Kính thưa đồng chí Phạm Minh Tuấn, Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, Chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam!
Kính thưa các nhà khoa học, các chuyên gia, thưa toàn thể các đồng chí tham dự Hội thảo!
Sau một buổi làm việc khẩn trương, nghiêm túc, Hội thảo “Nâng cao chất lượng toàn diện xuất bản phẩm trong tình hình mới” đã hoàn thành tốt các nội dung, chương trình đề ra. Tôi đánh giá cao công tác chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng của Ban Tổ chức Hội thảo. Trân trọng và đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm, tinh thần làm việc nghiêm túc, khoa học của các chuyên gia, nhà khoa học, các diễn giả. Thay mặt Lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương và các cơ quan chủ trì Hội thảo, tôi xin gửi tới quý vị đại biểu, các nhà khoa học, các chuyên gia và những người làm công tác xuất bản cả nước những lời chúc tốt đẹp nhất. Chúc các đồng chí và gia đình sức khỏe, hạnh phúc và thành công!
Thưa quý vị đại biểu, các nhà khoa học!
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, nhận thức sâu sắc vị trí, vai trò của hoạt động xuất bản, Đảng ta luôn dành sự quan tâm và có những chỉ đạo kịp thời, phù hợp với từng thời kỳ, tạo điều kiện để hoạt động xuất bản phát triển, từng bước khẳng định vai trò, vị thế của xuất bản trong đời sống chính trị, văn hóa của đất nước. Bước vào thời kỳ Đổi mới, Đảng tiếp tục có những chỉ đạo kịp thời đối với hoạt động xuất bản. Nhiều văn bản quan trọng của Đảng đã được ban hành, trong đó Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản là văn bản chỉ đạo có ý nghĩa to lớn, khẳng định rõ vị trí, vai trò và định hướng phát triển hoạt động xuất bản trong điều kiện đất nước đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế; khẳng định xuất bản là một lĩnh vực tư tưởng của Đảng, Nhà nước và nhân dân, là một bộ phận quan trọng của nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Có thể khẳng định, đây là chủ trương đúng đắn và kịp thời mang tính định hướng cao cho lĩnh vực xuất bản, in và phát hành.
Sau 20 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, hoạt động xuất bản đã có bước phát triển nhanh, từng bước thích ứng với cơ chế thị trường, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao và đa dạng của người đọc; nội dung và hình thức xuất bản phẩm được nâng cao, đa dạng hoá các loại hình xuất bản, đảm bảo chất lượng, phù hợp với chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước, góp phần tích cực vào việc tuyên truyền phổ biến đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước, nâng cao dân trí, phát triển kinh tế - văn hoá... Nhiều tác phẩm có giá trị cao trên nhiều lĩnh vực đã được xuất bản, góp phần xứng đáng vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Các mảng sách chính trị - xã hội, khoa học - kỹ thuật - công nghệ và sách cho thanh niên, thiếu niên khá phong phú, đa dạng. Công tác chỉ đạo, quản lý xuất bản ngày càng được tăng cường, chú trọng đảm bảo định hướng chính trị - tư tưởng và hiệu quả kinh tế của hoạt động xuất bản, phát hiện, uốn nắn và khắc phục những lệch lạc, sai phạm.
Thưa quý vị đại biểu, các nhà khoa học!
