1. Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục
Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần quý báu của dân tộc ta, là cơ sở lý luận và thực tiễn cho đường lối chính trị của cách mạng Việt Nam. Nội dung tư tưởng của Người là những luận điểm sáng tạo, liên quan tới nhiều lĩnh vực của đất nước, trong đó có giáo dục. Tư tưởng về giáo dục của Người không tách rời mà gắn kết với các tư tưởng lớn về giải phóng dân tộc, phát triển con người và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
Trên hành trình tìm đường cứu nước, người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành đã nhận rõ bản chất chính sách áp bức về văn hóa giáo dục của đế quốc, thực dân. Chúng biến những người dân nô lệ thành công cụ biết nói, không quan tâm đến việc mở trường lớp dạy học, mà ra sức khai thác, bóc lột tài nguyên thiên nhiên và con người của các dân tộc thuộc địa làm giàu cho nhà nước của giai cấp tư sản chính quốc. Người nhận thấy, muốn thực hiện được mục đích cuối cùng cao quý và nhân đạo nhất là giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người khỏi ách ngoại xâm, thoát đói nghèo, lạc hậu thì vấn đề cần quan tâm hàng đầu là giáo dục, bởi “một dân tộc dốt là một dân tộc yếu”1. Vì vậy, vấn đề giáo dục là nội dung quan trọng trong hệ thống tư tưởng của Hồ Chí Minh và được Người bàn luận trên nhiều khía cạnh.
Về vai trò của giáo dục: Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm giáo dục là quốc sách hàng đầu của cách mạng Việt Nam. Nhờ có giáo dục, người dân nhận thức đúng, hiểu nguồn gốc, nguyên nhân của mọi khổ đau; chỉ cho mọi người thấy: muốn thoát khỏi cảnh khổ cực đó, phải đi theo con đường cách mạng vô sản. Người chỉ ra rằng thực dân, đế quốc gây cho nhân dân ta bao khổ đau, muốn nhân dân Việt Nam mãi mãi làm nô lệ cho chúng, vì vậy cần tiến hành cuộc cách mạng lật đổ ách áp bức, bóc lột, nô dịch đó. Thông qua giáo dục sẽ thức tỉnh nhân dân, để nhân dân hiểu nạn dốt “là một trong những phương pháp độc ác mà bọn thực dân dùng để cai trị chúng ta”2. Dốt nát là một loại kẻ thù, là bạn đồng minh của giặc ngoại xâm và là một quốc nạn.
Theo Người, giáo dục là chiến lược cơ bản lâu dài của cách mạng Việt Nam, bởi giáo dục, đào tạo cung cấp nguồn nhân lực cho sự nghiệp phát triển kinh tế và tiến bộ xã hội. Giáo dục là vấn đề trọng tâm thường xuyên cần chăm lo. Người cho rằng: “Bất kỳ làm nghề gì, nếu không biết chữ thì khó tiến bộ”3. Trong hoàn cảnh khó khăn, gian khổ của cuộc kháng chiến chống thực dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn dành sự quan tâm sâu sắc sự nghiệp giáo dục, coi đó là công việc quan trọng và cần kíp. Ngày 3/9/1945, tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ sau khi nước nhà giành được độc lập, Người đã nêu 6 nhiệm vụ cấp bách cần giải quyết, trong đó có nhiệm vụ mở chiến dịch chống nạn mù chữ, chống giặc dốt. Khi đất nước đang tiến hành cuộc kháng chiến chống thực dân, đế quốc, Người chỉ rõ: “Chúng ta cần phải có một nền giáo dục kháng chiến và kiến quốc… Chúng ta phải đào tạo cán bộ mới và giúp đỡ cán bộ cũ theo tôn chỉ kháng chiến và kiến quốc”4.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định giáo dục quyết định đến tương lai của dân tộc. Qua tuyên truyền, giáo dục mà nhân dân ta hiểu được con đường cách mạng Việt Nam: Làm tư sản dân quyền cách mạng và thổ địa cách mạng để tiến lên chủ nghĩa cộng sản, bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa; lực lượng của cách mạng vô sản là toàn dân; phương pháp cách mạng là sử dụng bạo lực cách mạng của quần chúng nhân dân có tổ chức và được rèn luyện trong thực tiễn đấu tranh cách mạng.
Thông qua giáo dục cũng góp phần nâng cao dân trí. Ngay khi giành được chính quyền sau thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám (năm 1945), để kiến thiết lại nước nhà trong điều kiện đất nước hơn 90% dân số bị mù chữ, Chủ tịch Hồ Chí Minh xác định: “Nay chúng ta đã giành được quyền độc lập. Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí”5. Giáo dục - đào tạo quyết định đến sự biến đổi tư tưởng, tâm lý và nâng cao trình độ nhận thức của con người; là vũ khí sắc bén để cải tạo con người thoát khỏi sự ràng buộc của hệ tư tưởng lạc hậu, tạo điều kiện cho mỗi dân tộc và từng người dân đứng lên làm chủ nền văn hóa, làm chủ vận mệnh và tương lai của mình. Trong Thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên của nước Việt Nam mới (Tháng 9/1945), Người viết: “Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em”6.
Về nội dung của giáo dục: Người khẳng định, giáo dục phải có tính toàn diện, bao gồm cả văn hóa, đạo đức, chính trị, khoa học - kỹ thuật, chuyên môn nghiệp vụ, là quá trình truyền thụ, phổ biến tri thức, truyền thụ sự suy luận đúng đắn, truyền thụ sự hiểu biết, là sự thống nhất giữa việc dạy và học.
Theo Người, việc giáo dục, bồi dưỡng kiến thức văn hóa là nội dung rất quan trọng trong giáo dục, cần thiết cho sự phát triển trí tuệ, hoàn thiện nhân cách con người. Quá trình giáo dục bao gồm các thành tố có tính hệ thống với nhau,như: mục tiêu giáo dục, nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục, phương tiện giáo dục, hình thức tổ chức và chỉ tiêu đánh giá... đều hướng tới phát triển trí tuệ và hoàn thiện nhân cách con người. Trong đó, giáo dục phổ thông chủ yếu là việc khơi dậy những tri thức, kỹ năng cơ bản, cần thiết, sát thực nhất để học sinh có thể áp dụng vào cuộc sống, nhằm thích nghi và hòa nhập tốt với xã hội; giáo dục đại học là khơi dậy và nuôi dưỡng tính ham học hỏi của sinh viên, trọng tâm của việc giảng dạy là phải nhắm đến mục tiêu nâng cao khả năng tự học của mỗi người. Người cho rằng: “Nếu không học tập văn hóa, không có trình độ văn hóa thì không học tập được kỹ thuật, không học tập được kỹ thuật thì không theo kịp được nhu cầu kinh tế nước nhà”7.
Bên cạnh văn hóa, cần chú trọng bồi dưỡng đạo đức cách mạng, bởi đây là vấn đề quan trọng hàng đầu nhằm giáo dục tư tưởng xã hội chủ nghĩa và gột rửa chủ nghĩa cá nhân. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, nội dung cốt lõi nhất của đạo đức cách mạng là cần, kiệm, liêm, chính. Những phẩm chất đó không phải là cái có sẵn hay từ trên trời rơi xuống, mà là kết quả của sự đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày của mỗi người. Do vậy, Người cho rằng, phải luôn nỗ lực rèn luyện đạo đức cách mạng: thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư; sống trong sạch, có chí tiến thủ và đoàn kết, không kiêu ngạo; tích cực đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân; phê phán những thói hư, tật xấu; thường xuyên tiến hành phê bình và tự phê bình... để giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
Nội dung giáo dục còn cần bồi dưỡng tri thức lý luận và văn hóa, khoa học - kỹ thuật. Theo Người, cần nghiên cứu, học tập lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin để trang bị và nâng cao trình độ lý luận cách mạng; đồng thời phải tích cực học tập văn hóa, khoa học - kỹ thuật...; sử dụng những tri thức đó để xây dựng xã hội mới. Trong điều kiện đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu như nước ta, nhiệm vụ này quan trọng hơn bao giờ hết và cần cụ thể hóa thành mục tiêu, nội dung giáo dục phù hợp cho từng cấp học. Người chỉ rõ: “Đại học thì cần kết hợp lý luận khoa học với thực hành, ra sức học tập lý luận và khoa học tiên tiến của các nước bạn, kết hợp với thực tiễn của nước ta, để thiết thực giúp ích cho công cuộc xây dựng nước nhà. Trung học thì cần bảo đảm cho học trò những tri thức phổ thông chắc chắn, thiết thực, thích hợp với nhu cầu và tiền đồ xây dựng nước nhà, bỏ những phần nào không cần thiết cho đời sống thực tế. Tiểu học thì cần giáo dục các cháu thiếu nhi: yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, trọng của công”8. Có như vậy, người học mới có thể tích lũy được những tri thức cần thiết, tạo tiền đề phát huy năng lực sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc.
Nội dung giáo dục cũng bao gồm nâng cao thể chất con người. Theo Hồ Chí Minh, muốn thực hiện giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, xây dựng đời sống mới... thành công đều phải có sức khỏe. Người quan niệm: “Mỗi một người dân yếu ớt, tức là cả nước yếu ớt, mỗi một người dân mạnh khỏe tức là cả nước mạnh khỏe”9. Chính Người đã tự mình nêu gương sáng về rèn luyện thể dục, thể thao và kêu gọi tất cả mọi người thường xuyên rèn luyện thân thể, coi đó vừa là trách nhiệm, vừa là bổn phận của mỗi người dân yêu nước. Đặc biệt, đối với thanh niên, Người mong muốn lực lượng này phải có sức sống dẻo dai, thể chất cường tráng, tinh thần mạnh mẽ và nghị lực lớn bởi họ chính là tương lai, là rường cột của đất nước. Điều đó chỉ có được khi mỗi người hăng hái, tích cực tập luyện thể dục, thể thao.
Về nguyên tắc giáo dục: Người nêu lên nguyên tắc cơ bản nhất nhằm định hướng nội dung, chương trình và phương pháp giáo dục là học đi đôi với hành, lý luận gắn liền với thực tiễn. Theo Người: “hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin tức là cách mạng phân công cho việc gì, làm Chủ tịch nước hay nấu ăn, đều phải làm tròn nhiệm vụ. Không nên đào tạo ra những con người thuộc sách làu làu, cụ Mác nói thế này, cụ Lênin nói thế kia, nhưng nhiệm vụ của mình được giao quét nhà lại để cho nhà đầy rác”10. Nguyên tắc này được Người sử dụng trong việc giáo dục cho mọi đối tượng: cán bộ, đảng viên, thanh thiếu niên, công nhân, nông dân, bộ đội, trí thức, học sinh, sinh viên… Đó được coi như kim chỉ nam để chỉ đạo nhận thức, hướng dẫn hành động và bồi dưỡng tinh thần yêu nước cho tất cả mọi người. Nguyên tắc này có tính chất quyết định trong việc chuyển hướng giáo dục và trở thành đặc trưng của nền giáo dục XHCN.
Theo Người, giáo dục nhằm thực hiện mục tiêu của cách mạng là: đấu tranh cho độc lập dân tộc và thống nhất nước nhà, cho nên giáo dục gắn liền với đấu tranh xã hội. Người nói: “Giáo dục phải phục vụ đường lối chính trị của Đảng và Chính phủ, gắn liền với sản xuất và đời sống của nhân dân”11. Nghĩa là, nền giáo dục phải luôn luôn gắn với nhiệm vụ đất nước trong từng giai đoạn cách mạng; sự nghiệp giáo dục ấy phải nhằm thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, đem lại cuộc sống ấm no, tự do hạnh phúc cho nhân dân. Hồ Chí Minh còn dạy rằng: “Hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được”12. Vậy nên, quá trình giáo dục không chỉ thực hiện đường lối của Đảng, đấu tranh với kẻ thù mà còn đấu tranh với những thói hư, tật xấu để không ngừng củng cố, xây dựng con người mới ngày càng hoàn thiện hơn. Đồng thời,chống những biểu hiện thờ ơ, không dám đấu tranh với mọi biểu hiện đi ngược lại lợi ích của dân tộc.
Người cũng nêu lên nguyên tắc dân chủ, bình đẳng trong giáo dục, nhằm phát huy cao độ trí tuệ của tất cả các lực lượng tham gia giáo dục và hướng tới đạt mục đích đào tạo những công dân và cán bộ tốt. Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Trường học của chúng ta là trường học của chế độ dân chủ nhân dân, nhằm mục đích đào tạo ra những công dân và cán bộ tốt, những người chủ tương lai tốt của nước nhà”13, do đó cần có sự đối thoại trong quá trình học tập, nhận thức. Có bình đẳng trong giáo dục thì các vấn đề mới được đem ra thảo luận dân chủ để mọi người tìm ra chân lý, giúp người học hiểu nội dung một cách đúng đắn và sâu sắc. Người dạy: “Trong trường, cần có dân chủ. Đối với mọi vấn đề, thầy và trò cùng nhau thảo luận, ai có ý kiến gì đều thật thà phát biểu. Điều gì chưa thông suốt, thì hỏi, bàn cho thông suốt”14.
Dân chủ và bình đẳng nhằm không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục của chế độ ta, khác hẳn về bản chất so với kiểu dạy thực dân phong kiến gõ đầu trẻ. Hồ Chí Minh yêu cầucán bộ, nhà giáo phải biết tôn trọng ý kiến người khác, không nên có thành kiến đối với các ý kiến trái với ý kiến của mình. Để đạt được dân chủ, bình đẳng thực sự, thì thầy phải xứng đáng với vị trí người thầy, phải yêu nghề, mến trò. Trò phải kính trọng thầy, chịu khó học tập và rèn luyện. Người dạy: “Dân chủ nhưng trò phải kính thầy, thầy phải quý trò, chứ không phải “cá đối bằng đầu””15.
Về lực lượng giáo dục: Người xác định lực lượng giáo dục là toàn dân với nòng cốt là đội ngũ nhà giáo. Người nhấn mạnh: “nếu không có thầy giáo thì không có giáo dục... Không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hoá”16. Để trở thành người giáo viên tốt, mỗi nhà giáo phải không ngừng học tập trau dồi chuyên môn, nghiệp vụ và phẩm chất đạo đức cách mạng, “giáo viên cũng phải tiến bộ cho kịp thời đại thì mới làm được nhiệm vụ. Chớ tự túc, tự mãn, cho là giỏi rồi thì dừng lại. Mà dừng lại là lùi bước, là lạc hậu, mình tự đào thải trước. Cho nên phải cố gắng học tập để cải tạo mình, cải tạo tư tưởng của mình, cải tạo con em và giúp vào việc cải tạo xã hội”17. Theo Người, cách tốt nhất là học tập chủ nghĩa Mác - Lênin bởi đây là cơ sở tư tưởng của chế độ mới, là một khoa học về các quy luật phát triển của tự nhiên, xã hội và tư duy, về sự thắng lợi của CNXH, về xây dựng chủ nghĩa cộng sản, là hệ tư tưởng của giai cấp công nhân và Đảng Cộng sản. Từ đó, góp phần xây dựng nền giáo dục Việt Nam theo phương châm khoa học - dân tộc - đại chúng.
Cùng với xây dựng đội ngũ nhà giáo, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến công tác quản lý giáo dục. Người chỉ thị phải đi sâu điều tra nghiên cứu, tổng kết kinh nghiệm; chủ trương phải cụ thể, thiết thực, đúng đắn, kết hợp chặt chẽ chủ trương chính sách của Trung ương với tình hình thực tế và kinh nghiệm quý báu và phong phú của quần chúng, của cán bộ và của địa phương. Người quan tâm chỉ đạo cụ thể, sát sao các phong trào thi đua trong giáo dục, như phong trào “Hai tốt”, dạy tốt, học tốt, đề xuất công tác Trần Quốc Toản, phong trào kế hoạch nhỏ... nhằm tạo môi trường xã hội rộng lớn cho công tác giáo dục.
2. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh trong công tác giáo dục - đào tạo ở nhà trường quân đội
Giáo dục - đào tạo là nhiệm vụ quan trọng của quân đội, góp phần bồi dưỡng đội ngũ cán bộ có đủ phẩm chất chính trị, đạo đức, năng lực, trình độ nghiệp vụ, chuyên môn đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục trong công tác giáo dục ở các trường quân đội, góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực quân đội đáp ứng tốt yêu cầu sự nghiệp cách mạng. Theo tinh thần đó, các nhà trường quân đội cần quan tâm chú trọng thực hiện tốt một số nội dung sau:
Thứ nhất, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy các nhà trường quân đội đối với công tác giáo dục - đào tạo
Các nhà trường quân đội cần tiếp tục quán triệt sâu sắc nghị quyết của Đảng, tập trung triển khai thực hiện đổi mới căn bản, toàn diện cả về nhận thức và hành động trong nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, xây dựng nhà trường chính quy, gọn, mạnh, hợp lý. Từ đó, Đảng ủy, Ban Giám đốc, Ban Giám hiệu các nhà trường quân đội cần chú trọng nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, hệ thống chỉ huy các cấp đối với nhiệm vụ giáo dục, đào tạo; tiếp tục cụ thể hóa mục tiêu đổi mới, phát triển giáo dục, đào tạo phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao; thường xuyên chỉnh đốn Đảng, kiện toàn tổ chức biên chế nhà trường.
Các nhà trường cần đẩy mạnh rà soát, điều chỉnh tổ chức lực lượng, nhiệm vụ theo quy hoạch đã được phê duyệt và định hướng của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng. Chú trọng lãnh đạo, chỉ đạo công tác đổi mới, hoàn thiện quy trình, chương trình, nội dung đào tạo; bồi dưỡng, chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý; nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu khoa học; tăng cường đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy học; có các biện pháp nhằm xây dựng nhà trường chính quy, mẫu mực, có môi trường văn hóa lành mạnh, quản lý, rèn luyện kỷ luật tự giác, nghiêm minh; cảnh quan xanh, sạch, đẹp, tạo cơ sở để thực hiện tốt nhiệm vụ, đáp ứng nhu cầu đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho quân đội, góp phần quan trọng nâng cao sức chiến đấu của quân đội.
Thứ hai, làm tốt công tác bồi dưỡng, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục
Đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục có vai trò đặc biệt quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ giáo dục, đào tạo. Trước yêu cầu mới, các nhà trường cần thường xuyên quan tâm kiện toàn, phát triển đội ngũ bảo đảm về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, phù hợp về độ tuổi, chuyên ngành, chuẩn hóa về chất lượng theo quy định. Theo đó, tiếp tục làm tốt công tác tạo nguồn, quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, bố trí sử dụng và tăng cường quản lý, rèn luyện đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục; chú trọng xây dựng đội ngũ nhà giáo có trình độ chuyên môn cao, có chức danh khoa học, các chuyên gia đầu ngành....
Các nhà trường quân đội tích cực thực hiện có hiệu quả Đề án “Kiện toàn, phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2018 - 2025 và những năm tiếp theo”, tiến hành đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục toàn diện cả về bậc học, kiến thức thực tiễn, phương pháp sư phạm, khả năng nghiên cứu khoa học. Trong đó, cần quan tâmchú trọng bồi dưỡng nâng cao trình độ ngoại ngữ, công nghệ thông tin; tăng cường đưa giảng viên, giáo viên đi thực tế tại đơn vị để tích lũy kinh nghiệm thực tiễn; có biện pháp động viên, khích lệ đội ngũ nhà giáo tự học, tự nghiên cứu để vươn lên đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ. Thực hiện tốt việc xét, công nhận chức danh, danh hiệu nhà giáo ở các cấp theo quy định, xây dựng chính sách ưu đãi phù hợp thực tế, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục.
Thứ ba, đẩy mạnh đổi mới chương trình, nội dung đào tạo và phương pháp dạy học
Các nhà trường quân đội tiếp tục rà soát, điều chỉnh, bổ sung, hoàn thiện chương trình, nội dung đào tạo theo hướng “chuẩn hóa, hiện đại hóa”. Chú trọng cập nhật, bổ sung những vấn đề mới, có tính dự báo cao về nhiệm vụ quân sự, quốc phòng, bảo vệ Tổ quốc; sự phát triển của khoa học công nghệ, nghệ thuật quân sự, trang bị, vũ khí thế hệ mới và thực tiễn huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu của đơn vị;… bảo đảm thực hiện tốt mục tiêu đào tạo theo chức vụ gắn với đào tạo học vấn, tập trung vào chức trách ban đầu.
Các nhà trường tập trung triển khai thực hiện tốt Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”; Nghị quyết số 86/NQ-ĐUQSTW ngày 29/3/2007 của Đảng ủy Quân sự Trung ương về công tác giáo dục, đào tạotrong tình hình mới; Chỉ thị số 89/CT-BQP của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng về một số nhiệm vụ cấp bách nâng cao chất lượng dạy và học ngoại ngữ và Chiến lược phát triển giáo dục trong quân đội giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Cùng với đó, cần tích cực đổi mới nội dung, chương trình dạy và học ngoại ngữ; tiếp tục đẩy mạnh thực hiện Đề án “Đào tạo, bồi dưỡng ngoại ngữ trong quân đội giai đoạn 2015 - 2020 và định hướng những năm tiếp theo”. Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học, phù hợp với đối tượng, loại hình đào tạo; chú trọng vận dụng phương pháp dạy học tích cực; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, kỹ thuật mô phỏng; gắn kết chặt chẽ lý luận với thực hành, đào tạo tại nhà trường với huấn luyện tại đơn vị và có biện pháp thúc đẩy người học chủ động biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào tạo.
Thứ tư, thường xuyên đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác quản lý đào tạo; thực hiện tốt công tác bảo đảm, phục vụ tốt các hoạt động của nhà trường.
Các nhà trường cần tập trung đẩy mạnh phân cấp quản lý đào tạo; tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra huấn luyện, nhất là kiểm tra đột xuất; tích cực ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành huấn luyện ở các cấp... Đặc biệt, coi trọng việc kiện toàn tổ chức, phát huy vai trò của cơ quan khảo thí và bảo đảm chất lượng đào tạo; xây dựng chuẩn đầu ra cho các đối tượng, có cơ chế kiểm soát và điều kiện bảo đảm cho việc nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo. Các nhà trường chú trọng xây dựng hệ thống ngân hàng đề thi, đáp án, quy chế, quy định trong thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng đào tạo; đẩy mạnh hoạt động đánh giá nội bộ, đánh giá đồng cấp và kiểm định chất lượng cơ sở giáo dục. Hằng năm, Cục Nhà trường, Bộ Tổng tham mưu cần tổ chức thanh tra, kiểm tra, phúc tra, kiểm định chất lượng giáo dục, đào tạo của các nhà trường theo quy định.
Các nhà trường quân đội cần quản lý chặt chẽ, sử dụng có hiệu quả ngân sách được phân bổ,đồng thời, coi trọng huy động các nguồn lực khác để tăng khả năng bảo đảm cho nhiệm vụ giáo dục, đào tạo. Thường xuyên đầu tư nâng cấp, hiện đại hóa cơ sở hạ tầng, thao trường, bãi tập; bổ sung trang bị mới, ứng dụng công nghệ thông tin, công nghệ mô phỏng... Từng bước triển khai mô hình “Nhà trường thông minh, tiếp cận cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư”, ưu tiên đầu tư hiện đại hóa quản lý, điều hành đào tạo, các phòng học chuyên ngành, trang thiết bị phục vụ huấn luyện, diễn tập, phần mềm mô phỏng huấn luyện chiến thuật; công tác nghiên cứu, biên soạn giáo trình, tài liệu giảng dạy, tài liệu tham khảo. Động viên cán bộ, giáo viên, học viên tích cực phát huy sáng kiến, cải tiến, nâng cấp trang thiết bị, đồ dùng dạy học.
Cùng với thực hiện tốt những nội dung trên, các cơ quan, nhà trường quân đội cần coi trọng đẩy mạnh công tác nghiên cứu khoa học, kết hợp chặt chẽ giáo dục, đào tạo với nghiên cứu khoa học, hướng hoạt động nghiên cứu khoa học vào phục vụ trực tiếp nhiệm vụ đào tạo; làm tốt công tác tuyển sinh, hợp tác, liên kết đào tạo... Đẩy mạnh các phong trào thi đua, các cuộc vận động, tạo thêm động lực để thực hiện thắng lợi chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác.
1, 2, 5, 6, 9. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2011, t. 4, tr. 7, 40, 35, 241.
3, 7, 8, 13, 16. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t. 10, tr. 347, 384, 186, 185, 345.
4. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t. 5, tr. 575.
10, 12. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t. 15, tr. 668, 668.
11, 17. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t. 12, tr. 647, 266.
14, 15. Hồ Chí Minh: Toàn tập, sđd, t. 9, tr. 266, 266.
ThS. PHẠM MAI PHƯƠNG TH
Học viện Báo chí và Tuyên truyền
