CT&PT - Trong nhiều năm qua, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đóng một vai trò đặc biệt quan trọng trong việc duy trì, phát triển quan hệ hợp tác xuất bản giữa Việt Nam và Lào. Công tác biên dịch sách tiếng Lào của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đạt nhiều kết quả, trở thành cơ sở quan trọng thúc đẩy quan hệ hợp tác xuất bản giữa hai Đảng, hai Nhà nước. Trong khoảng một thập niên qua, thực hiện chủ trương của Trung ương Đảng và Nhà nước hai quốc gia, nhiều dự án hợp tác xuất bản sách giữa Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật và Nhà xuất bản và Phát hành sách Quốc gia Lào đã được triển khai có hiệu quả. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã có nhiều nỗ lực, đạt nhiều kết quả trong công tác biên dịch sách tiếng Lào, trao tặng cho nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào hàng chục đầu sách với hàng vạn cuốn sách có giá trị.
1. Công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật được triển khai thực hiện từ năm 2018. Đến nay, đã có 61 đầu sách được biên dịch và xuất bản sang tiếng Lào, cung cấp tài liệu cho các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội của Lào; phục vụ công tác nghiên cứu, tham khảo, góp phần không ngừng phát triển truyền thống quan hệ hữu nghị, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam. Trong giai đoạn 2018-2021, nhìn chung, công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào đạt hiệu quả thiết thực, song vẫn còn tồn tại những hạn chế cần khắc phục kịp thời để công tác này ngày càng đi vào chiều sâu, có giá trị thực tiễn sâu sắc.
Sau khi có chủ trương của Thường trực Ban Bí thư về việc xuất bản sách bằng tiếng Lào, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã khẩn trương lựa chọn các đề tài phù hợp và đề xuất Ban Tuyên giáo Trung ương phê duyệt kế hoạch đề tài sách tặng bạn Lào hằng năm. Nhà xuất bản đã xây dựng kế hoạch triển khai biên tập, xuất bản từng đầu sách cụ thể, chủ động làm việc với cộng tác viên, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị/cá nhân có liên quan để bảo đảm chất lượng nội dung sách và tiến độ xuất bản.
Trong quá trình thực hiện biên soạn bản thảo tiếng Lào, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã nhận được sự chỉ đạo sát sao của Ban Tuyên giáo Trung ương, Văn phòng Trung ương Đảng, Ban Đối ngoại Trung ương,… và sự hợp tác nhiệt tình, có trách nhiệm của đội ngũ cộng tác viên tiếng Lào của Nhà xuất bản. Dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát, quyết liệt của Ban Giám đốc Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, các ban biên tập và các đơn vị liên quan của Nhà xuất bản đã nỗ lực, cố gắng vượt qua nhiều khó khăn, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, bảo đảm tiến độ và chất lượng công tác dịch và xuất bản sách.
2. Trong giai đoạn 2018 - 2021, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật xuất bản được 61 đầu sách tiếng Lào (mỗi đầu sách in 1.000 bản) cung cấp tài liệu cho các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội Lào; phục vụ công tác nghiên cứu, tham khảo, góp phần không ngừng phát triển truyền thống quan hệ hữu nghị, đoàn kết đặc biệt và hợp tác toàn diện giữa hai Đảng, hai Nhà nước và nhân dân hai nước Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam.
Nội dung sách được cơ cấu như sau:
- 14 đầu sách về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị,...
- 12 đầu sách về kinh nghiệm phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam.
- 13 đầu sách của Chủ tịch Hồ Chí Minh và viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- 12 đầu sách quốc tế và tham khảo.
- 05 đầu sách giáo khoa và tham khảo.
- 05 đầu sách về củng cố và tăng cường hệ thống pháp luật.
Nhìn chung, các đầu sách tiếng Việt được lựa chọn có chất lượng nội dung phù hợp với tiêu chí xuất bản sách tặng nước bạn Lào của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, đều thuộc đề tài sách lý luận chính trị của Việt Nam. Về cơ bản, sách xuất bản tặng nước bạn Lào của Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật bám sát nhu cầu tham khảo, học tập, nghiên cứu của bạn đọc Lào, được cán bộ và nhân dân Lào nhiệt tình đón nhận. Những đầu sách được lựa chọn là tài liệu quý, góp phần vào công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức chính trị, tình cảm của nhân dân hai nước Việt Nam và Lào, đặc biệt là thế hệ trẻ, để bạn bè và nhân dân thế giới hiểu rõ bản chất tốt đẹp, tình cảm trong sáng của mối quan hệ đặc biệt Việt Nam - Lào, Lào - Việt Nam.
Các đầu sách này được bạn Lào đánh giá cao, bước đầu đáp ứng nhu cầu đọc, học tập và nghiên cứu của cán bộ, đảng viên và bạn đọc Lào. Tuy nhiên, do hầu hết sách dịch tặng bạn Lào giai đoạn 2018-2021 sử dụng các sách đã xuất bản để tổ chức dịch ra tiếng Lào nên vẫn có những đầu sách chưa thực sự sát với nhu cầu thực tiễn và chưa đáp ứng tốt yêu cầu của bạn đọc Lào.
Theo đánh giá của Cục Văn học và Xuất bản, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lào, nội dung các đầu sách dịch sang tiếng Lào “rất đúng và trúng”, rất có ích và thiết thực, nhất là các đầu sách về tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh, về xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị, về đấu tranh phòng, chống tham nhũng, về khoa học - kỹ thuật, về kinh nghiệm phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của Việt Nam, v.v.. Những đầu sách đã chọn xuất bản sang tiếng Lào đều là những đầu sách hay, có giá trị, phù hợp với bạn đọc và giúp cho bạn đọc Lào tiếp thu được nhiều tri thức mới về lý luận và kinh nghiệm thực tiễn cho dù họ không biết ngoại ngữ. Đề nghị hai nhà xuất bản của Việt Nam và Lào tiếp tục thực hiện hợp tác xuất bản sách dịch tiếng Lào.
Công tác tổ chức biên dịch, biên tập, thẩm định bảo đảm chất lượng, song cần cải thiện tiến độ, đáp ứng kịp thời kế hoạch đề ra
Về công tác chỉ đạo tổ chức triển khai xuất bản sách tặng nước bạn Lào, xây dựng kế hoạch, tổ chức lựa chọn đề tài sách và biên tập, xuất bản, bàn giao sách bảo đảm chặt chẽ, đúng quy định. Trong quá trình tổ chức thực hiện, công tác kiểm tra, hướng dẫn, sơ kết rút kinh nghiệm được quan tâm; đã kịp thời hướng dẫn và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Đề án. Tuy nhiên, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan trong nhiều khâu chưa thật sự chặt chẽ, dẫn đến kế hoạch xuất bản sách tặng nước bạn Lào thường được phê duyệt chậm, do đó công tác triển khai thực hiện bị kéo dài so với dự kiến.
Về công tác biên dịch - hiệu đính: Đội ngũ cộng tác viên tiếng Lào đều là các dịch giả giàu kinh nghiệm, tinh thông các ngôn ngữ Lào và Việt, đã và đang công tác tại các đơn vị phát thanh, truyền hình tiếng Lào của Việt Nam. Nhóm hiệu đính gồm các chuyên gia tiếng Lào có uy tín, giàu kinh nghiệm, đã và đang công tác tại bộ phận ngôn ngữ tiếng Lào ở các cơ quan, tổ chức lớn ở Việt Nam, như Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Ban Đối ngoại Trung ương, Thông tấn xã Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Học viện Khoa học quân sự,... Quy trình biên dịch - hiệu đính được xây dựng hợp lý và thực hiện nghiêm túc.
Về công tác biên tập: Các bản thảo tiếng Lào được tổ chức biên tập theo đúng quy trình một bản thảo dịch: đối chiếu toàn bộ bản gốc và bản dịch, thống nhất cách dịch các thuật ngữ, từ ngữ lặp đi lặp lại, thường xuyên trao đổi với dịch giả và người hiệu đính để hoàn thiện bản dịch, bản thảo và bông-can trước khi chuyển in. Trong quá trình xử lý bản thảo, những vấn đề nảy sinh đều được ban biên tập kịp thời phát hiện và chủ động phối hợp với các bộ phận có liên quan để xử lý. Nhờ đó, các đầu sách đều được in ấn và bàn giao cho phía Lào theo đúng kế hoạch tiến độ đề ra, bảo đảm chất lượng nội dung.
Về công tác thẩm định: Hội đồng thẩm định phía Lào do GS, TS. Boxẻngkhăm Vôngđala, nguyên Thứ trưởng Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào, thành lập năm 2018, gồm các chuyên gia, học giả người Lào, các đồng chí nguyên lãnh đạo cấp cao của Lào, như: nguyên Bộ trưởng Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào; nguyên Phó Trưởng Ban Tuyên huấn Trung ương Lào, lãnh đạo Bảo tàng Cayxỏn Phômvihản,... Ngoài ra, từ năm 2021, Đại sứ quán Lào tại Việt Nam bắt đầu hỗ trợ thẩm định một số bản thảo tiếng Lào để xuất bản tặng nước bạn Lào. Tuy nhiên, thời gian Hội đồng thẩm định sách phía Lào thực hiện còn chậm, ảnh hưởng đến tiến độ chung. Năm 2020, đặc biệt là năm 2021 đã có nhiều tiến bộ.
Về nghiên cứu, khảo sát lựa chọn đề tài và biên soạn sách bằng tiếng Lào dành tặng riêng cho nước bạn Lào: Công tác phối hợp giữa các cơ quan liên quan giữa Việt Nam và Lào để khảo sát ý kiến về nhu cầu và hiệu quả thực tế của sách đối với bạn đọc Lào chưa được thực hiện kịp thời. Do đó, việc nghiên cứu, khảo sát lựa chọn đề tài và biên soạn sách bằng tiếng Lào dành tặng riêng cho nước bạn Lào chậm được triển khai, thực hiện.
Nhà xuất bản và phát hành sách quốc gia Lào đề nghị phía Việt Nam trong quá trình thực hiện, đề nghị tổ chức gặp mặt, trao đổi giữa người phụ trách công tác dịch, đội ngũ dịch giả phía Việt Nam và Hội đồng thẩm định phía Lào để thống nhất về văn phong, ngữ nghĩa và cách sử dụng ngôn từ tiếng Lào. Đồng thời, tiếp tục lựa chọn thêm đề tài ở một số lĩnh vực khác như: kinh nghiệm trong xây dựng phát triển kinh tế, hoạt động kinh doanh quy mô vừa và nhỏ của Việt Nam, sách cẩm nang hướng dẫn về cách làm kinh tế, hướng dẫn trồng trọt và chăn nuôi, cẩm nang làm giàu…
Công tác tổ chức in và bàn giao sách cho nước bạn Lào còn nhiều vướng mắc
Thông thường, sau khi Lãnh đạo Nhà xuất bản duyệt in bản thảo, bản thảo tiếp tục được chuyển đến các khâu chế bản, thiết kế bìa (sử dụng bìa sách tiếng Việt đã xuất bản, sửa đổi thông tin trên bìa, bổ sung Logo của Đề án) và chuyển đến nhà in. Tuy nhiên, vì đặc thù của font chữ tiếng Lào, công tác chế bản đôi khi được hoàn tất trước khi trình duyệt các cấp Lãnh đạo Nhà xuất bản. Việc chế bản, đọc bông-can, hoặc kiểm file PDF trước khi chuyển in đều có sự hỗ trợ của đội ngũ cộng tác viên tiếng Lào.
Hằng năm, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã tổ chức in và giao toàn bộ số sách (chỉ giữ lại sách nộp lưu chiểu) cho Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào (thông qua Nhà xuất bản và Phát hành sách Quốc gia Lào). Đồng thời, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật có văn bản gửi Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào về việc tiếp nhận, phân phối, sử dụng sách dịch đúng mục đích, có hiệu quả và đề nghị Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào có đánh giá, nhận xét về các sách dịch đã được cung cấp và dự kiến đề tài xuất bản các năm sau.
Bộ Thông tin, Văn hóa và Du lịch Lào sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan của Lào để quán triệt nội dung, tinh thần của các cuốn sách quan trọng này đến từng cán bộ, đảng viên, đặc biệt là thế hệ trẻ, đưa những cuốn sách giá trị này trở thành bạn đồng hành, bất cứ ai cũng được đọc, được nghiên cứu và hiểu được bản chất cách mạng của hai nước Lào và Việt Nam; nhấn mạnh hai nước Lào và Việt Nam là những người bạn thân thiết, là những người anh em, nhất là trong bối cảnh tình hình thế giới hiện đang diễn biến phức tạp và khó lường.
Song, tiến độ bàn giao sách còn chậm so với kế hoạch dự kiến từng năm. Sự phối hợp thông tin giữa các đơn vị liên quan của hai nước trong việc nắm bắt tình hình “hậu bàn giao”, phát hành chưa chặt chẽ.