Hội thảo hôm nay thu hút sự quan tâm, tham gia của đông đảo các cơ quan chỉ đạo, quản lý, những người làm công tác xuất bản, các chuyên gia, nhà khoa học. Ban Tổ chức Hội thảo đã chọn lọc được gần 30 bài tham luận để đưa vào Kỷ yếu Hội thảo. Các ý kiến phát biểu và tham luận gửi đến Hội thảo là kết quả của sự nghiên cứu công phu, nghiêm túc và tâm huyết, trách nhiệm của các chuyên gia, nhà khoa học, những người làm công tác xuất bản, cung cấp thêm nhiều luận chứng, luận cứ, góc nhìn làm sâu sắc thêm những vấn đề liên quan đến chủ đề của Hội thảo. Nội dung các tham luận đã bám sát, tập trung phân tích và làm nổi bật chủ đề Hội thảo trên mấy vấn đề chủ yếu sau:
Một là, tại Hội thảo hôm nay, chúng ta đã được nghe các chuyên gia, nhà khoa học, các đồng chí lãnh đạo và quản lý trao đổi cởi mở, dân chủ, thẳng thắn, tiếp cận đa chiều, đa tầng những vấn đề về lý luận và thực tiễn liên quan đến nhiệm vụ nâng cao chất lượng toàn diện xuất bản phẩm. Từ việc tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước đối với nội dung xuất bản phẩm; tới vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng và cơ quan chủ quản đối với việc triển khai thực hiện các nhiệm vụ nâng cao chất lượng toàn diện hoạt động xuất bản theo tinh thần Chỉ thị số 42-CT/TW.
Bên cạnh đó, một số tham luận tại Hội thảo đã phân tích, đánh giá về chất lượng nội dung xuất bản phẩm trên từng lĩnh vực cụ thể: sách lý luận chính trị, sách về pháp luật, sách khoa học - kỹ thuật, công nghệ, sách phục vụ thiếu nhi, quảng bá và giới thiệu văn hóa Việt Nam ra thế giới; việc đổi mới hình thức và thiết kế xuất bản phẩm… Có thể thấy, chất lượng nội dung xuất bản phẩm ngày càng được nâng lên, số lượng các đầu sách có lượng phát hành ngày càng lớn và được tái bản nhiều lần; nội dung và thể loại xuất bản phẩm ngày càng phong phú, hấp dẫn, đa dạng, góp phần vào việc xây dựng, bồi dưỡng lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc, sự tin tưởng vào thành tựu đổi mới; gìn giữ các giá trị văn hóa, góp phần ổn định xã hội, cổ vũ sự phát triển của đất nước.
Tuy nhiên, qua các tham luận gửi đến Hội thảo và ý kiến phát biểu của đại biểu tập trung làm rõ nhiều vấn đề còn bất cập, những rào cản, điểm nghẽn đang cản trở việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng. Vẫn còn xuất bản và lưu hành một số sách có nội dung sai phạm về chính trị, tư tưởng; những tác phẩm xa rời thực tiễn đời sống của đất nước, của Nhân dân. Chúng ta chưa thực sự có những xuất bản phẩm tương xứng với sự nghiệp 40 năm đổi mới của đất nước. Chất lượng chưa hài hòa với số lượng. Chưa có nhiều xuất bản phẩm tạo được sự thu hút, sự quan tâm rộng lớn của công chúng và có sức lan tỏa làm rung động lòng người. Còn ít những tác phẩm đỉnh cao, mang tầm thời đại. Việc thể chế hoá chủ trương, định hướng của Đảng đối với lĩnh vực văn hóa, văn học nghệ thuật nói chung và đối với lĩnh vực xuất bản nói riêng còn chậm. Vấn đề liên kết, khai thác bản quyền sách và khuynh hướng thương mại hóa, chạy theo lợi ích kinh tế thuần tuý không bị đẩy lùi mà tiếp tục có những biểu hiện mới, phức tạp hơn.
Hai là, sau hơn 20 năm thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW, bối cảnh tình hình có nhiều thay đổi, đặt ra những yêu cầu mới đối với việc nâng cao chất lượng hoạt động xuất bản nói chung và đối với chất lượng nội dung xuất bản phẩm nói riêng. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay đã có nhiều thay đổi. Những thay đổi này đã được nghiên cứu, nhận thức trong nhiều năm qua, nhất là trong quá trình tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về lĩnh vực văn hóa trong 40 năm qua ở Việt Nam và trong quá trình chuẩn bị Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.
