1. Vai trò nắm bắt chỉ thị, nghị quyết, chính sách và pháp luật xây dựng nông thôn mới
Khâu quan trọng của xây dựng nông thôn mới, chính là việc hệ thống chính trị cấp cơ sở thực hiện việc nắm bắt Nghị quyết, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, sự cụ thể hóa văn bản của cấp ủy Đảng và chính quyền cấp tỉnh, cấp huyện; vận dụng sáng tạo các quy luật khoa học, phù hợp với đặc thù của từng địa phương; nhằm tạo sự đồng thuận chung về nhận thức, hành động trong phát triển tổng thể, bền vững kinh tế-xã hội, chính trị, an ninh quốc phòng ở khu vực nông thôn. Nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về xây dựng nông thôn mới đã trở thành kim chỉ nam hành động cho cấp ủy cũng như mỗi cán bộ, đảng viên trong hệ thống chính trị cấp cơ sở trong hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Thông qua vai trò nắm bắt chỉ thị, nghị quyết và chính sách pháp luật xây dựng nông thôn mới, hệ thống chính trị cấp cơ sở ở nông thôn sẽ quán triệt triệt kỹ nội dung cốt lỗi xây dựng nông thôn mới là nâng cao đời sống nhân dân. Việc nắm bắt nghị quyết, chính sách hướng vào việc giải quyết những vấn đề tư tưởng phát sinh, góp phần phát huy dân chủ trong xây dựng nông thôn mới. Khi thực hiện vai trò này Ban chấp hành đảng bộ xã, HĐND xã có nhiệm vụ ra quyết định ban hành Nghị quyết về xây dựng nông thôn mới. Nghị quyết nêu rõ mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung và giải pháp xây dựng nông thôn mới. Đặc biệt cấp ủy cơ sở Đảng có nhiệm vụ quán triệt, đưa nội dung xây dựng nông thôn mới trở thành nhiệm vụ chính trị, thường xuyên được bàn thảo trong sinh hoạt định kỳ. Mỗi tổ chức cơ sở đảng trên địa bàn xã, căn cứ chức năng, nhiệm vụ của đơn vị mà xác định vai trò của mình trong việc phối hợp, hỗ trợ hay trực tiếp lãnh đạo quần chúng thực hiện nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội lồng ghép nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới trong hoạt động thường xuyên; quán triệt tới cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và người lao động tinh thần, ý thức trách nhiệm tham gia xây dựng nông thôn mới; phối hợp chặt chẽ với các ngành, các cấp tạo sức mạnh tổng hợp trong triển khai thực hiện. Với vai trò nắm bắt chỉ thị nghị quyết và chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước và các các cơ quan thuộc hệ thống chính trị cấp trên, Đảng uỷ xã, Chi bộ thôn giữ vai trò lãnh đạo toàn diện quá trình xây dựng nông thôn mới đảm bảo đúng chủ trương, mục tiêu của Đảng, Nhà nước đã đề ra.
2. Vai trò lập kế hoạch chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới
Vai trò lập kế hoạch là việc đưa ra các dự kiến, xây dựng chương trình hoạt động cho tương lai của tổ chức, nhằm đạt tới mục đích đã xác định. Đây là đặc trưng cao nhất của tổ chức. Việc vạch kế hoạch được thực hiện ở bên trong của các loại hình nhóm khác nhau, giống như một quá trình liên tục để chọn lựa giữa các khả năng khác nhau dẫn tới các quyết định. Đây là vai trò mấu chốt, bao gồm việc tìm ra các phương tiện và nguồn lực thích hợp để thực hiện mục tiêu. Thông thường, vai trò này bao gồm ba cấp: một là, vạch ra các mục tiêu dài hạn và các kế hoạch chiến lược; hai là, lập các kế hoạch tác nghiệp và ba là xây dựng các mục tiêu ngắn hạn và ngân sách.
