CT&PT - Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng khẳng định: “Xây dựng Quân đội nhân dân… cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, một số quân chủng, binh chủng, lực lượng tiến thẳng lên hiện đại. Đến năm 2025, cơ bản xây dựng Quân đội… tinh, gọn, mạnh, tạo tiền đề vững chắc, phấn đấu năm 2030 xây dựng Quân đội nhân dân… cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại”1. Quá trình này đòi hỏi phải được tiến hành đồng bộ, có hệ thống, nhiều nội dung và giải pháp khác nhau. Trong đó, phát huy vai trò của thanh niên Quân đội có ý nghĩa quan trọng, vừa mang tính cấp bách, vừa có ý nghĩa cơ bản, lâu dài.
Xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại là chủ trương lớn, thể hiện tầm nhìn, tư duy chiến lược của Đảng, Nhà nước ta đối với sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa. Đây vừa là yêu cầu, vừa là nhiệm vụ to lớn của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân và của cả hệ thống chính trị, trong đó thanh niên Quân đội được xác định là một lực lượng xung kích, đi đầu.
Thanh niên là lực lượng chiếm số đông trong các cơ quan, đơn vị của Quân đội, có mặt ở tất cả các địa bàn, các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội, an ninh, quốc phòng của đất nước. Với độ tuổi sung sức nhất về thể chất và phát triển trí tuệ, luôn năng động, sáng tạo, muốn tự khẳng định mình, là lực lượng có tiềm năng rất lớn, đã và đang giữ vai trò quan trọng trong quá trình xây dựng Quân đội hiện nay và tương lai, góp phần vào thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc và phát triển đất nước. Vì vậy, thanh niên Quân đội được Đảng, Nhà nước, Quân đội đặt ở vị trí trung tâm trong chiến lược đào tạo, bồi dưỡng, phát huy nhân tố và nguồn lực con người để hướng tới xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam tinh, gọn, mạnh theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng.
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các thanh niên”2. Lịch sử cho thấy, thanh niên Quân đội luôn là lực lượng xung kích, sáng tạo trong thực hiện mọi nhiệm vụ, lập nên những chiến công vang dội trong huấn luyện, chiến đấu, trong lao động và công tác. Trong kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, hòa chung khí thế sục sôi của cách mạng, với lý tưởng chiến đấu “Thà hy sinh tất cả chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”, “Quyết tử để Tổ quốc quyết sinh”; với tinh thần và ý chí, nghị lực “khoét núi, ngủ hầm, mưa dầm, cơm vắt, máu trộn bùn non, gan không núng, chí không mòn”, thanh niên Quân đội đã dấy lên phong trào thi đua “Giết giặc lập công”, góp phần quan trọng cùng toàn quân, toàn dân đưa cuộc kháng chiến chống Pháp đến thắng lợi.
Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, theo tiếng gọi thiêng liêng của Tổ quốc “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, thanh niên Quân đội bước vào cuộc chiến đấu mới, cùng với toàn Đảng, toàn dân, toàn quân cầm súng chiến đấu “Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào”. Với tinh thần lạc quan cách mạng “Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước, mà lòng phơi phới dậy tương lai”, với ý chí “Nước còn giặc, còn đi đánh giặc”, “Tất cả vì miền Nam ruột thịt, tất cả để chiến thắng”, “Nhằm thẳng quân thù mà bắn”... các phong trào thi đua “Giết giặc lập công”, “Thi đua 3 nhất”, “Thanh niên 5 tốt”, “3 sẵn sàng, 5 xung phong”... thanh niên Quân đội đã tích cực học tập, huấn luyện, chiến đấu mưu trí, dũng cảm, lập nhiều chiến công oanh liệt, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân hoàn thành sứ mệnh thiêng liêng, giành lại độc lập, tự do, thống nhất đất nước, đưa cả nước đi lên chủ nghĩa xã hội.
Sau Đại thắng mùa Xuân năm 1975, đất nước thống nhất, thanh niên Quân đội tiếp tục phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, không sợ hy sinh, gian khổ, cùng toàn quân, toàn dân tiến hành các cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới, biển đảo, giữ vững độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc và làm tròn nghĩa vụ quốc tế cao cả. Đồng thời, tích cực tham gia khắc phục hậu quả chiến tranh, phát triển kinh tế - xã hội, đấu tranh chống âm mưu, thủ đoạn, hoạt động chống phá của các thế lực thù địch, phản động, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.
Bước vào thời kỳ đổi mới, quán triệt và thực hiện nghị quyết của Đảng về công tác thanh niên; dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, Tổng cục Chính trị, Bộ Tổng Tham mưu và Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, công tác đoàn và phong trào thanh niên trong Quân đội có sự phát triển toàn diện, luôn là lá cờ đầu trong công tác đoàn và phong trào thanh niên cả nước. Các phong trào thi đua “Phấn đấu xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Giành 3 đỉnh cao quyết thắng”, “Thanh niên Quân đội thi đua rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, xứng danh Bộ đội Cụ Hồ”, “Thanh niên Quân đội vươn tới những đỉnh cao”, “Thanh niên Quân đội tiến quân vào khoa học và công nghệ”, “Thanh niên Quân đội rèn đức, luyện tài, xung kích, sáng tạo, quyết thắng”… được tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ, sâu rộng. Qua đó, đã động viên tuổi trẻ toàn quân xung kích vươn lên chiếm lĩnh, xác lập những đỉnh cao mới trong học tập, huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu, nghiên cứu khoa học, lao động sản xuất, rèn luyện kỷ luật, xây dựng chính quy, đấu tranh phòng, chống tội phạm; giúp đỡ nhân dân xây dựng nông thôn mới, xóa đói, giảm nghèo; phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, cứu hộ, cứu nạn; phòng, chống dịch bệnh, sự cố môi trường…
Thanh niên Quân đội đã xây dựng được động cơ, thái độ đúng đắn, vượt qua mọi khó khăn, tự giác học tập, rèn luyện; quyết tâm “rèn đức, luyện tài vì ngày mai lập nghiệp”, từng bước nắm vững tri thức chính trị, quân sự, văn hóa, khoa học, kỹ chiến thuật, làm chủ vũ khí, trang bị kỹ thuật; hiểu biết phương án tác chiến; đẩy mạnh sáng kiến cải tiến mô hình học cụ, phương pháp học tập, nâng cao huấn luyện, chiến đấu của đơn vị. Đồng thời, tự nguyện, tự giác rèn luyện tác phong, ý thức chấp hành pháp luật của Nhà nước, kỷ luật của Quân đội, quy định của đơn vị, mệnh lệnh của cấp trên, xây dựng nếp sống chính quy, văn minh, hiện đại.
Tuy nhiên, trong giai đoạn cách mạng mới, yêu cầu xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại theo tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII đang đặt ra những đòi hỏi cao hơn đối với thanh niên Quân đội. Để thanh niên Quân đội thật sự là lực lượng xung kích, sáng tạo, đi đầu trong quá trình xây dựng Quân đội, góp phần bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa; các cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp và thanh niên Quân đội cần thực hiện tốt một số nội dung sau:
Một là, tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo, chỉ huy các cấp trong Quân đội đến công tác thanh niên. Điều này có ý nghĩa quan trọng, tạo nền tảng cho toàn bộ quá trình phát huy vai trò của thanh niên trong xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại. Đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy cần nhận thức sâu sắc vai trò của thanh niên trong quá trình tham gia xây dựng Quân đội nói chung và các cơ quan, đơn vị nói riêng. Trên cơ sở đó, kịp thời nắm bắt những tâm tư, nguyện vọng, khả năng của thanh niên để tổ chức các phong trào, để vừa định hướng chính trị, tư tưởng vừa lôi cuốn thanh niên tham gia vào các hoạt động một cách tự giác. Người lãnh đạo, chỉ huy cần có những phương sách phù hợp, trên cơ sở nắm rõ đặc điểm của đơn vị và từng bộ phận thanh niên cụ thể để phát huy được tiềm năng trí tuệ, tinh thần trách nhiệm, nhiệt huyết của tuổi trẻ, tạo những điều kiện thuận lợi nhất cho họ phấn đấu, cống hiến, rèn luyện và trưởng thành. Đồng thời, cần sự đầu tư có bài bản, sự thống nhất về chủ trương trong việc tạo điều kiện về thời gian, kinh phí hoạt động, cũng như việc thường xuyên gặp gỡ, đối thoại với thanh niên. Không những vậy, lãnh đạo, chỉ huy và cơ quan chính trị các cấp trong Quân đội cần chú trọng tới việc truyền cảm hứng, động lực cho thanh niên. Thông qua các hoạt động ở đơn vị, thông qua các kênh, phương tiện thông tin, nhất là những tấm gương tiêu biểu với những hành động đẹp để khơi dậy khát vọng cống hiến, ý chí phấn đấu vươn lên của tuổi trẻ. Từ đó giúp họ có tín tâm và quyết tâm hành động để góp phần vào xây dựng Quân đội.
Hai là, xác định đúng nội dung, vận dụng linh hoạt, sáng tạo các hình thức, biện pháp phát huy vai trò của thanh niên. Điều này đòi hỏi cần phải xác định những nội dung và cách thức tiến hành một cách khoa học, phù hợp với từng đối tượng cụ thể, từng môi trường công tác, từng đặc thù nghề nghiệp: đối với thanh niên Quân đội đang học tập công tác trong các nhà trường, ở các cơ quan và ở các đơn vị chiến đấu… Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo tại các nhà trường Quân đội, tiếp cận theo hướng chuẩn đầu ra gắn với thực tiễn huấn luyện, công tác ở từng đơn vị, giảm nội dung lý thuyết, tăng thời gian thực hành, thực tập, diễn tập của người học. Đồng thời, cần lựa chọn trong đội ngũ học viên sĩ quan cấp phân đội, những cá nhân tiêu biểu để đào tạo một số chuyên ngành chuyên sâu, có chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu xây dựng Quân đội hiện đại. Bên cạnh đó, không ngừng nâng cao hơn nữa chất lượng huấn luyện, sẵn sàng chiến đấu trong bất cứ điều kiện nào. Các lực lượng, đơn vị cần chú trọng rà soát, điều chỉnh, bổ sung và tăng cường luyện tập các phương án, các quyết tâm, kế hoạch chiến đấu sát hợp với điều kiện thực tế; đồng thời duy trì nghiêm kỷ luật Quân đội, các chế độ quy định… bảo đảm giải quyết hiệu quả mọi tình huống xảy ra. Cần có sự lồng ghép những nội dung, hình thức khác nhau nhằm tạo nên sự tác động tổng hợp, đồng bộ giúp phát huy tốt nhất vai trò của tuổi trẻ Quân đội trong điều kiện mới.
Ba là, có cơ chế và kế hoạch, chương trình hành động cụ thể để khuyến khích thanh niên xung kích và sáng tạo. Tích cực tổ chức các phong trào, hoạt động thực tiễn nhằm phát huy những thế mạnh vốn có của tuổi trẻ. Trong đó, cần phát huy trí tuệ, sức sáng tạo của thanh niên để họ góp sức mình vào việc nâng cao chất lượng học tập, rèn luyện, huấn luyện sẵn sàng chiến đấu. Phải làm cho mỗi người thanh niên không chỉ là những người tiếp thu lĩnh hội, vận dụng thành thục tri thức khoa học mà phải từ tri thức đó sáng tạo ra những sản phẩm thiết thực phục vụ cho việc nâng cao chất lượng hoạt động của từng cơ quan, đơn vị. Muốn vậy, phải không ngừng đổi mới nội dung, phương pháp hoạt động của phong trào thanh niên, hướng trọng tâm, trọng điểm và những nhiệm vụ chủ yếu, khó khăn, phức tạp để kích thích được sự đam mê khám phá và sáng tạo của tuổi trẻ. Cần nâng cao hơn nữa chất lượng cuộc thi, phong trào và các hoạt động đòi hỏi tính sáng tạo cao của thanh niên, làm cho chúng đi vào thực chất trên cơ sở lấy tính thiết thực làm đầu, không hình thức, không phô trương hoặc ganh đua, tạo động lực thật sự thúc đẩy sự tiến bộ ở mỗi quân nhân.
Bốn là, phát huy tính năng động, sáng tạo của thanh niên trong học tập, rèn luyện, tự nguyện cống hiến xây dựng Quân đội. Không ngừng phát huy dân chủ quân sự, quan tâm lắng nghe tâm tư, nguyện vọng của thanh niên, qua đó đưa ra giải pháp phù hợp, thúc đẩy tính tích cực của thanh niên. Kết hợp chặt chẽ giữa dân chủ đại diện và dân chủ trực tiếp, khắc phục mọi biểu hiện dân chủ hình thức hoặc dân chủ cực đoan, phát huy dân chủ đi đôi với tăng cường kỷ luật, kỷ cương. Cần có cơ chế phù hợp để thúc đẩy tinh thần dấn thân, ý chí cầu tiến ở thanh niên, nhất là thông qua đẩy mạnh các phong trào hành động cách mạng của tuổi trẻ và các hoạt động đồng hành, hỗ trợ thanh niên. Trên cơ sở đó, tạo lập môi trường văn hóa quân sự lành mạnh để thanh niên rèn luyện các kỹ năng xã hội, chủ động tham gia xây dựng đời sống văn hóa, giữ gìn và phát huy truyền thống của đơn vị, của quân đội và dân tộc. Đồng thời, từng bước nâng cao hơn nữa đời sống vật chất và tinh thần của thanh niên. Các cấp ủy, tổ chức đảng, chính ủy, chính trị viên, người chỉ huy các cấp cần thường xuyên quan tâm, đầu tư cơ sở vật chất ở đơn vị cơ sở, tiếp tục đổi mới, hoàn thiện chính sách đãi ngộ, giải quyết tốt các lợi ích cơ bản của tuổi trẻ đơn vị phù hợp với tình hình đất nước và Quân đội, tạo điều kiện cho thanh niên được học tập, công tác và cống hiến. Đi liền với quá trình đó, cần tích cực định hướng lợi ích để khắc phục những lệch lạc trong nhận thức và hành động của thanh niên về cống hiến và hưởng thụ trước những tác động của mặt trái kinh tế thị trường hiện nay.
Năm là, phát huy vai trò của thanh niên Quân đội đấu tranh làm thất bại âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch nhằm “phi chính trị hóa” Quân đội. Điều này đòi hỏi lãnh đạo, chỉ huy, cơ quan chính trị các cấp và tổ chức Đoàn cần cung cấp những thông tin mới, có tính định hướng cao, đồng thời, chủ động phát hiện và sàng lọc những thông tin sai lệch, thiếu căn cứ hoặc không chính thống để giữ vững trận địa tư tưởng của Đảng trong từng đơn vị và trong toàn quân. Đây cũng là cách thức giúp mỗi thanh niên củng cố, nâng cao nhận thức đúng đắn, đồng thời gột bỏ những suy nghĩ không đúng chuẩn mực, từng bước vươn tới “tinh nhuệ” về mặt chính trị, tư tưởng. Qua đó, phát huy phẩm chất và năng lực của thanh niên trong quá trình xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại.
Như vậy, xây dựng Quân đội tinh, gọn, mạnh, hiện đại là một đòi hỏi tất yếu của quá trình xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Để thực hiện thắng lợi chủ trương này, cần có sức mạnh tổng hợp và giải pháp đồng bộ, trong đó, phát huy vai trò của thanh niên Quân đội đã và đang là một giải pháp quan trọng, cần tiếp tục kế thừa và phát huy trong điều kiện mới.
1. Đảng Cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Nxb. Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, t. I, tr. 158.
2. Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2011, t. 5, tr. 216.
Theo Tạp chí Cộng sản
Ngọc Anh tổng hợp
