1. Nội dung lãnh đạo công tác báo chí địa phương của các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng
Một là, lãnh đạo quán triệt và cụ thể hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về báo chí và truyền thông, phù hợp với đặc điểm của tỉnh.
Tỉnh ủy lãnh đạo việc quán triệt các chỉ thị, nghị quyết, quyết định, kết luận của Đảng về báo chí và truyền thông. Trên cơ sở đó, tỉnh ủy xây dựng chương trình hành động, ban hành các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy về cụ thể hóa nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận này phù hợp với điều kiện của tỉnh nhằm: “Xây dựng nền báo chí, truyền thông chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại. Thực hiện tốt quy hoạch, phát triển hệ thống báo chí, truyền thông”1.
Hai là, lãnh đạo cấp ủy trực thuộc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, quyết định, kết luận của tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy, chính quyền tỉnh về công tác báo chí địa phương.
Sau khi thực hiện sắp xếp tổ chức hành chính theo mô hình hai cấp (tỉnh - xã), các cấp ủy trực thuộc, đặc biệt là cấp xã, chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của tỉnh ủy. Tỉnh ủy lãnh đạo các cấp ủy cấp dưới cụ thể hóa các văn bản chỉ đạo của tỉnh ủy, xây dựng chương trình, kế hoạch phù hợp với phạm vi, nhiệm vụ chính trị của từng địa bàn, bảo đảm sự thống nhất trong lãnh đạo báo chí từ tỉnh đến cơ sở, nhất là trong bối cảnh báo chí ngày càng mở rộng phạm vi hoạt động và tiếp cận thông tin. Trong đó, bám sát nhiệm vụ: “Rà soát nhiệm vụ, quyền hạn, thẩm quyền, thủ tục hành chính của chính quyền cấp huyện… có thể phân cấp từ Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ xuống chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã”2.
Ba là, lãnh đạo sắp xếp tổ chức, nâng cao chất lượng đội ngũ báo chí, truyền thông.
Tỉnh ủy chỉ đạo rà soát, sắp xếp tổ chức các cơ quan báo chí theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu năng, hiệu quả; nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ cơ quan báo chí và cơ quan quản lý báo chí tỉnh, đội ngũ nhà báo có chất lượng thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao. Tập trung xác định chức năng, nhiệm vụ các cơ quan báo chí và truyền thông của tỉnh, ổn định tổ chức bộ máy, đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ biên tập, đội ngũ nhà báo để sớm đi vào hoạt động, bảo đảm thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của cơ quan báo chí, truyền thông và nhiệm vụ được giao. Trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan báo chí và truyền thông tỉnh, tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo xác định tiêu chuẩn cán bộ, công chức, viên chức, nhà báo của từng cơ quan. Lãnh đạo xây dựng tiêu chuẩn cán bộ theo vị trí việc làm; chú trọng phát triển đội ngũ báo chí có bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới. Đồng thời, tỉnh ủy tăng cường giám sát, kịp thời chấn chỉnh các biểu hiện lệch lạc, xa rời tôn chỉ, mục đích hoạt động báo chí.
Bốn là, tỉnh ủy lãnh đạo tăng cường phối hợp giữa các tổ chức trong hệ thống chính trị trong công tác báo chí địa phương.
Tỉnh ủy lãnh đạo việc phát huy vai trò của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội trong thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền, định hướng dư luận xã hội. Chỉ đạo xây dựng quy chế phối hợp liên ngành trong thực hiện các văn bản chỉ đạo về báo chí; tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện; biểu dương, khen thưởng kịp thời các tập thể, cá nhân thực hiện tốt; xử lý nghiêm vi phạm trong hoạt động phối hợp.
Năm là, lãnh đạo công tác sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm trong triển khai thực hiện nhiệm vụ báo chí địa phương.
Tỉnh ủy chỉ đạo thực hiện nền nếp việc sơ kết, tổng kết các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận về công tác báo chí; đánh giá nghiêm túc kết quả thực hiện, làm rõ ưu điểm, hạn chế và nguyên nhân; xác định trách nhiệm của tập thể, cá nhân liên quan. Trên cơ sở đó, đề ra phương hướng, giải pháp điều chỉnh phù hợp với thực tiễn, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo của tỉnh ủy trong lĩnh vực báo chí.
2. Phương thức lãnh đạo công tác báo chí địa phương của các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng
Một là, lãnh đạo bằng các chỉ thị, nghị quyết, quyết định, kết luận của tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy về công tác báo chí của tỉnh.
Tỉnh ủy lãnh đạo công tác báo chí thông qua việc ban hành các văn bản định hướng có tính pháp lý, chính trị - tư tưởng như nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận. Đây là cơ sở để tổ chức thực hiện nhất quán, tránh tình trạng chỉ đạo tùy tiện, cảm tính. Trong quá trình triển khai, nếu phát sinh vấn đề mới chưa được đề cập trong các văn bản hiện hành, ban thường vụ tỉnh ủy sẽ xem xét, quyết định theo thẩm quyền; nếu vượt thẩm quyền, sẽ trình tỉnh ủy xem xét tại hội nghị gần nhất. Việc tuân thủ quy trình ban hành và thực thi văn bản chỉ đạo bảo đảm tính hệ thống, đồng bộ, minh bạch trong lãnh đạo công tác báo chí.
Hai là, lãnh đạo thông qua công tác tuyên truyền, thuyết phục, vận động các tổ chức và cá nhân.
Tỉnh ủy sử dụng phương thức tuyên truyền, giáo dục, thuyết phục để tạo sự đồng thuận và thống nhất trong nhận thức, hành động của toàn hệ thống chính trị và nhân dân đối với các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận về công tác báo chí. Trọng tâm là tuyên truyền trong nội bộ Đảng, đặc biệt là các tổ chức đảng, cán bộ, đảng viên, nhất là đội ngũ cán bộ chủ chốt, các cơ quan báo chí và đơn vị truyền thông. Đồng thời, phát huy vai trò của chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể trong vận động xã hội, góp phần xây dựng môi trường truyền thông lành mạnh, định hướng dư luận, tăng cường niềm tin xã hội vào công tác lãnh đạo của Đảng.
Ba là, lãnh đạo thông qua việc phát huy vai trò của chính quyền trong quản lý nhà nước về báo chí trên địa bàn tỉnh.
Tỉnh ủy lãnh đạo hội đồng nhân dân và ủy ban nhân dân tỉnh triển khai cụ thể hóa, thể chế hóa những chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp về công tác báo chí địa phương trong nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh, các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy về công tác báo chí địa phương thành nghị quyết của hội đồng nhân dân tỉnh. Hội đồng nhân dân tỉnh chỉ đạo ủy ban nhân dân tỉnh xây dựng, ban hành các quyết định, chương trình, kế hoạch, đề án để tổ chức thực hiện. Đồng thời, tiến hành kiểm tra, giám sát về thực hiện các nghị quyết về công tác báo chí địa phương.
Bốn là, lãnh đạo thông qua công tác tổ chức, cán bộ các cơ quan báo chí địa phương.
Thông qua các nghị quyết, quyết định, chỉ thị, kết luận của tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy về công tác tổ chức, cán bộ của các tổ chức trong hệ thống chính trị, trong đó có công tác tổ chức, cán bộ của các cơ quan báo chí và truyền thông. Trên cơ sở quyết định, chỉ thị, kết luận riêng về công tác tổ chức, cán bộ của các cơ quan báo chí và truyền thông, tỉnh ủy lãnh đạo, chỉ đạo sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ lãnh đạo, quản lý các cơ quan báo chí và truyền thông tỉnh, đội ngũ cán bộ biên tập, nhà báo.
Năm là, lãnh đạo thông qua tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên trong các cơ quan báo chí địa phương.
Tổ chức đảng trong cơ quan báo chí có vai trò nòng cốt trong thực hiện chức năng lãnh đạo chính trị, tư tưởng, tổ chức và cán bộ. Tỉnh ủy coi trọng vai trò của tổ chức đảng và đội ngũ đảng viên, đặc biệt là đảng viên giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong các cơ quan báo chí, với yêu cầu nêu gương, tiên phong trong thực hiện chủ trương của Đảng về báo chí. Hành động gương mẫu của đảng viên góp phần lan tỏa tinh thần trách nhiệm, kỷ luật và định hướng đúng đắn trong hoạt động báo chí.
Sáu là, lãnh đạo thông qua việc phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội và nhân dân.
Tỉnh ủy phát huy vai trò giám sát, phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội và nhân dân trong việc triển khai các nghị quyết, quyết định về công tác báo chí. Đồng thời, lãnh đạo kiện toàn tổ chức, nâng cao chất lượng cán bộ của các tổ chức này nhằm nâng cao hiệu quả phối hợp trong công tác tuyên truyền, giáo dục và phản hồi chính sách. Đây là phương thức lãnh đạo quan trọng, bảo đảm sự tham gia toàn diện, đa chiều của các lực lượng xã hội vào công cuộc xây dựng nền báo chí cách mạng.
Bảy là, lãnh đạo thông qua công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các chỉ thị, nghị quyết, quyết định, kết luận tỉnh ủy, ban thường vụ tỉnh ủy về công tác báo chí địa phương.
Tỉnh ủy tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo ủy ban kiểm tra tỉnh ủy và các cơ quan chức năng thực hiện kiểm tra, giám sát thường xuyên, định kỳ hoặc đột xuất đối với tổ chức đảng và đảng viên trong các cơ quan báo chí và hệ thống chính trị về việc thực hiện các nghị quyết, quyết định, chỉ thị của tỉnh ủy. Kịp thời biểu dương những tập thể, cá nhân thực hiện tốt; nghiêm khắc phê bình, xử lý vi phạm. Công tác kiểm tra, giám sát không chỉ bảo đảm kỷ cương trong tổ chức thực hiện mà còn là cơ sở điều chỉnh, hoàn thiện phương thức lãnh đạo phù hợp với thực tiễn.
3. Vai trò lãnh đạo của các tỉnh ủy ở đồng bằng sông Hồng đối với công tác báo chí địa phương
Một là, bảo đảm cho báo chí địa phương hoạt động đúng định hướng chính trị, góp phần phát huy vai trò của báo chí trong giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Vai trò lãnh đạo của tỉnh là nhân tố rất quan trọng để các loại hình báo chí của tỉnh hoạt động theo đúng quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tôn chỉ, mục đích, phát huy vai trò của báo chí địa phương trong thời kỳ đổi mới, trước hết là trong những năm đầu của kỷ nguyên phát triển mới của đất nước.
Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội khẳng định: “Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu bảo đảm thắng lợi của cách mạng Việt Nam”3. Cương lĩnh (bổ sung, phát triển năm 2011) tiếp tục khẳng định và bổ sung điều này: “Sự lãnh đạo đúng đắn của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định thắng lợi của cách mạng Việt Nam”4. Điều đó cũng hoàn toàn đúng với công tác báo chí địa phương - nơi trực tiếp chuyển tải, cụ thể hóa chủ trương của Đảng đến với Nhân dân ở từng địa phương. Thông qua vai trò lãnh đạo của tỉnh ủy, báo chí các tỉnh trong khu vực đồng bằng sông Hồng có điều kiện phát huy tốt chức năng phát hiện, cổ vũ, nhân rộng các điển hình tiên tiến, các mô hình đổi mới, sáng tạo, thúc đẩy khoa học - công nghệ và chuyển đổi số phục vụ phát triển bền vững. Đồng thời, báo chí địa phương cũng là lực lượng quan trọng trong đấu tranh chống tiêu cực, suy thoái, nhất là phòng, chống tham nhũng, lãng phí; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng; phản bác các luận điệu sai trái, thù địch trong bối cảnh tình hình mới.
Hai là, phát huy sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị và Nhân dân trong tham gia nâng cao chất lượng báo chí địa phương.
Dưới sự lãnh đạo toàn diện của tỉnh ủy, công tác báo chí không chỉ là nhiệm vụ của riêng các cơ quan báo chí mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn xã hội. Các tổ chức đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các lực lượng vũ trang và đông đảo Nhân dân đều được phát huy vai trò trong việc cung cấp thông tin, lan tỏa giá trị tích cực và giám sát hoạt động báo chí. Tỉnh ủy vừa lãnh đạo trực tiếp các cơ quan báo chí, vừa chỉ đạo, điều phối các lực lượng trong hệ thống chính trị cùng tham gia thực hiện nhiệm vụ tuyên truyền theo đúng định hướng chính trị. Qua đó, chất lượng nội dung, tính thuyết phục và sức lan tỏa của báo chí được nâng cao, góp phần xây dựng hệ sinh thái truyền thông địa phương hiệu quả, lành mạnh.
Ba là, góp phần nâng cao hiệu quả lãnh đạo của Đảng đối với công tác báo chí và truyền thông trong cả nước.
Sự lãnh đạo hiệu quả của các tỉnh ủy đối với công tác báo chí địa phương ở đồng bằng sông Hồng là bộ phận cấu thành quan trọng trong tổng thể công tác lãnh đạo của Đảng trên phạm vi toàn quốc. Việc tổ chức tốt công tác báo chí tại địa phương góp phần hiện thực hóa vai trò của báo chí thực sự là “phương tiện thông tin thiết yếu đối với đời sống xã hội; là cơ quan ngôn luận của cơ quan Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp; là diễn đàn của Nhân dân”5.
Trong bối cảnh sáp nhập tỉnh, thành hiện nay, Việt Nam đang thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước. Việc sáp nhập nhằm tiết kiệm nguồn lực, giảm trùng lặp chức năng, đồng thời thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng. Theo Nghị quyết số 60-NQ/TW, ngày 12/4/2025 Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Trung ương thống nhất chủ trương sắp xếp “số lượng đơn vị hành chính cấp tỉnh sau sáp nhập là 34 tỉnh, thành phố (28 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương)”6. Đồng thời, Thông báo số 65-TB/ĐU ngày 4/6/2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ tại cuộc họp về định hướng điều chỉnh phân vùng và điều chỉnh quy hoạch vùng kinh tế - xã hội chỉ rõ: “Vùng Đồng bằng sông Hồng gồm 6 tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Ninh Bình, Hưng Yên, Bắc Ninh, Quảng Ninh”7. Việc sáp nhập tỉnh ủy trong lãnh đạo công tác báo chí địa phươnghiện nay góp phần tăng cường tính thống nhất, tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu quả chỉ đạo, quản lý. Việc sáp nhập, tái cơ cấu bộ máy giúp tỉnh ủy có điều kiện tập trung nguồn lực, định hướng thông tin rõ ràng, nâng cao hiệu quả chỉ đạo, quản lý báo chí. Báo chí địa phương từ đó hoạt động gắn kết chặt chẽ với nhiệm vụ chính trị, phản ánh kịp thời hơi thở cuộc sống và góp phần tích cực vào định hướng dư luận xã hội theo đúng tôn chỉ, mục đích trong thời kỳ mới.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, t.I, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, tr.146.
2. Chính phủ: Nghị quyết số 74/NQ-CP ngày 07/4/2025 ban hành Kế hoạch thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính và xây dựng mô hình tổ chức chính quyền địa phương 02 cấp.
3, 4. Đảng Cộng sản Việt Nam: Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, tr.5, 66.
5. Quốc hội: Luật Báo chí, (Luật số 103/2016/QH13) ngày 5/4/2016, Điều 4.
6. Ban Chấp hành Trung ương: Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII.
7. Đảng ủy Chính phủ: Thông báo số 65-TB/ĐU ngày 4/6/2025 của Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ tại cuộc họp về định hướng điều chỉnh phân vùng và điều chỉnh quy hoạch vùng kinh tế - xã hội.