Để triển khai thực hiện xây dựng nông thôn mới được hiệu quả, công việc hàng đầu của hệ thống chính trị cấp cơ sở ở các địa phương phải thực hiện là xây dựng kế hoạch thực hiện các tiêu chí của từng giai đoạn và từng năm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. hệ thống chính trị cấp xã có vai trò lập kế hoạch các chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới cho địa phương mình điều hành việc hiện thực hóa nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về xây dựng nông thôn mới. Lập kế hoạch các
chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới là quá trình dự kiến xây dựng chương trình hoạt động cho tương lai của tổ chức, nhằm đạt tới mục đích đã xác định. Thông thường, vai trò này bao gồm ba cấp: một là, vạch ra các mục tiêu dài hạn và các kế hoạch chiến lược; hai là, lập các kế hoạch tác nghiệp và; ba là, xây dựng các mục tiêu ngắn hạn và huy động ngân sách. Việc vạch kế hoạch chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới của hệ thống chính trị cấp cơ sở đóng một vai trò mang tính định hướng trong việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu xây dựng nông thôn mới ở từng địa phương cụ thể. Chỉ khi xác lập kế hoạch xây dựng các chỉ tiêu phù hợp chọn lựa giữa các khả năng khác nhau dẫn tới các quyết định phù hợp và hiệu quả. Đây là vai trò mấu chốt, bao gồm việc tìm ra các phương tiện và nguồn lực thích hợp, kịp thời để thực hiện
thắng lợi các mục tiêu.
Thông qua vai trò của cấp ủy Đảng, việc lập kế hoạch chỉ tiêu xây dựng nông thôn mới được thể hiện trong Nghị quyết chuyên đề hoặc lồng ghép nội dung về xây dựng nông thôn mới mang tính định hướng chỉ đạo. Thông qua vai trò của HĐND xã được thể hiện trong việc banh hành Nghị quyết về xây dựng nông thôn mới nhằm thực hiện Nghị quyết do cấp ủy Đảng ban hành; với những mục tiêu, nhiệm vụ, nội dung, giải pháp thực hiện cụ thể rõ ràng. Quyết dịnh dự toán thu - chi, phân bổ, điều chỉnh dự toán, phê chuẩn quyết toán ngân sách đầu tư; quyết định chủ trương đầu tư chương trình, dự án trên địa bàn xã. Thông qua vai trò của UBND xã được thể hiện trong xây dựng, trình HĐND quyết định chủ trương xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã; tổ chức thực hiện Nghị quyết của HĐND xã về xây dựng nông thôn mới; giao nhiệm vụ, chỉ đạo Ban phát triển thôn thôn tiến hành thực hiện các nội dung công việc cụ thể; Ban hành quyết định thành lập Ban quản lý xây dựng nông thôn mới. Ban quản lý xây dựng nông thôn mới có vai trò tổ chức xây dựng quy hoạch, đề án, kế hoạch tổng thể đầu tư hàng năm xây dựng nông thôn mới của xã, lấy ý kiến nhân dân và trình cấp có thẩm quyền phê duyệt.
3. Vai trò tuyên truyền, vận động về xây dựng nông thôn mới
Vai trò tuyên truyền, vận động là một nhiệm vụ không thể thiếu được của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới. Chức năng này bao gồm việc cán bộ lãnh đạo, quản lý trong hệ thông chính trị cấp cơ sở chuyển các mục tiêu hoạt động từ chỗ hướng vào đông đảo quần chúng bằng các biện pháp giáo dục - truyền thông (cung cấp thông tin) sang chỗ hướng vào nhóm đối tượng mục tiêu bằng biện pháp tuyên truyền, vận động (triển khai hành động). Về thực chất, chức năng này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc chuyển hướng từ “biết” sang “hiểu và hành động”. Đây là một chức năng không thể thiếu được của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới. Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là công cuộc cải biến sâu sắc đời sống kinh tế, chính trị, văn hóa - xã hội nông thôn và nông dân, đòi hỏi cộng đồng nỗ lực của cả hệ thống chính trị cấp cơ sở vào cuộc. Tư tưởng, quan điểm chính sách về xây dựng nông thôn mới của Đảng và Nhà nước phải được tuyên truyền vận động, phổ biến, quán triệt đến mỗi cán bộ, đảng viên và người dân ở cơ sở. Trong các thành viên của hệ thống chính trị cấp cơ sở thì Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội có nhiệm vụ số một trong thực hiện tuyên truyền, phổ biến đến các thành viên, nhân dân chủ trương, chính sách xây dựng nông thôn mới của Đảng và Nhà nước; làm cho các thành viên, tầng lớp nhân dân hiểu rõ mục đích, ý nghĩa, nội dung chương trình; nâng cao ý thức trách nhiệm cho mỗi thành viên tự giác tham gia phong trào một cách tích cực và phù hợp với điều kiện của mình. Theo quy định hiện hành, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội cấp xã vận động các hội viên, nhân dân tham gia xây dựng nông thôn mới với 5 nội dung: 1) đoàn kết giúp nhau giảm nghèo bền vững; tích cực tham gia phát triển kinh tế, ổn định đời sống, khuyến khích làm giàu chính đáng; 2) đoàn kết xây dựng văn hóa; chăm lo sự nghiệp giáo dục, đào tạo, phát triển nguồn nhân lực; chăm lo sức khỏe nhân dân, xây dựng gia đình văn hóa hạnh phúc; phát huy truyền thống đến ơn đáp nghĩa, tương thân tương ái; 3) đoàn kết tham gia bảo vệ môi trường ứng phó với biến đổi khí hậu, xây dựng cảnh quan môi trường, xanh, sạch đẹp; 4) đoàn kết, chấp hành pháp luật, bảo đảm trật tự an toàn xã hội; 5) đoàn kết, phát huy dân chủ, tích cực tham gia giám sát, phản biện xã họi, góp phần xây dựng hệ thống chính trị cơ sở trong sạch, vững mạnh.
Vai trò tuyên truyền, vận động của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới thể hiện trên các mặt: Thứ nhất, tuyên truyền, vận động giúp nâng cao nhận thức của các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị cấp cơ sở về xây dựng nông thôn mới, từ đó, có các hoạt động phối hợp, hỗ trợ triển khai thiết thực. Ý thức rõ vai trò của mình trong nhiệm vụ chính trị đó, hệ thống chính trị cấp cơ sở, chỉ đạo các ngành, đơn vị triển khai tới cán bộ, đảng viên, đoàn viên, hội viên và người lao động với mục tiêu cụ thể, nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị cấp cơ sở tham gia xây dựng nông thôn mới; tích cực hưởng ứng, cụ thể hoá, vận dụng các chủ trương, mục tiêu, nhiệm vụ chung vào điều kiện cụ thể. Thứ hai, tuyên truyền, vận động của hệ thống chính trị cấp cơ sở góp phần thay đổi nhận thức của người dân nông thôn, qua đó phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người dân nông thôn trong xây dựng nông thôn mới. Thứ ba, thông qua tuyên truyền, vận động của hệ thống chính trị cấp cơ sở, những mô hình hiệu quả, những cách làm hay trong xây dựng nông thôn mới có điều kiện lan tỏa để các địa phương có thể áp dụng. Đồng thời, những bất cập trong triển khai cũng được cảnh báo để các đơn vị, địa phương khác rút kinh nghiệm.
4. Vai trò tổ chức thực hiện xây dựng nông thôn mới
Chúng ta có thể hiểu rằng, vai trò tổ chức thực hiện là sự sắp xếp và sử dụng nguồn lực nói chung, trong đó con người là yếu tố cơ bản. Tổ chức thực hiện xây dựng nông thôn mới là quá trình sau khi đã xác định những công việc cần phải làm tiến hành phân công cho các tổ chức, cá nhân đảm nhận những nhiệm vụ/mục tiêu/tiêu chí cụ thể của xây dựng nông thôn mới. Trên cơ sở đó, tạo ra mối quan hệ ngang dọc trong nội bộ hệ thống nhằm vận hành nhịp nhàng, đồng bộ và hướng tới thực hiện thắng lợi các mục tiêu xây dựng nông thôn mới của địa phương. Vai trò tổ chức thực hiện trong xây dựng nông thôn mới của của hệ thống chính trị cấp cơ sở thể hiện thông qua việc thành lập hệ thống bộ máy chỉ đạo, điều hành. Ở cấp xã có Ban chỉ đạo và Ban quản lý xây dựng nông thôn mới; ở cấp thôn có Ban phát triển thôn. Đồng thời, thông qua hệ thống tổ chức đảng và đội ngũ cán bộ, đảng viên với sự gương mẫu của mỗi cán bộ, đảng viên, nói đi đôi với làm chính là cơ sở để tạo dựng niềm tin chính trị trong quần chúng, nhân dân. Đồng thời, thông qua Ban chỉ đạo chương trình xây dựng nông thôn mới chính quyền cấp cơ sở tổ chức tiến hành các hoạt động xây dựng nông thôn mới, như các tổ chức, lực lượng tham gia xây dựng nông thôn mới; tiến hành đào tạo đội ngũ cán bộ có đủ năng lực tham gia xây dựng nông thôn mới; bố trí cán bộ của Đảng trong các tổ chức chính quyền và hệ thống chính trị, các tổ chức nòng cốt, chuyên trách tham gia xây dựng nông thôn mới để bảo đảm triển khai thực hiện đúng đường lối, chủ trương của Đảng, nghị quyết của tỉnh ủy về xây dựng nông thôn mới. hệ thống chính trị cấp cơ sở có vai trò lãnh đạo, tổ chức, điều hành, quản lý, hướng dẫn nhân dân về mọi mặt trong xây dựng nông thôn mới bảo đảm theo đúng pháp luật và các chính sách, kế hoạch, chương trình, đề án đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm có hiệu quả, chống tham ô, lãng phí, chống thất thoát, bảo đảm chất lượng.
Vai trò của cấp ủy Đảng trong tổ chức thực hiện xây dựng nông thôn mới là lãnh đạo thành công việc thành lập Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới cấp xã. Với vai trò là thành viên nòng cốt trong tổ chức thực hiện xây dựng nông thôn mới, UBND xã có nhiệm vụ phê duyệt báo cáo kinh tế kỹ thuật; quyết toán vốn đầu tư dự án hoàn thành; phê duyệt dự toán và quyết toán kinh phí quản lý dự án của chủ đầu tư với các dự án, công trình do xã quyết định đầu tư theo quy định của pháp luật; Báo cáo kết quả xây dựng nông thôn mới đến các cơ quan có thẩm quyền. UBND thông qua Ban quản lý xây dựng nông thôn mới cấp xã có nhiệm vụ với tư cách là chủ đầu tư các dự án xây dựng nông thôn mới trên địa bàn xã. Quản lý, triển khai các dự án, bao gồm: chuẩn bị đầu tư, thực hiện đầu tư, nghiệm thu, bàn giao và đưa vào khai thác sử dụng; Ký các hợp đồng kinh tế với các đơn vị có tư cách pháp nhân, cộng đồng dân cư hoặc cá nhân cung cấp các hàng hóa, xây lắp và dịch vụ để thực hiện các công trình, dự án đầu tư.
5. Vai trò huy động nguồn lực trong xây dựng nông thôn mới
Hệ thống chính trị cấp cơ sở có vai trò, trách nhiệm vận động huy động nguồn lực xây dựng nông thôn mới thể hiện phương châm và nguyên tắc xã hội hóa dựa trên cơ sở Nhà nước và nhân dân cùng làm. Điều này được biểu hiện ở 4 nội dung như sau: Một là, nhân dân làm chủ trong việc sáng tạo cách làm để thực hiện thành công các tiêu chí xây dựng nông thôn mới. Hai là, xã hội hóa trong việc xây dựng nông thôn mới là nhân dân chủ động tự giác bỏ tiền, của và công sức lao động để làm, có sự hỗ trợ của Nhà nước mà chủ yếu là cơ chế chính sách, tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phương thực hiện tốt các tiêu chí theo quy định. Ba là, xã hội hóa đã tạo ra chất lượng hưởng lợi cho chính người dân tại địa phương. Bốn là, xã hội hóa trong quá trình xây dựng nông thôn mới phải gắn liền với sự quản lý của Nhà nước.
Hệ thống chính trị cấp cơ sở có vai trò quan trọng trong việc huy động thực hiện xã hội hóa các nguồn lực nhằm đáp ứng nhu cầu xây dựng nông thôn mới. Theo Quyết định 800/QĐ- TTg, ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010 - 2020 thì vốn và nguồn vốn thực hiện chương trình gồm: nguồn vốn ngân sách (bao gồm ngân sách trung ương và ngân sách địa phương) chiếm khoảng 40% tổng nguồn vốn thực hiện Chương trình; Vốn tín dụng (bao gồm tín dụng đầu tư phát triển và tín dụng thương mại) khoảng 30%; Vốn từ các doanh nghiệp, hợp tác xã và các loại hình kinh tế khác khoảng 20%; Huy động đóng góp của cộng đồng dân cư khoảng 10%.
Nguồn lực cho xây dựng nông thôn mới trước hết là từ Ngân sách nhà nước các cấp, tập trung đầu tư các công trình kết cấu hạ tầng, phúc lợi xã hội công cộng… với vai trò “bà đỡ” cho sự phát triển. Nguồn vốn ngân sách nhà nước đầu tư xây dựng chương trình chiếm tỷ trọng cao nhất (40%), thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước trong phát triển nông thôn. Bên cạnh đó, nguồn vốn tín dụng được xác định với tỷ lệ 30% tổng vốn huy động cho chương trình thông qua kênh tín dụng đầu tư phát triển nhà nước và tín dụng thương mại. Nguồn lực thứ hai là của các doanh nghiệp và các nguồn lực xã hội hóa khác. Cụ thể hóa và bổ sung các chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp - nông thôn. Vận động người dân địa phương làm ăn ở nơi xa hướng về quê hương, đầu tư về vùng nông thôn, giúp giải quyết việc làm, ổn định “đầu vào, đầu ra”, đào tạo nghề, chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế…Nguồn lực thứ ba là từ trong nội lực của cộng đồng. Chính là nguồn vốn xã hội, sự tham gia của cộng đồng, khả năng tự tổ chức, khả năng ra quyết định tập thể, khả năng giám sát, tạo ra sự năng động thiết thực hiệu quả của xây dựng nông thôn mới.
Các hình thức huy động của hệ thống chính trị cấp cơ sở bao gồm: tiền mặt; hiện vật (như đất đai, hoa màu và các tài sản gắn liền với đất,…) ngày công lao động,… và các hình thức xã hội hoá khác. Cơ chế huy động khá linh hoạt đã tạo sự chủ động cho các địa phương trong huy động nguồn lực. Nhiều địa phương đã xây dựng các cơ chế huy động cụ thể như cơ chế “vốn mồi” nhằm lôi cuốn, kích thích nguồn vốn huy động đóng góp từ các cá nhân, tổ chức kinh tế trên địa bàn.
Tuy nhiên, việc huy động nguồn lực tài chính từ nhân dân phải thực hiện từng bước, không nóng vội chạy theo thành tích để huy động cao trong thời gian ngắn, quá sức dân. Đồng thời, công khai, minh bạch trong sử dụng nguồn lực tài chính để tăng lòng tin của nhân dân. Hằng năm phải tiến hành sơ kết, đánh giá và có hình thức động viên khen thưởng cộng đồng các thôn/bản, cá nhân những người dân có thành tích trong phong trào xây dựng nông thôn mới.
6. Vai trò kiểm tra, giám sát trong xây dựng nông thôn mới
Trong thực hiện vai trò kiểm tra, giám sát quá trình xây dựng nông thôn mới của hệ thống chính trị cấp cơ sở ở nông thôn, trước hết được thể hiện thông qua hoạt động của HĐND, MTTQ và các đoàn thể chính trị -xã hội. Điều này được tiến hành trên cơ sở vận dụng các văn bản qui phạm pháp luật khác, như Quyết định 217-QĐ/TW ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội; Luật Thanh tra năm 2010; Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 ngày 20/4/2007 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; Quyết định số 80/2005/QĐ- 61/TTg ngày 18/04/2005 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành qui chế giám sát đầu tư của cộng đồng…Bên cạnh đó, cấp ủy, HĐND cấp cơ sở thực hiện vai trò kiểm tra, giám sát thực hiện xây dựng nông thôn mới thông qua việc thành lập các tổ chức cần thiết và phân công nhiệm vụ cụ thể cho các tổ chức, các đồng chí cấp ủy viên, cán bộ các ban ngành đoàn thể trực tiếp phụ trách các mảng công việc, các thôn, xóm để tổ chức thực hiện và kiểm tra, giám sát việc thực hiện. Đồng thời, HĐND xã ban hành kế hoạch giám sát chuyên đề về xây dựng nông thôn mới hoăc lồng ghép vào các kế hoạch giám sát định kỳ. Tất cả các hoạt động kiểm tra, giám sát của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới đều phải hướng đến mục tiêu: Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra và dân hưởng lợi.
Vai trò kiểm tra, giám sát của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới bao gồm: 1) Xây dựng chương trình hoạt động công tác kiểm tra, giám sát thực hiện nghị quyết của Đảng, chính sách pháp luật Nhà nước các cấp về xây dựng nông thôn mới; 2) Phân công cấp ủy viên và các cơ quan tham mưu giúp việc thực hiện công tác kiểm tra, giám sát; 3) Chỉ đạo ủy ban kiểm của cấp ủy hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ; 4) Quan tâm và tạo điều kiện để Ban giám sát cộng đồng hoạt động có hiệu quả; 5) Chỉ đạo xây dựng quy chế phối hợp hoạt động giữa Ủy ban kiểm tra với với các lực lượng có liên quan để thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát; 6) Nghe báo cáo và chỉ đạo việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát; giải quyết kịp thời các kiến nghị của tổ chức đảng cấp dưới. Vai trò kiểm tra, giám sát của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới là công viêc thường xuyên và tất yếu. Bởi vì chỉ có dựa vào việc giám sát kiểm tra, có thể điều chỉnh việc thực hiện kế hoạch đã vạch ra, điều chỉnh sự sắp xếp lực lượng hay sự phân phối giữa các bộ phận, và do vậy, nâng cao hiệu quả chương trình xây dựng nông thôn mới. Có thể khẳng định, vai trò của hệ thống chính trị cấp cơ sở thể hiện thông qua hoạt động kiểm tra, giám sát quá trình xây dựng nông thôn mới là một nội dung quan trọng. Kiểm tra, giám sát là những chức năng, là phương thức, là khâu không tách rời vai trò của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong xây dựng nông thôn mới.
Nhờ kiểm tra, giám sát mới phát hiện kịp thời và đúng đắn những bất cập, hạn chế, thậm chí là những vi phạm trong quá trình xây dựng nông thôn mới. Đồng thời, có biện pháp chấn chỉnh kịp thời khả thi nhằm thúc đẩy việc thực hiện các tiêu chí xây dựng nông thôn mới ngày càng hiệu quả và bền vững.
7. Vai trò đề xuất, kiến nghị lên các cơ quan và cấp có thẩm quyền
Đề xuất là việc cá nhân hay tổ chức đưa ra một nội dung nhưng không bắt buộc người/tổ chức nhận đề xuất phải thực hiện mà chỉ muốn người/tổ chức nhận đề xuất có đồng ý và góp ý, bổ sung cho nội dung đưa ra. Kiến nghị là việc cá nhân hay tổ chức đề nghị với cá nhân, hoặc cơ quan có thẩm quyền của nhà nước cần xử lý hoặc điều chỉnh, sửa đổi hoặc có các giải pháp, biện pháp và hình thức quản lý, điều hành một lĩnh vực nào đó đã được triển khai thực hiện ở một địa bàn cụ thể; các nội dung, giải pháp, biện pháp và hình thức thực hiện mà chủ thể kiến nghị cho rằng sẽ không hiệu quả, không phù hợp, không khả thi, có thể ảnh hưởng không tích cực đến mục tiêu phát triển của tổ chức và cộng đồng. Trong xây dựng nông thôn mới việc hệ thống chính trị cấp cơ sở thực hiện đề xuất, kiến nghị lên các cơ quan và cấp có thẩm quyền là một vai trò quan trọng không thể thiếu được.
Hiện nay, nước ta có hơn 9 nghìn xã đang thực hiện chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Thực tế cho thấy, mỗi địa phương sẽ có những điều kiện thế mạnh, thuận lợi, khó khăn, nhu cầu và năng lực khác nhau trong việc triển khai chương trình xây dựng nông thôn mới; tuy nhiên các tiêu chí, nguồn lực, phương pháp và cách thức triển khai xây dựng nông thôn mới mới về cơ bản là thống nhất và ít có sự khác biệt. Điều này đặt ra một yêu cầu khách quan và tất yếu là chương trình xây dựng nông thôn mới phải thường xuyên được bổ sung, điều chỉnh phù hợp với yêu cầu của thực tiễn của mỗi địa phương. Song ai sẽ là người đứng ra đề xuất, kiến nghị với các cơ quan và cấp có thẩm quyền những vấn đề bất cập cần phải bổ sung, điều chỉnh những vấn đề liên quan đến xây dựng nông thôn mới ở cơ sở. Theo các quy định hiện hành chính là Ban chỉ đạo xây dựng nông thôn mới cấp xã.
Hơn nữa trong quá trình triển khai xây dựng nông thôn mới một yêu cầu đặt ra là cần phải phát huy trách nhiệm, năng lực của hệ thống chính trị cấp cơ sở trong việc đề xuất, kiến nghị lên các cơ quan và cấp có thẩm quyền trong việc điều chỉnh, bổ sung chỉ tiêu, mục tiêu, phương pháp, kế hoạch và nguồn lực thực hiện xây dựng nông thôn mới phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Thực hiện tốt vai trò này hệ thống chính trị cấp cơ sở sẽ góp phần tổng kết những mô hình, kinh nghiệm quý báu trong xây dựng nông thôn mới; phát hiện những bất cập trong xây dựng nông thôn mới; chỉ ra những điểm phù hợp và phát hiện những vấn đề khiếm khuyết, không hợp lý trong thực hiện các chính sách liên quan đến xây dựng nông thôn mới trên từng địa bàn cụ thể. Từ đó đề xuất với các cơ quan và cấp có thẩm quyền tháo gỡ khó khăn, bổ sung, hoàn chỉnh và tổ chức thực hiện chính sách, phù hợp với yêu cầu thực tiễn.
ThS. NGUYỄN THỊ VÂN ANH
Đại học Sư phạm Hà Nội
