CT&PT - Quan hệ hợp tác Việt Nam - Lào trong lĩnh vực văn hóa, tư tưởng nói chung và xuất bản sách tiếng Lào nói riêng là một bộ phận quan trọng trong quan hệ hợp tác đặc biệt, hữu nghị, toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước. Trên cơ sở phân tích, đánh giá kết quả công tác xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào giai đoạn 2018 - 2021, bài viết đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào trong thời gian tới.
1. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu sắc như ngày nay, công tác thông tin đối ngoại giữ vị trí vô cùng quan trọng. Cùng với các hình thức thông tin khác, công tác xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại có vai trò quan trọng: (1) Tuyên truyền các chủ trương, chính sách lớn của Nhà nước như các chính sách về ngoại giao, kinh tế đối ngoại và hội nhập quốc tế của quốc gia; (2) Cung cấp thông tin, giới thiệu thành tựu đổi mới của đất nước; quảng bá hình ảnh đất nước, con người, tiềm năng phát triển và hợp tác của Việt Nam với cộng đồng quốc tế; phản ứng trước những thông tin không chính xác; (3) Đấu tranh thông tin nhằm phản bác những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch. Tất cả để hướng đến mục tiêu thực hiện đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ quốc tế, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập quốc tế.
Ngày 05/9/1962, Việt Nam và Lào chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Mốc son chói lọi trong quan hệ hữu nghị đặc biệt này đã mở ra một chương mới, củng cố và phát triển hơn nữa quan hệ Việt Nam - Lào. Nhìn lại chặng đường phát triển quan hệ hai nước trong gần 60 năm qua và 44 năm ký kết Hiệp ước Hữu nghị và Hợp tác Việt Nam - Lào, chúng ta có quyền tự hào khẳng định, tình đoàn kết đặc biệt thủy chung và sự hợp tác toàn diện Việt Nam - Lào đã và đang tiếp tục được củng cố, đổi mới và phát triển sâu rộng hơn, góp phần thiết thực vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và phát triển của mỗi nước. Trong từng giai đoạn phát triển của hai nước, hai dân tộc đều có sự đóng góp tích cực của hai bên làm cho quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào ngày càng keo sơn, bền chặt và không ngừng đơm hoa kết trái. Nội dung hợp tác ngày càng thực chất, sâu rộng, hiệu quả hơn và không ngừng phát triển toàn diện trên tất cả các lĩnh vực, trong đó có hoạt động xuất bản.
2. Hiện nay, một số nhà xuất bản ở Việt Nam (Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Nhà xuất bản Thế giới...) đã tăng cường xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào và bước đầu đạt được những kết quả quan trọng: đã xuất hiện một số đầu sách được xuất bản trong nước có hình thức, phương thức thông tin mới, kết hợp giữa thông tin chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước với tuyên truyền thành tựu đổi mới, kinh nghiệm xây dựng phát triển kinh tế - xã hội, văn hóa và con người Việt Nam được dịch ra tiếng Lào, xuất bản không chỉ dưới dạng ấn phẩm mà còn dưới dạng ebooks, góp phần đa đa dạng hóa “món ăn tinh thần”, tiếp cận nhiều đối tượng bạn đọc, nâng cao hiệu quả thông tin đối ngoại với nước bạn Lào. Ở đây, có thể kể đến các mảng sách về đề tài Chủ tịch Hồ Chí Minh, về cuộc đấu tranh giành độc lập đất nước, về thành tựu 35 năm đổi mới...
Riêng, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, trong giai đoạn 2018 - 2021, đã triển khai xuất bản đã xuất bản và tặng nước bạn Lào hơn hàng chục đầu sách lý luận, chính trị có giá trị của Việt Nam (15 đầu sách/năm; in 1.000 đầu sách).
Chiều 09/03/2022, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Việt Nam và Nhà xuất bản và Phát hành sách Quốc gia Lào tổ chức Hội nghị trực tuyến “Đánh giá, tổng kết công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào từ năm 2018 đến năm 2021” tại điểm cầu Hà Nội, Việt Nam và Vientiane, Lào.
Việc xuất bản sách tặng nước bạn Lào được các cơ quan liên quan, như: Ban Đối ngoại Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật phối hợp chặt chẽ, không ngừng đổi mới mọi hoạt động để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, từ khâu xây dựng kế hoạch đề tài, tổ chức đội ngũ tác giả, cộng tác viên biên soạn, biên dịch sách, cho đến khâu công tác biên tập, in ấn, phát hành... Cụ thể là:
Thứ nhất, công tác xuất bản sách góp phần thực hiện đường lối, chính sách đối ngoại với bạn bè quốc tế nói chung, đặc biệt là mối quan hệ hữu nghị vĩ đại đặc biệt đối với nước bạn Lào. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu sắc như ngày nay, cùng với các hình thức thông tin khác, công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào có vai trò quan trọng: (1) Tuyên truyền các chủ trương, chính sách lớn của Nhà nước như các chính sách về ngoại giao, kinh tế đối ngoại và hội nhập quốc tế của Vệt Nam; (2) Cung cấp thông tin, giới thiệu thành tựu đổi mới của đất nước; quảng bá hình ảnh đất nước, con người, tiềm năng phát triển và hợp tác của Việt Nam; phản ứng trước những thông tin không chính xác; (3) Đấu tranh thông tin nhằm phản bác những luận điệu sai trái, xuyên tạc của các thế lực thù địch. Công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào hướng đến mục tiêu củng cố, phát triển, xây đắp mối quan hệ hữu nghị, đoàn kết và hiểu biết lẫn nhau giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam.
Thứ hai, công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào có ý nghĩa thiết thực, giúp nước bạn Lào có thêm kênh tài liệu học tập, nghiên cứu, bồi dưỡng về lý luận và áp dụng vào thực tiễn. Sách được phía Việt Nam lựa chọn biên dịch, xuất bản và phát hành ở Lào là phương tiện truyền tải thông tin để cán bộ và nhân dân Lào có điều kiện tìm hiểu sâu hơn về tư tưởng, tấm gương đạo đức của Chủ tịch Hồ Chí Minh, Chủ tịch Cayxỏn Phômvihản; về tình đoàn kết hữu nghị đặc biệt Việt Nam - Lào đã được tôi luyện và thử thách qua các cuộc kháng chiến chống kẻ thù chung, cũng như trong sự nghiệp xây dựng đất nước ngày nay; về kinh nghiệm của Việt Nam trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước trên các lĩnh vực; về tình hình khu vực và quốc tế có liên quan đến mối quan hệ gắn bó, bền chặt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam.
Thứ ba, xuất bản sách tặng nước bạn Lào là món quà đặc biệt ý nghĩa mà Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt Nam anh em dành cho Lào.
Những kết quả này đã đóng góp tích cực vào thành tựu chung của công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào trong những năm qua. Bên cạnh những thành tựu, công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào qua hoạt động xuất bản sách lý luận, chính trị hiện nay cũng còn những hạn chế:
Hầu hết sách dịch tặng bạn Lào giai đoạn 2018 - 2021 là các sách đã xuất bản, chưa tổ chức biên soạn mới dành riêng cho phía bạn Lào. Còn thiếu đề tài sách về một số lĩnh vực như: kinh nghiệm trong phát triển kinh tế, hoạt động kinh doanh vừa và nhỏ của Việt Nam; kinh nghiệm xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở; giới thiệu những mô hình, kinh nghiệm làm kinh tế giỏi ở nông thôn; giới thiệu những tấm gương tiêu biểu của cán bộ, đảng viên trong công tác lãnh đạo, quản lý, giải quyết những công việc cụ thể trong thực tiễn; sách khoa học kỹ thuật và công nghệ, dạy nghề của Việt Nam.
Số lượng bản in cho mỗi đầu sách còn ít, mới chỉ phục vụ cho phía bạn Lào, chưa có sách phục vụ cán bộ, học viên Lào đang công tác, học tập tại Việt Nam; chưa xuất bản và phát hành sách điện tử nhằm khai thác tiện ích của công nghệ thông tin.
Tiến độ xuất bản, in và bàn giao sách còn chậm so với kế hoạch dự kiến. Sự phối hợp thông tin giữa các đơn vị liên quan của hai nước trong việc nắm bắt tình hình phát hành, sử dụng sách còn hạn chế.
Công tác tuyên truyền, phổ biến nội dung các cuốn sách tặng nước bạn Lào đã được triển khai nhưng quy mô nhỏ và chưa lan tỏa rộng rãi trong đội ngũ cán bộ, đảng viên và nhân dân hai nước.
3. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng chỉ rõ: “Đổi mới, tăng cường việc giới thiệu, truyền bá văn hóa, văn học, nghệ thuật, đất nước, con người Việt Nam với thế giới. Mở rộng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thông tin đối ngoại, hợp tác quốc tế trong lĩnh vực văn hoá, báo chí, xuất bản. Xây dựng một số trung tâm văn hóa Việt Nam ở nước ngoài và trung tâm dịch thuật, quảng bá văn hóa Việt Nam ra nước ngoài”.
Nhất quán đường lối, chủ trương, phương hướng, nhiệm vụ thông tin đối ngoại nêu trên, trong thời gian tới để công tác xuất bản sách lý luận, chính trị góp phần thực hiện thắng lợi đường lối, chính sách đối ngoại với bạn bè quốc tế nói chung và với nước bạn Lào nói riêng, công tác thông tin đối ngoại trên lĩnh vực xuất bản sách lý luận, chính trị cần thực hiện những giải pháp sau đây để tạo sự chuyển biến đồng bộ:
Một là, tăng cường sự chỉ đạo, lãnh đạo, quản lý của Đảng và Nhà nước đối với công tác xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào.
Hai là, nâng cao chất lượng công tác lựa chọn đề tài, biên soạn nội dung sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào.
Ba là, hoàn thiện công tác tổ chức biên dịch, biên tập, thẩm định sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào.
Bốn là, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ý nghĩa của hoạt động xuất bản sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào.
Năm là, đẩy mạnh xuất bản sách điện tử phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào
Sáu là, nâng cao hiệu quả công tác quản lý, khai thác, sử dụng sách lý luận, chính trị phục vụ công tác thông tin đối ngoại với nước bạn Lào.
TS. HOÀNG MẠNH THẮNG
TS. NGUYỄN THỊ OANH
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