Để khắc phục hạn chế này, cần tiếp tục tổ chức in cuốn chiếu các đầu sách dịch tặng bạn Lào, kịp thời phục vụ nhu cầu của nước bạn, đồng thời có thời gian để xây dựng kế hoạch đề tài cho năm sau. Cần khảo sát nhu cầu của phía Lào trước khi quyết định số lượng in cho từng đầu sách, bảo đảm số lượng phục vụ các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các bộ, ngành, địa phương, các tổ chức chính trị - xã hội, cũng như đông đảo bạn đọc Lào . Cần đẩy nhanh và sớm triển khai xuất bản sách Lào điện tử (ebook), bảo đảm hiệu quả trong công tác tuyên truyền và kinh phí thực hiện. Phối hợp chặt chẽ với Nhà xuất bản và Phát hành quốc gia Lào và các đơn vị liên quan trong việc vận chuyển, bàn giao sách.
Hằng năm, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật cần xây dựng kế hoạch vận chuyển, trao tặng sách cụ thể cho nước bạn Lào. Căn cứ vào điều kiện thực tiễn, có thể kết hợp cùng đoàn đối ngoại sang trao tặng trực tiếp hoặc phối hợp với các cơ quan ngoại giao của Lào tại Việt Nam tổ chức lễ công bố và trao tặng tượng trưng (đồng thời sách sẽ được chuyển sang Lào theo phương thức chuyển hàng, lựa chọn đơn vị vận chuyển có uy tín, lập biên bản giao nhận rõ ràng, đúng địa chỉ, đối tượng và có báo cáo cụ thể). Cần quan tâm hơn nữa công tác tiếp nhận sách ở phía bạn Lào, ví dụ trước khi chuyển các đầu sách cần có công văn thông báo cho họ trước khoảng 01 tháng để giúp nước bạn có thời gian làm thủ tục, chuẩn bị các khâu trước khi tiếp nhận sách. Tổ chức xuất bản sách giấy cùng với xuất bản điện tử (ebook), phát hành trên mạng internet phục vụ rộng rãi nhu cầu nghiên cứu, tìm hiểu, học tập của cán bộ, đảng viên và nhân dân nước bạn Lào;
Tăng cường hiệu quả của công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức về ý nghĩa của hoạt động sách tặng nước bạn Lào
Công tác tuyên truyền tuy được triển khai nhưng vẫn còn hạn chế. Quy mô và chất lượng tuyên truyền, phổ biến việc xuất bản sách tặng nước bạn Lào chưa mang lại hiệu quả chưa cao.
Thông tin tuyên truyền về thực hiện, triển khai Đề án của Ban Bí thư được Ban Tuyên giáo Trung ương chỉ đạo các cơ quan báo chí đăng phát thường xuyên. Cụ thể, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật (cơ quan Thường trực của Đề án) đã phối hợp với các cơ quan báo chí: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Truyền hình Thông tấn xã Việt Nam… đăng, phát các tin, bài tuyên truyền về mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của Đề án.
Hằng năm, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật đã tổ chức thông tin đến bạn đọc hai nước những ấn phẩm mới xuất bản; tham gia các cuộc triển lãm, trưng bày giới thiệu sách, triển lãm sách trực tuyến trên kênh Book.365.vn do Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông) tổ chức để bạn đọc nắm bắt thông tin, tiếp cận với các sách đã xuất bản của Đề án. Đẩy mạnh các hoạt động tuyên truyền về mục đích, yêu cầu, ý nghĩa của công tác xuất bản sách tặng nước bạn Lào, về trách nhiệm của các bên liên quan trong việc chỉ đạo thực hiện qua các hội nghị chuyên đề, báo cáo viên các cấp. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật tuyên truyền trên Trang thông tin điện tử, Tạp chí Chính trị và Phát triển; đồng thời, phối hợp với các cơ quan thông tin đại chúng của Lào tuyên truyền bằng nhiều hình thức khác nhau, giúp cán bộ, đảng viên và nhân dân Lào hiểu rõ chủ trương của Đảng và Nhà nước Việt Nam, Đảng và Nhà nước Lào, cũng như ý nghĩa của công tác phối hợp xuất bản sách. Biên soạn tài liệu tóm tắt nội dung chính của các cuốn sách xuất bản tặng nước bạn Lào để bạn đọc Lào nắm bắt trước những nội dung cơ bản của sách thông qua các phương tiện thông tin đại chúng.
TS. Hoàng Mạnh Thắng
Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật
