng thời nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc tiếp cận và xử lý thông tin, nhất là trên không gian mạng. Từ lâu, báo chí đã được khẳng định là công cụ sắc bén trên mặt trận tư tưởng - văn hóa, đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh từng khẳng định: Báo chí là một vũ khí sắc bén trong sự nghiệp cách mạng². Trong thời đại truyền thông số, vai trò này lại càng trở nên cấp thiết, khi báo chí không chỉ có nhiệm vụ truyền tải thông tin, mà còn phải “cạnh tranh” với các nền tảng mạng xã hội về tốc độ và mức độ lan tỏa.

Tuy nhiên, trên thực tế, vai trò phản bác và đấu tranh của báo chí đối với thông tin xấu, độc còn nhiều bất cập, hạn chế. Một số cơ quan báo chí vẫn còn lúng túng, thiếu chủ động hoặc phản ứng chậm với các vấn đề nóng xảy ra trên mạng xã hội. Bên cạnh đó, sự chênh lệch giữa tốc độ lan truyền của báo chí chính thống với mạng xã hội khiến báo chí rơi vào thế bị động, dễ bị “dắt mũi” bởi dư luận mạng. Ngoài ra, các yếu tố nội tại như năng lực phân tích, tư duy phản biện của đội ngũ phóng viên, biên tập viên còn chưa đồng đều; cơ chế phối hợp giữa báo chí với các cơ quan chức năng còn thiếu hiệu quả; khung pháp lý để bảo vệ báo chí trong cuộc chiến truyền thông hiện đại còn thiếu đồng bộ.

Trước thực trạng đó, yêu cầu đặt ra là cần phải phát huy mạnh mẽ hơn nữa vai trò của báo chí trong đấu tranh chống thông tin xấu, độc, thông qua việc nâng cao chất lượng nội dung, ứng dụng công nghệ truyền thông hiện đại, nâng cao trình độ đội ngũ, đồng thời củng cố nền tảng pháp lý và cơ chế chính sách hỗ trợ. Đây không chỉ là nhiệm vụ của từng cơ quan báo chí, mà cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp công nghệ, các tổ chức xã hội và chính người dân.

Có thể khẳng định, việc nghiên cứu một cách có hệ thống về vai trò của báo chí trong đấu tranh với thông tin xấu, độc có ý nghĩa cả về mặt lý luận và thực tiễn. Về mặt lý luận, nó giúp làm rõ cơ sở khoa học cho chức năng phản biện xã hội và bảo vệ nền tảng tư tưởng trong thời đại truyền thông số. Về mặt thực tiễn, đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của báo chí trong môi trường truyền thông mới. Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng, bài viết đề xuất một số giải pháp phát huy vai trò của báo chí trong cuộc đấu tranh chống lại các dạng thông tin giả, xấu, độc, góp phần bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, giữ vững ổn định xã hội và củng cố niềm tin của nhân dân vào truyền thông chính thống.

2.  Thực trạng phát tán tin giả, thông tin xấu, độc trên không gian mạng Việt Nam

Tính đến năm 2024, Việt Nam có hơn 77 triệu người dùng internet, trong đó có khoảng 70 triệu người sử dụng mạng xã hội³. Hầu hết các mạng xã hội đều do các công ty nước ngoài cung cấp dịch vụ xuyên biên giới, trong đó phổ biến nhất là Facebook, Zalo, YouTube, Messenger, TikTok, Google+, Instagram, Mocha, Flickr… Bên cạnh đó, còn có các ứng dụng Viber, Telegram, Skype, Whatsapp…, gắn với việc dùng nhắn tin có độ bảo mật cao. Từ đây, không gian mạng trở thành một “mặt trận mềm”, mà ở đó thông tin chính thống và thông tin sai lệch cùng tồn tại, thậm chí cạnh tranh nhau.

Trong thời gian qua, lợi dụng internet, mạng xã hội, các thế lực thù địch đã ráo riết chống phá Đảng, Nhà nước ta với âm mưu, thủ đoạn hết sức tinh vi, nham hiểm, xảo quyệt. Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm công nghệ cao cho biết, mỗi năm phát hiện hàng nghìn vụ việc liên quan đến thông tin sai lệch, xuyên tạc trên mạng xã hội, trong đó có nhiều nội dung mang tính kích động, chống phá chính quyền, phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân.

Các thông tin xấu, độc thường mang tính xuyên tạc, bóp méo sự thật, giả mạo danh tính, tạo dựng các “vụ việc ảo” nhằm thu hút sự chú ý và chia sẻ tự phát từ cộng đồng mạng; xuyên tạc sự thật lịch sử, bôi nhọ nhân cách và phẩm giá, đánh giá phiến diện, sai trái, tìm mọi cách “hạ bệ thần tượng” Hồ Chí Minh, hòng phủ nhận vai trò và tư tưởng của Người đối với cách mạng Việt Nam. Đặc biệt, các thế lực thù địch, phản động ra sức lợi dụng, xuyên tạc, tấn công trực diện vào nền tảng tư tưởng của Đảng, nhằm bác bỏ, phủ nhận chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh cũng như hệ thống quan điểm, đường lối của Đảng. Không chỉ vậy, thủ đoạn mới của chúng là chuyển từ bôi nhọ bằng luận điệu “du nhập ngoại lai”, “nhập khẩu lý luận” sang đánh tráo, thay thế các khái niệm, thổi phồng cái gọi là “chủ thuyết phát triển mới”, đối lập chủ nghĩa Mác với chủ nghĩa Lênin, kêu gọi dùng “chủ nghĩa Hồ Chí Minh” để thay thế chủ nghĩa Mác - Lênin mà cố tình lờ đi một sự thật hiển nhiên, rõ ràng rằng tư tưởng Hồ Chí Minh là sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào thực tiễn cụ thể của Việt Nam. Cùng với việc công kích trực tiếp vào chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lợi dụng sự phát triển mạnh mẽ của internet và các trang mạng xã hội, các thế lực thù địch, phản động còn đẩy mạnh tuyên truyền, cổ xúy, tích cực “dẫn nhập” trào lưu tư tưởng của chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa dân túy, chủ nghĩa dân tộc cực đoan từ bên ngoài, kết hợp với kích động chủ nghĩa cá nhân, chủ nghĩa cơ hội, chủ nghĩa bè phái… từ bên trong, nhằm thúc đẩy “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ hệ thống chính trị và toàn xã hội.

Chúng ra sức rêu rao “đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập là điều kiện cần thiết để thực thi dân chủ ở Việt Nam”. Chúng phát tán các thông tin, tài liệu, hình ảnh, video clip có nội dung xấu, độc; đăng tải thông tin thật giả lẫn lộn nhằm đả kích, phủ nhận thành tựu đổi mới của Việt Nam. Lợi dụng công cuộc đấu tranh chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta gần đây mà khoét sâu, bóp méo, cho rằng đây chỉ là sự “thanh lọc” trong nội bộ chứ không phải vì mục đích phục vụ sự phát triển của đất nước; vu cáo tham nhũng là bản chất của chế độ xã hội chủ nghĩa, thể chế một đảng không thể chống được tham nhũng. Chúng lợi dụng các vấn đề dân tộc, tôn giáo, dân chủ, nhân quyền để chống phá Đảng, Nhà nước Việt Nam; truyền bá tư tưởng sùng bái lối sống, trào lưu, văn hóa phương Tây; phủ nhận và xúc phạm những giá trị văn hóa truyền thống, những chuẩn mực đạo đức xã hội; đề cao những xu hướng văn hóa - tư tưởng, nghệ thuật cực đoan, phản động. Đồng thời, chúng triệt để lợi dụng các sự kiện, vấn đề chính trị quan trọng: vấn đề Biển Đông, phân định biên giới, chủ quyền lãnh thổ, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu, công tác phòng, chống dịch Covid-19, công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực… để tung tin thất thiệt trên các trang mạng xã hội; khoét sâu vào những hạn chế, yếu kém trong thực thi công vụ của một số cơ quan, cán bộ lãnh đạo, quản lý để bóp méo, xuyên tạc, từ đó tạo tâm lý hoài nghi, dao động, bất mãn trong tư tưởng của đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân ta, kích động bạo loạn, lật đổ chính quyền.

Không chỉ xuyên tạc tình hình đất nước bằng luận điệu “khủng hoảng toàn diện”, “tình thế hiểm nghèo”, các thế lực thù địch, phản động còn ra sức phá hoại đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa dạng hóa, đa phương hóa trong hội nhập quốc tế của Đảng ta với chiêu bài “thoát nước này, liên minh với nước kia”; cổ xúy chủ nghĩa ly khai; tán phát các “thư ngỏ”, “tuyên bố”, “kiến nghị” để lôi kéo, kích động đồng bào ta ở trong nước và nước ngoài; kêu gọi chính phủ các nước, các tổ chức quốc tế can thiệp vào công việc nội bộ, gây sức ép đối với Việt Nam.

Đồng thời, chúng tấn công trực tiếp vào nền báo chí cách mạng Việt Nam với chiêu bài “tự do báo chí’, “tự do ngôn luận”. Chúng tung luận điệu Đảng “vi phạm quyền tự do báo chí”, “vi phạm quyền tự do ngôn luận”, hòng âm mưu tách rời báo chí khỏi sự lãnh đạo của Đảng, để báo chí mất phương hướng chính trị, mất tính chiến đấu. Thực chất đây là kiểu lập luận quy chụp. Bằng việc đưa những thông tin xuyên tạc, tự bịa đặt, suy diễn, chúng kích động nhằm làm giảm lòng tin của nhân dân vào sự lãnh đạo của Đảng.

3. Vai trò của báo chí trong đấu tranh chống tin giả, thông tin xấu, độc và định hướng dư luận xã hội

Nhận thức rõ tác động tiêu cực của những thông tin xấu, độc, quan điểm sai trái, thù địch trên không gian mạng đối với công tác tư tưởng; đồng thời, nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết số 35-NQ/TW, ngày 25/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới và Kết luận số 53-KL/TW, ngày 04/6/2019 của Ban Bí thư về việc chỉ đạo đấu tranh ngăn chặn, xử lý, gỡ bỏ, triệt phá tin giả, thông tin sai sự thật, xấu, độc trên internet, mạng xã hội, trong thời gian qua, các cơ quan báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện rõ vai trò tích cực trong việc định hướng dư luận và phản bác thông tin sai lệch, là vũ khí sắc bén “trong sự nghiệp phò chính trừ tà” như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng căn dặn.

Trong tình hình mới, báo chí đảm nhận sứ mệnh đấu tranh với những luận điệu sai trái, xuyên tạc, bịa đặt của các tổ chức, phần tử phản động. Báo chí với vai trò xung kích, đi đầu đã quan tâm đầu tư công sức, trí tuệ, tổ chức bài bản, khoa học, hiệu quả nhiệm vụ đấu tranh phòng, chống “diễn biến hòa bình” trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa; trở thành công cụ, phương tiện để tuyên truyền, đấu tranh phản bác kịp thời và huy động các tầng lớp nhân dân tham gia phản bác những quan điểm sai trái, thù địch bằng sự tương tác đa chiều với bạn đọc; thường xuyên đổi mới về nội dung, phương pháp, hình thức đấu tranh nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện.

Đặc biệt, để đấu tranh chống lại những thông tin xấu, độc trên mạng xã hội, nhiều cơ quan báo, tạp chí đã xây dựng các chuyên mục như “Bình luận - phê phán” của Báo Nhân Dân, Tạp chí Quốc phòng toàn dân; “Đấu tranh phản bác luận điệu sai trái thù địch” của Tạp chí Cộng sản; “Chống diễn biến hòa bình” của Báo Quân đội nhân dân, VietnamPlus, Công an nhân dân; “Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng” của Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam… Tạp chí Tuyên giáo phối hợp với Báo Nhân dân, Quân đội nhân dân, Công an nhân dân và Tạp chí Cộng sản thường xuyên điểm các bài về chống các luận điệu xuyên tạc, đồng thời mở chuyên mục “Chống diễn biến hòa bình” trong chương trình điểm báo tuần. Các chuyên mục này đề cập nhiều nội dung đa dạng, phong phú, trong đó nổi bật là các bài phân tích, bình luận, phê phán các thông tin không đúng sự thật, bịa đặt, quan điểm sai trái của các thế lực thù địch, các phần tử cơ hội chính trị; phản bác những lời nói, hành động thiếu thiện chí, nhằm hạ thấp vai trò lãnh đạo của Đảng, chia rẽ Đảng với quần chúng; đòi đa nguyên chính trị, đa đảng đối lập; phản bác sự vu cáo về việc Việt Nam vi phạm nhân quyền, đàn áp tôn giáo; phê phán những quan niệm lệch lạc về phát triển kinh tế, văn hóa - văn nghệ, đạo đức lối sống, thông tin sai lệch về dịch Covid-19...

Trước sự phát triển mạnh mẽ của các loại hình truyền thông, đặc biệt là mạng xã hội, nhiều cơ quan báo chí đã chủ động tham gia vào không gian truyền thông mới; đổi mới tư duy, phương thức làm báo, vươn lên nắm bắt xu hướng làm báo hiện đại, làm chủ công nghệ để vừa thực hiện tốt yêu cầu công tác thông tin, tuyên truyền, vừa đáp ứng nhu cầu đa dạng của độc giả, góp phần định hướng dư luận xã hội, tạo niềm tin công chúng. Đội ngũ cán bộ, phóng viên báo chí ngày càng vững vàng về tư tưởng, chính trị, giỏi về nghiệp vụ, am hiểu sâu sắc về tình hình địa phương, có nhiệt huyết cống hiến và phục vụ cho sự nghiệp phát triển của đất nước và địa phương. Đặc biệt, từ khi có Nghị quyết số 35-NQ/TW, hệ thống các cơ quan báo chí càng nêu cao tinh thần xung kích, đi đầu, nhiều cơ quan báo chí đã thành lập nhóm phóng viên theo dõi, cập nhật thông tin, diễn biến tình hình thời sự để đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch.

Nhiều tờ báo đã tập hợp được các nhà khoa học, nhà lý luận, nhà hoạt động thực tiễn có uy tín tham gia tọa đàm, hội thảo, viết bài phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Một số báo đã tổ chức tốt các diễn đàn trực tuyến, thông qua đó định hướng chính trị, tư tưởng và nâng cao nhận thức cho các tầng lớp nhân dân về các vấn đề “nóng”, các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc và những vấn đề mà dư luận quan tâm. Nhiều cơ quan báo chí đã phát huy hiệu quả hoạt động của các trang, nhóm, blog, kênh YouTube, tài khoản mạng xã hội…, chủ động đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, các thông tin xấu, độc. Việc ngăn chặn, giám sát, triệt phá các thông tin xấu, độc từ các báo, đài, các kênh báo mạng trong và ngoài nước được các cơ quan chức năng và cơ quan báo chí nước ta quan tâm đẩy mạnh, xử phạt nghiêm các vi phạm trong hoạt động báo chí.

 Đồng thời, báo chí cũng tích cực thông tin, tuyên truyền những điểm mới, tính ưu việt của chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; những thành tựu đổi mới, phát triển của đất nước; khẳng định vai trò là nguồn thông tin chính thống, tin cậy, chính xác; khẳng định được thế mạnh bám sát cơ sở, gắn bó mật thiết với nhân dân tại địa bàn, kịp thời phát hiện, biểu dương những nhân tố tích cực, điển hình tiên tiến, đồng thời phản ánh những băn khoăn, trăn trở, những vấn đề bức thiết đặt ra từ đời sống tại địa phương, đơn vị…; bảo đảm thông tin đầy đủ, chính xác, kịp thời đến đông đảo bạn đọc và các tầng lớp nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả tích cực, hoạt động của báo chí trong đấu tranh chống tin giả, thông tin xấu, độc vẫn còn một số hạn chế, bất cập. Một số cơ quan báo chí, truyền thông còn thiếu tính chủ động, kịp thời trong đấu tranh, phản bác thông tin xấu, độc, các quan điểm sai trái, thù địch. Tại một số thời điểm, các cơ quan báo chí chậm vào cuộc, bị động, lúng túng, dẫn đến dòng thông tin “phản ứng nhanh” vừa thiếu, vừa yếu. Một số cơ quan báo chí chưa thực sự nhạy bén trong nắm bắt thông tin, khai thác thông tin đôi khi còn mang tính “ăn theo” mạng xã hội thay vì chủ động định hướng nhận thức và hành vi của người dân khi xảy ra các “điểm nóng” chính trị - xã hội phức tạp, nhạy cảm, từ đó tạo cơ hội cho các phần tử phản động lợi dụng xuyên tạc, bóp méo sự thật, thậm chí có những hành vi kích động, gây rối trật tự xã hội, gây hoang mang dư luận...

Nhiều cơ quan báo chí không có lực lượng chuyên trách nội dung đấu tranh bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phản bác các quan điểm sai trái, thù địch hoặc có thì lực lượng còn mỏng, nên số lượng bài về chủ đề này còn khiêm tốn, nội dung thông tin chưa phong phú, đa dạng. Một số báo chưa coi trọng xây dựng kế hoạch tuyên truyền dài hạn, dẫn đến thiếu bài viết. Ngược lại, một số cơ quan báo chí quan tâm về số lượng mà chưa chú trọng chất lượng, tính bút chiến, phản biện của nhiều tác phẩm chưa rõ rệt, chưa triển khai được các bài viết có tính tương tác để lôi cuốn công chúng nên hiệu quả chưa cao.

Một số bài viết đăng tải trên các tạp chí khoa học chuyên ngành, đặc biệt là các bài lý luận về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh còn mang tính “minh họa” đơn thuần, “bảo vệ” một chiều hay tuyên truyền chung chung, gây nhàm chán cho người đọc. Nội dung nhiều tác phẩm thiếu tính mới, tính sáng tạo, chưa có các kết quả điều tra, khảo sát thực tiễn công phu, nghiêm túc. Chưa có nhiều bài viết nhận diện, cảnh báo âm mưu, thủ đoạn của các thế lực phản động và đấu tranh trực diện với những luận điệu sai trái, thù địch. Nhiều chủ đề bài viết trùng lặp, trong khi một số chủ đề khác liên quan đến đấu tranh, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng chưa được quan tâm khai thác.

Một số cây viết là chuyên gia, nhà khoa học uy tín và dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực lý luận chính trị đã đến tuổi nghỉ hưu, trong khi việc đào tạo cán bộ trẻ có khả năng viết chính luận chưa được quan tâm đúng mức. Xuất hiện hiện tượng cơ quan báo chí, nhà báo thiếu nhạy bén chính trị, buông lỏng chức năng tư tưởng - văn hóa của báo chí cách mạng, thậm chí có biểu hiện xa rời sự lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước; một số nhà báo suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, tham gia chống phá Đảng, Nhà nước.

Là lực lượng quan trọng trong công tác tư tưởng của Đảng, trước những yêu cầu của giai đoạn phát triển mới, nhất là trong bối cảnh khoa học - công nghệ phát triển không ngừng; sự chống phá của các thế lực thù địch, phản động; sự ngày càng phổ biến của nạn tin giả, thông tin xấu, độc; cạnh tranh thông tin diễn ra quyết liệt, đòi hỏi các cơ quan báo chí phải bám sát quan điểm, định hướng của Đảng, đổi mới mạnh mẽ hơn nữa, xứng đáng là vũ khí sắc bén, ngọn cờ đầu, nòng cốt trong cả ba hình thái chủ yếu của công tác tư tưởng là lý luận, tuyên truyền và cổ động.

4. Một số giải pháp phát huy vai trò của báo chí trong việc đấu tranh chống tin giả, thông tin xấu, độc

Một là, báo chí, truyền thông phải nhất quán nguyên tắc đặt dưới sự lãnh đạo toàn diện của Đảng, sự quản lý của Nhà nước và hoạt động trong khuôn khổ pháp luật, tất cả vì lợi ích của Đảng, của Nhà nước và Nhân dân. Các cấp ủy, lãnh đạo cơ quan báo chí từ Trung ương đến địa phương, đặc biệt là các cơ quan báo Đảng, báo chính quyền, các cơ quan báo chí lớn, phải xây dựng được chiến lược, kế hoạch thông tin tuyên truyền trong từng giai đoạn, thời kỳ, để luôn chủ động, nhạy bén, kịp thời, sáng tạo, hiệu quả trong đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, các luồng thông tin xấu, độc.

Hai là, đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, trách nhiệm của đội ngũ làm báo cách mạng thấy rõ “tính hai mặt” của mạng xã hội, hiểu biết đầy đủ những thủ đoạn hoạt động và nội dung chống phá của các thế lực thù địch; mức độ nguy hại của “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ và đề cao trách nhiệm trong đấu tranh là vấn đề hết sức quan trọng. Đây là cơ sở của hành động, định hướng hành động, có nhận thức đúng mới có trách nhiệm cao và hoạt động hữu hiệu.

Thường xuyên nắm bắt tư tưởng, dư luận xã hội trong quần chúng nhân dân; định hướng thông tin chính xác, kịp thời nhằm tạo khả năng “miễn dịch”, “tự đề kháng” trước những âm mưu, thủ đoạn chống phá của kẻ địch để chủ động tiến công, kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng với âm mưu “diễn biến hòa bình”; đẩy lùi những luận điệu xuyên tạc, kích động, góp phần ổn định tình hình an ninh, chính trị trật tự an toàn xã hội.

Ba là, đổi mới nội dung tuyên truyền đấu tranh. Trong đó, cần tập trung bám sát những vấn đề “nóng” mà các thế lực thù địch thường xuyên lợi dụng để xuyên tạc, chống phá như: nhân quyền, tự do ngôn luận, vai trò lãnh đạo của Đảng, chủ quyền quốc gia, quan hệ của Việt Nam với các nước láng giềng, các nước lớn..., nhận diện rõ những âm mưu, thủ đoạn của chúng để kịp thời phản bác với luận điểm sắc sảo, có tính chiến đấu cao, có cơ sở lý luận và thực tiễn thuyết phục. Đồng thời, chú trọng tuyên truyền, giáo dục truyền thống, định hướng hệ giá trị, bồi dưỡng bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam cho thế hệ trẻ, bảo đảm thiết thực, sâu rộng, có tính thuyết phục cao, qua đó nâng cao khả năng đề kháng và phản bác của người dân trước những thông tin sai trái, thù địch.

Đẩy mạnh và đa dạng hóa hình thức thông tin, tuyên truyền; lựa chọn đúng nội dung và luôn có những thông tin mới trong tuyên truyền. Phải hướng mạnh về cơ sở, tăng cường thông tin đối ngoại; tiến hành điều tra dư luận xã hội để nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng của cán bộ, đảng viên và nhân dân, làm cơ sở để xây dựng nội dung tuyên truyền, đấu tranh phản bác tin giả, thông tin xấu, độc, các quan điểm sai trái, thù địch.

Các cơ quan báo chí cần chủ động tăng cường xây dựng, phát triển chuyên trang, chuyên mục, chương trình, thời lượng thông tin tuyên truyền về chủ đề bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch; phối hợp chặt chẽ với Ban Chỉ đạo 35, cơ quan chức năng để kịp thời nắm bắt thông tin, thống nhất nội dung tuyên truyền, đáp ứng cao nhất yêu cầu của tình hình và nhiệm vụ

Bốn là, báo chí phải bảo đảm cung cấp, chia sẻ thông tin một cách đầy đủ, chính xác, rõ ràng và kịp thời. Đây là yêu cầu quan trọng của công tác tuyên truyền. Việc cung cấp, chia sẻ thông tin một cách kịp thời, chính xác, khách quan sẽ là cơ sở quan trọng giúp quần chúng tiếp nhận có căn cứ đối chứng với những thông tin nửa vời, sai sự thật; từ đó, quần chúng có sự nhìn nhận, đánh giá khách quan, toàn diện, đúng đắn. Đồng thời, tránh đưa thông tin nửa vời, đa nghĩa, mơ hồ gây ra hiểu sai ý nghĩa của thông tin.

Năm là, chú trọng nâng cao số lượng và chất lượng đội ngũ người làm công tác báo chí, truyền thông. Lực lượng nhà báo tham gia công tác này phải được tuyển chọn, đào tạo, bồi dưỡng thường xuyên, bảo đảm hội tụ đủ phẩm chất, năng lực để hoàn thành nhiệm vụ. Đó là những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức trong sáng, tuyệt đối trung thành với lý tưởng cách mạng, có kỹ năng vận dụng tổng hợp các tri thức lý luận, lịch sử, pháp luật, khoa học, quân sự,... để tăng tính thuyết phục cho bài viết; tuân thủ tính chân thật, khách quan, tính nhân dân, tính chiến đấu của báo chí cách mạng. Bên cạnh đó, nhà báo phải có tư duy phản biện sắc bén, có lòng yêu nghề, tinh thần dũng cảm, sẵn sàng xông pha vào những điểm nóng, phức tạp, nhạy cảm để đưa thông tin chính xác, kịp thời tới công chúng.

Sáu là, đẩy mạnh chuyển đổi số trong hoạt động báo chí; có chiến lược chuyển đổi số ở tầm vĩ mô và trong từng cơ quan; đẩy mạnh ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và các công nghệ mới. Tận dụng quá trình số hóa để có những sản phẩm báo chí chất lượng, với độ tin cậy cao, lan tỏa và chiếm ưu thế trên không gian mạng, khẳng định vai trò dẫn dắt, định hướng dư luận và tạo sự đồng thuận xã hội.

Đội ngũ những người làm báo cách mạng cần cảnh giác với thông tin trên các trang mạng xã hội, tỉnh táo, sáng suốt nhận biết thông tin nào là đúng, chính xác, thông tin nào là giả, bịa đặt, xuyên tạc nhằm tránh bị các thế lực thù địch sử dụng để lôi kéo, kích động người dân hướng theo ý đồ xấu, độc của chún; sẵn sàng đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, những luồng thông tin xấu, độc, xuyên tạc.

Bảy là, các cơ quan quản lý nhà nước về báo chí, truyền thông, đội ngũ quản lý tại cơ quan báo chí cần tiếp tục thực hiện nghiêm các quy định về siết chặt kỷ luật, kỷ cương hoạt động, kịp thời phát hiện sai phạm của các nhà báo, cơ quan báo chí để đôn đốc, nhắc nhở, xử lý kịp thời, tránh tình trạng nhà báo bị các thế lực thù địch lợi dụng, mua chuộc, khống chế để tiếp tay cho lập trường, quan điểm chống phá của chúng. Bên cạnh đó, cần có chính sách trả thù lao, nhuận bút phù hợp, chế độ đãi ngộ hợp lý để khích lệ, động viên đội ngũ làm công tác báo chí, truyền thông hăng say, tận tụy với công việc.

1. We Are Social & DataReportal: Digital 2024: Vietnam, https://datareportal.com/reports/digital-2024-vietnam.