Tại Hội thảo này, các tham luận đã phân tích, làm sáng tỏ nhiều khía cạnh khác nhau của bối cảnh hiện nay, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến hoạt động xuất bản. Thời gian tới, xuất bản tiếp tục có bước phát triển mới cả về chất và lượng nhờ sự quan tâm đầu tư của Đảng và Nhà nước, sự tăng trưởng nhu cầu đọc của các tầng lớp nhân dân; chất lượng xuất bản phẩm ngày càng chịu sự chi phối mạnh mẽ của các quy luật kinh tế thị trường; xuất bản điện tử sẽ có những bước phát triển mạnh mẽ, trở thành một trong những phương thức xuất bản chủ yếu. Cùng với sự phát triển của công nghệ kỹ thuật số và sự ra đời của các phương tiện truyền thông thông minh, truyền thông Internet đã tạo ra xu hướng xuất bản điện tử ở hầu hết các quốc gia và trở thành phương thức xuất bản chủ yếu và tạo ra các giá trị cộng hưởng của nội dung xuất bản phẩm. Cùng với sự phát triển của xuất bản số, vấn đề bản quyền ngày càng trở nên phức tạp hơn. Việc sao chép, chia sẻ và phân phối trái phép nội dung số diễn ra phổ biến, gây thiệt hại lớn cho các nhà xuất bản và tác giả.
Ba là, nhiều tham luận, nhiều ý kiến phát biểu tâm huyết, trách nhiệm đề xuất các giải pháp rất sâu sắc, thiết thực để nâng cao chất lượng, hiệu quả nội dung xuất bản phẩm, thúc đẩy sự phát triển của công tác xuất bản trong kỷ nguyên mới của dân tộc; qua phát biểu và qua tổng hợp các bài viết, tôi xin gợi mở một số nhiệm vụ và giải pháp cần tập trung triển khai trong thời gian tới như sau:
(1) Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, phát huy vai trò, trách nhiệm của cấp ủy đảng, sự quản lý của Nhà nước; sự phối hợp với Hội Xuất bản Việt Nam và cơ quan liên quan, cơ quan chủ quản xuất bản nhằm giữ vững vai trò lãnh đạo, định hướng để xuất bản thực hiện tốt sứ mệnh của mình trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng, giàu mạnh và phát triển.
Bên cạnh đó, các cấp ủy đảng, chính quyền cần nhận thức sâu sắc hơn nữa về vai trò, vị trí quan trọng của văn hóa, văn học nghệ thuật trong sự nghiệp đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; luôn luôn cổ vũ, khuyến khích sự tìm tòi, sáng tạo của tác giả, dịch giả, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các hoạt động văn hóa, văn học nghệ thuật thông qua các cơ chế, chính sách.
(2) Cơ quan lãnh đạo, chỉ đạo, quản lý cần khẩn trương hoàn thiện thể chế, chính sách, nhất là sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành mới các quy định của Đảng, cơ chế chính sách của Nhà nước nhằm tháo gỡ các điểm nghẽn, rào cản trong việc tạo động lực thúc đẩy hoạt động xuất bản nói chung và nội dung xuất bản phẩm nói riêng. Tiếp tục thể chế hóa Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong thời gian 2016 đến nay, đồng thời ban hành chiến lược mới phù hợp hơn với tình hình mới, trong đó, chú trọng tới lĩnh vực văn học, nghệ thuật. Đồng thời, có thể xem xét đến một số chủ trương, chính sách lớn thúc đẩy sách có nội dung tốt, hay như hình thành Quỹ hỗ trợ Xuất bản, Quỹ dịch thuật hay phong trào hưởng ứng Toàn dân đọc sách nhân Ngày 21/4 hằng năm để các nhà sách, công ty sách cùng hưởng ứng, tạo ra giá trị chung cho thị trường sách…
(3) Tăng cường chăm lo đào tạo, phát triển đội ngũ văn nghệ sĩ - những “chiến sĩ trên mặt trận văn hóa” cho hôm nay và mai sau có đủ năng lực và điều kiện cống hiến nhiều nhất cho sự nghiệp phát triển của đất nước. Bên cạnh đó, quan tâm công tác cán bộ, có kế hoạch đào tạo, quy hoạch cán bộ lãnh đạo nhà xuất bản, đặc biệt đối với chức danh Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản, bởi đội ngũ nhân sự cấp cao này là cốt lõi dẫn dắt nhà xuất bản. Muốn có sách hay, sách giá trị thì phải có tổng biên tập có tầm nhìn rộng mở, kỹ năng chuyên môn giỏi cùng đội ngũ biên tập viên vững tay nghề. Do đó, việc không ngừng nâng cao năng lực, trình độ, phẩm chất đạo đức, chính trị đội ngũ cán bộ, biên tập viên nhằm đáp ứng yêu cầu của hoạt động xuất bản trong tình hình mới là trách nhiệm đặt ra cho các nhà xuất bản.
(4) Ưu tiên bố trí nguồn lực, đẩy mạnh đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, chuyển đổi số cho hoạt động xuất bản. Gắn chặt giữa nâng cao chất lượng nội dung xuất bản phẩm với ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị. Đồng thời, cải cách mới quy trình đặt hàng, loại bỏ cơ chế “xin - cho” và các thủ tục rườm rà để tối ưu hóa nguồn lực.
(5) Cần sớm có quan điểm và nhận thức về việc liên kết giữa nhà xuất bản và các công ty, nhà sách bằng cơ chế hợp tác minh bạch, rõ ràng, tạo động lực tăng trưởng ngành xuất bản nói chung và xuất bản phẩm nói riêng. Qua đó, khuyến khích sự sáng tạo, đổi mới, minh bạch hóa chính sách, tạo không gian cho việc liên kết những dự án lớn, có tầm chiến lược về sách. Hướng đến mục đích cao cả là người dân được đọc sách hay, xã hội phát triển về tư duy, nhận thức, quốc gia phát triển hiện đại.
(6) Nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về xuất bản và chủ động tham gia khai thác bản quyền và quảng bá xuất bản phẩm Việt ra thế giới; đồng thời thúc đẩy các hoạt động giao lưu, trao đổi học thuật trong xuất bản. Thúc đẩy hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ nhằm tạo ra các giải pháp hỗ trợ xuất bản, bảo mật thông tin, giúp các nhà xuất bản bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ tốt hơn trong bối cảnh mới hiện nay.
Thưa quý vị đại biểu, các nhà khoa học!
Qua Hội thảo, có thể khẳng định, tất cả các ý kiến và các báo cáo tham luận đều thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, trí tuệ và tâm huyết của các đồng chí đại biểu, các nhà khoa học, những người làm công tác xuất bản trong cả nước. Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương sẽ tiếp thu các ý kiến đóng góp sâu sắc của các đại biểu, các nhà khoa học; khẩn trương chắt lọc kết quả hội thảo để bổ sung, nâng cao chất lượng các sản phẩm của Đề án tổng kết Chỉ thị số 42-CT/TW trình Ban Bí thư trong quý III/2025.
Kính thưa toàn thể các đồng chí!
Hội thảo của chúng ta được tổ chức trong bối cảnh toàn Đảng, toàn hệ thống chính trị và nhân dân cả nước thi đua, phấn đấu hoàn thành thắng lợi Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, chuẩn bị Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng; hướng tới kỷ niệm Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam (21/4), tôn vinh các giá trị của sách, khẳng định vai trò quan trọng của sách trong đời sống, đồng thời thúc đẩy các hoạt động sáng tác, xuất bản, in ấn, phát hành và quảng bá những tác phẩm có giá trị đến với đông đảo người đọc. Thay mặt lãnh đạo Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, các cơ quan chủ trì Hội thảo, xin chúc các đồng chí lãnh đạo, các đại biểu, các chuyên gia, nhà khoa học, những người làm công tác xuất bản trong cả nước luôn dồi dào sức khỏe, hạnh phúc và thành công, có nhiều đóng góp hơn nữa cho công tác xuất bản nước nhà, góp phần đưa đất nước ta vững vàng bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên thịnh vượng và hạnh phúc.
Xin trân trọng cảm ơn!
PHAN XUÂN THỦY
Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương
