Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh

1. Vai trò, đặc điểm công tác điều tra, nắm bắt dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh

Về vai trò

Công tác điều tra, nắm bắt dư luận xã hội (DLXH) là một trong những nhiệm vụ quan trọng của công tác xây dựng Đảng, là kênh thông tin phục vụ công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, điều hành của chính quyền các cấp.

Thực hiện chủ trương của Đảng về công tác điều tra, nắm bắt DLXH, trong những năm qua, Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt DLXH, làm cơ sở, căn cứ để tham mưu Thành ủy ban hành các nghị quyết, chỉ thị mang tính lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời trong thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn thành phố.

Qua nắm bắt tình hình DLXH, nhiều nội dung phản ánh có tính thời sự, nhạy cảm và có tác động sâu sắc đến đời sống của nhân dân đã được Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo các địa phương, cơ quan, đơn vị có liên quan xem xét, xử lý kịp thời. Những nội dung phản ánh cơ bản sát với tình hình thực tiễn, trở thành một kênh thông tin quan trọng góp phần giúp cấp ủy, chính quyền đưa ra những biện pháp cụ thể trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện các nhiệm vụ chính trị của địa phương; tạo sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân, cổ vũ, động viên các phong trào thi đua thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như của Đảng bộ thành phố.

Một là, điều tra, nắm bắt DLXH góp phần tham mưu cho Thành ủy trong việc soạn thảo, ban hành, tổ chức thực hiện quyết định lãnh đạo, thông tin, tuyên truyền định hướng DLXH, tạo sự đồng thuận trong nhân dân

Công tác điều tra, nắm bắt DLXH của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh góp phần thông tin đúng đắn, tham mưu cho Thành ủy trong việc soạn thảo, ban hành, tổ chức thực hiện các quyết định lãnh đạo, bảo đảm phù hợp với mong muốn, nguyện vọng, tâm tư, tình cảm của nhân dân; cải thiện mối quan hệ giữa lãnh đạo chính quyền và quần chúng nhân dân, tạo sự đồng thuận trong xã hội, từ đó các chủ trương, đường lối, quyết sách được người dân ủng hộ, tham gia nhiệt tình, góp phần thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cách mạng của thành phố.

Ngược lại, các quyết định của lãnh đạo được ban hành không dựa trên thực tiễn, không đáp ứng tâm tư, nguyện vọng chính đáng của quần chúng nhân dân sẽ tạo ra những phản ứng trái chiều, không khả thi nếu triển khai trong thực tiễn cuộc sống, thậm chí không thể thực hiện được.

Trên cơ sở cơ chế hình thành DLXH và thông tin cụ thể về những băn khoăn, thắc mắc của nhân dân, công tác nghiên cứu DLXH có khả năng đề xuất các giải pháp thông tin, tuyên truyền, định hướng DLXH có hiệu quả, đồng thời phản ánh tâm tư, nguyện vọng, phát huy sáng kiến vai trò, trí tuệ và năng lực giám sát của các tầng lớp nhân dân đối với việc quản lý và điều hành xã hội.

Hai là, góp phần củng cố và mở rộng nền dân chủ trong Đảng, xã hội

Thông tin DLXH có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với các cấp lãnh đạo, bởi đây là những thông tin phản hồi từ cơ sở, xuất phát từ thực tiễn cuộc sống, thể hiện quan điểm, tâm trạng, thái độ mang tính đánh giá, phán xét về các vấn đề, sự kiện liên quan đến lợi ích của các nhóm xã hội. Vì vậy, việc nghiên cứu, nắm bắt kịp thời DLXH góp phần thúc đẩy việc thực hiện dân chủ ở cơ sở tốt hơn.

Bên cạnh đó, việc trao đổi, tiếp xúc của các cộng tác viên DLXH với người dân, nhất là các cuộc điều tra, thăm dò DLXH, là cơ hội để người dân bày tỏ ý kiến đối với việc điều hành, quản lý đất nước của các cấp ủy đảng và chính quyền, từ đó nâng cao ý thức làm chủ đất nước, làm chủ xã hội của họ.  

Khi người dân cảm thấy ý kiến của mình được lắng nghe, tôn trọng thì trách nhiệm phản biện, kiểm tra, giám sát xã hội của họ cũng được nâng cao. Nhân dân có thể nhìn rõ mọi vấn đề, sự vật, sự việc dưới nhiều góc độ. Sự phản biện, kiểm tra, giám sát xã hội của nhân dân giúp các cơ quan lãnh đạo, quản lý kịp thời phát hiện những sơ hở, hạn chế, yếu kém trong công tác lãnh đạo, quản lý của mình, từ đó, kịp thời đề ra các giải pháp khắc phục.   

Ba là, kịp thời báo cáo Thành ủy, trực tiếp là Ban Thường vụ Thành ủy, những nội dung quan trọng, cấp bách, thời sự, cần tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và giải quyết

Là trung tâm kinh tế, văn hóa, giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ của cả nước, cùng với dân số đông đảo, Thành phố Hồ Chí Minh còn thu hút một số lượng lớn người lao động từ các tỉnh, thành khác đến sinh sống, học tập và làm việc, từ đó phát sinh các luồng ý kiến đa dạng, nhiều chiều. Ngoài ra, với vị trí, vai trò đặc biệt của mình, đây cũng là địa bàn chịu sự tác động thường xuyên, sâu sắc của tình hình thế giới, khu vực và trong nước. Thực tiễn đó đòi hỏi mỗi cấp ủy, chính quyền phải nhận thức rõ vai trò, tầm quan trọng của việc lắng nghe, nắm bắt tình hình tư tưởng của người dân, xác định những vấn đề quan trọng, cấp bách cần được quan tâm lãnh, chỉ đạo kịp thời.

Trong thời gian qua, Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh thường xuyên tham mưu, hướng dẫn, tổ chức thực hiện công tác điều tra, nắm bắt DLXH. Đặc biệt, việc nắm bắt DLXH đã góp phần thực hiện có hiệu quả Quyết định số 217-QĐ/TW, ngày 12/12/2013 của Bộ Chính trị ban hành Quy chế giám sát và phản biện xã hội của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị - xã hội, từ đó góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong đội ngũ cán bộ, đảng viên; củng cố vững chắc niềm tin của quần chúng nhân dân đối với cấp ủy, chính quyền; đồng thời, là cơ sở góp phần thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng, xây dựng hệ thống chính trị các cấp trong sạch, vững mạnh, cơ bản hoàn thành các chỉ tiêu được Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Thành phố và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ các cấp đề ra.

Bốn là, tham mưu cho Thành ủy, cấp ủy các cấp xác định nguồn thông tin, đính chính thông tin, cung cấp dữ liệu, tình hình tư tưởng cho các cơ quan chức năng, từ đó tuyên truyền, định hướng tư tưởng, suy nghĩ và hành động của mỗi cá nhân và toàn xã hội

Định hướng DLXH là tác động của các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, các cơ quan truyền thông đến quá trình hình thành và biến đổi của DLXH, nhằm xác lập ở công chúng nhận thức đúng đắn về những vấn đề, sự kiện, hiện tượng trong xã hội, từ đó có thái độ, hành vi, phát ngôn chuẩn mực.

Hiện nay, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, cùng với sự bùng nổ thông tin và sự phổ biến của các phương tiện truyền thông hiện đại, các thế lực thù địch không ngừng tìm mọi cách chống phá Đảng và Nhà nước ta thông qua nhiều cách thức và “chiêu trò” khác nhau, nhất là việc lợi dụng các sự kiện, vấn đề thời sự được DLXH quan tâm, nhằm xuyên tạc, kích động, tuyên truyền, phát tán thông tin giả, xấu, độc, gây hoang mang, bất bình trong xã hội. Do đó, việc điều tra, nắm bắt DLXH, đồng thời thông qua các phương tiện thông tin đại chúng để định hướng dư luận đúng đắn có vai trò đặc biệt quan trọng.

Năm là, góp phần tổng kết, đúc rút kinh nghiệm, dự đoán cũng như dự báo kịp thời tình hình trong nước và địa phương, nhằm nâng cao chất lượng công tác tư tưởng, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng

Thông qua việc tổng kết tình hình trong nước và địa phương, nghiên cứu DLXH ngày càng hỗ trợ đắc lực cho công tác tư tưởng, góp phần quan trọng trong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch. Từ kết quả hoạt động thực tiễn cũng như quy luật DLXH, bộ phận tham mưu tiến hành rút kinh nghiệm, dự báo kịp thời những vấn đề tác động đến tư tưởng của các tầng lớp nhân dân, từ đó đề ra các phương hướng, giải pháp thực hiện.

Các thế lực thù địch, phản động, cơ hội chính trị trong và ngoài nước luôn lợi dụng tin đồn để bóp méo, xuyên tạc sự thật, công kích, chống phá Đảng, Nhà nước nhằm chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc. Chúng rất tinh vi trong việc đưa các thông tin gần với suy nghĩ của nhân dân, từ đó cài cắm những thông tin không chính xác, thiếu trung thực, tác động tiêu cực DLXH, ảnh hưởng đến vai trò lãnh đạo của Đảng cũng như việc thực hiện các mục tiêu, nhiệm vụ quan trọng của đất nước. Với phương thức làm nhiễu loạn thông tin, mục đích của chúng là khiến người dân nghi ngờ và tẩy chay cả nguồn thông tin chính thống, dẫn đến xuất hiện các điểm nóng trong nhân dân.

Trước tình hình đó, thông qua công tác điều tra, nắm bắt DLXH trên địa bàn Thành phố nhằm định hướng DLXH, góp phần thay đổi nhận thức, hành vi của các nhóm xã hội theo hướng tích cực, góp phần xây dựng quốc kế dân sinh, tích cực tham gia đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch, bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng.

Về đặc điểm

Một là, Thành phố Hồ Chí Minh có những đặc điểm, đặc thù riêng về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội và dân cư, do đó, công tác điều tra, nắm bắt DLXH của Ban Tuyên giáo Thành ủy phải trên cơ sở những đặc điểm đó để nghiên cứu tình hình thực tiễn, từ đó thực hiện có hiệu quả công tác nắm bắt, điều tra DLXH.

Hai là, ngoài những tiêu chuẩn theo quy định, đội ngũ cán bộ, đảng viên, cộng tác viên, đặc biệt là cán bộ chuyên trách công tác DLXH tại Thành phố Hồ Chí Minh phải là những người nhạy bén, bản lĩnh và có kinh nghiệm.

Căn cứ Hướng dẫn số 167-HD/BTGTW, ngày 26/12/2015 của Ban Tuyên giáo Trung ương về thực hiện Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18/8/2014 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội, Ban Tuyên giáo Thành ủy tập trung xây dựng đội ngũ cộng tác viên theo đúng quy định, bảo đảm về số lượng, phẩm chất đạo đức, tư tưởng chính trị. Thành ủy quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện việc sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy làm công tác DLXH; xây dựng, củng cố, kiện toàn và nâng cao hiệu quả hoạt động của đội ngũ cộng tác viên DLXH từ thành phố đến cơ sở, bảo đảm số lượng, cơ cấu, thành phần và chất lượng hoạt động, thực hiện chế độ chi trả đối với cộng tác viên DLXH theo quy định; chú trọng công tác nắm bắt, định hướng, dự báo DLXH; tập trung củng cố, kiện toàn, bồi dưỡng nâng cao chất lượng hoạt động tham mưu.

Đến nay, lực lượng cộng tác viên cấp thành phố là 50 người; cấp quận, huyện là 20 người/đơn vị; đoàn thể và đảng ủy cấp trên cơ sở là 05 người/đơn vị (đối với một số đơn vị đặc thù, số lượng cộng tác viên là 15 người/đơn vị, nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu nắm bắt, thu thập thông tin). Ban Tuyên giáo Thành ủy trực tiếp quản lý số lượng cộng tác viên cấp thành phố; thường xuyên phối hợp, hướng dẫn thực hiện công tác chuyên môn đối với lực lượng cộng tác viên cấp quận/huyện, đoàn thể, đảng ủy cấp trên cơ sở trực thuộc Thành ủy. Cấp ủy địa phương, đơn vị thường xuyên củng cố, rà soát, kiện toàn đội ngũ cộng tác viên DLXH, phụ cấp trách nhiệm bảo đảm đúng tiêu chuẩn thành phần, số lượng. Mạng lưới cộng tác viên dư luận xã hội được xây dựng, tổ chức có hệ thống mở rộng đến từng địa bàn khu dân cư, khu trọ, trong công nhân, người lao động, các chức sắc tôn giáo, đội ngũ hưu trí..., nhằm thu thập thông tin đa dạng, nhiều chiều, bảo đảm tính đại diện trong các thành phần.

Đội ngũ cộng tác viên dư luận xã hội từ thành phố đến cơ sở trở thành lực lượng quan trọng, là kênh nắm bắt, tập hợp, phản ánh, cung cấp thông tin chính thống thường xuyên, kịp thời, góp phần định hướng DLXH, tạo sự đồng thuận trong xã hội và lan tỏa các luồng DLXH tích cực.

Ba là, công tác điều tra nắm bắt DLXH của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh luôn tích cực đổi mới, bắt kịp với xu hướng của thời đại, nhất là trong giai đoạn hiện nay.

Trong thời gian qua, công tác điều tra, nắm bắt DLXH thông qua các hình thức như: hội nghị giao ban định kỳ, điều tra, khảo sát, qua các phương tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội... đã mang lại hiệu quả nhất định. Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh cùng Ban Tuyên giáo Thành ủy Thủ Đức và các quận/huyện ủy thành lập nhóm Zalo, Facebook với thành viên là các cộng tác viên DLXH, nhằm chia sẻ, trao đổi kinh nghiệm, kịp thời nắm bắt thông tin, bảo đảm nhanh chóng, an toàn, tiết kiệm và hiệu quả; cung cấp số điện thoại cá nhân của các đồng chí trực tiếp phụ trách công tác DLXH 24/24 giờ nhằm bảo đảm tính thời sự trong việc triển khai thông tin. Ngoài ra, để thu thập ý kiến từ các giới, các ngành, Ban Tuyên giáo các cấp tham mưu, tổ chức giao ban chuyên đề trong từng giới (công nhân, thanh niên, trí thức, phụ nữ, hưu trí, tiểu thương, y tế…), hoặc tổ chức tọa đàm, hội nghị chuyên đề để tìm ra những giải pháp thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động. Bên cạnh đó, tăng cường ký kết kế hoạch phối hợp với các cơ quan, đơn vị có liên quan, đặc biệt là sự phối hợp giữa Ban Dân vận, Ban Tuyên giáo, Đảng ủy Công an, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc xác minh thông tin, nắm bắt tình hình và giải quyết các vấn đề phát sinh một cách hiệu quả, bảo đảm chế độ báo cáo nhanh, báo cáo đột xuất; dự báo và định hướng DLXH bảo đảm phù hợp với tình hình địa phương.

2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt dư luận xã hội của Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh hiện nay

Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về vai trò, nội dung, phương thức của công tác điều tra, nắm bắt DLXH, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, cần tập trung thực hiện, nhất là trong bối cảnh mới hiện nay. Cấp ủy, chính quyền, Ban Tuyên giáo các cấp cần quán triệt đầy đủ các nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu DLXH: Kết luận số 100-KL/TW, ngày 18/8/2014 của Ban Bí thư Trung ương; Hướng dẫn số 167-HD/BTGTW, ngày 26/12/2015 của Ban Tuyên giáo Trung ương về đổi mới và nâng cao chất lượng công tác điều tra, nắm bắt, nghiên cứu dư luận xã hội cho đội ngũ cán bộ, đảng viên. Ngoài ra, trong các cuộc họp chi bộ, sinh hoạt chuyên đề, thường xuyên nhấn mạnh vai trò của công tác điều tra, nắm bắt DLXH đối với sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy. Từ đó giúp mỗi cán bộ, đảng viên nâng cao nhận thức, tích cực tham gia trực tiếp hoặc phối hợp với các cơ quan chức năng phục vụ công tác điều tra, nắm bắt DLXH; chủ động nắm bắt, phân tích, đánh giá, dự báo tình hình tư tưởng trong nhân dân, từ đó có biện pháp giải quyết đúng đắn, kịp thời các vấn đề nảy sinh, phục vụ tốt hơn nhiệm vụ chính trị của địa phương, đơn vị.

Thứ hai, tiếp tục đổi mới nội dung, phương thức, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác điều tra, nắm bắt DLXH. Trong thời đại thông tin bùng nổ, nhiều chiều và trong cơ chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa với sự phân hóa lớn về lợi ích giữa các tầng lớp, nhóm xã hội như hiện nay, đòi hỏi sự bắt kịp nhanh với yêu cầu của thời đại mới về nội dung và phương thức nắm bắt DLXH, do đó, đòi hỏi công tác điều tra, nắm bắt DLXH phải có sự thay đổi, điều chỉnh, chú trọng những vấn đề dân sinh, quan tâm đến tâm tư, nguyện vọng của nhân dân. Đa dạng hóa các phương thức nắm bắt, định hướng DLXH: đối thoại, thông tin, tuyên truyền, điều tra khảo sát trực tiếp hoặc thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội..., từ đó, giải quyết những vấn đề bức xúc của nhân dân; giải thích để nhân dân hiểu rõ đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; đồng thời, kịp thời bổ sung, hoàn thiện các cơ chế, chính sách của địa phương, bảo đảm phù hợp với nguyện vọng, lợi ích chính đáng của nhân dân, tạo sự đồng thuận cao trong xã hội.

Thứ ba, gắn kết chặt chẽ công tác điều tra, nắm bắt DLXH với việc tăng cường hiệu quả hoạt động của Ban Chỉ đạo 35 các cấp trong công tác bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhất là mạng xã hội. Kiên quyết xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân đăng tải, cung cấp thông tin sai lệch, không đúng sự thật, gây ảnh hưởng tiêu cực đến tư tưởng, tâm trạng của người dân, ảnh hưởng đến sự phát triển của địa phương và đất nước. Do đó, trên cơ sở định hướng của Trung ương và sự tập trung lãnh đạo, chỉ đạo của Thành ủy, các cấp, các ngành trên địa bàn Thành phố cần tiếp tục tăng cường công tác điều tra, nắm bắt DLXH; đồng thời nêu cao tinh thần cầu thị, trách nhiệm, tích cực, chủ động, linh hoạt, sáng tạo trong xử lý các vấn đề bức xúc, nổi cộm.

Thứ tư, phát huy trí tuệ tập thể, huy động sức mạnh của các lực lượng cùng tham gia vào các bước trong quy trình điều tra, nắm bắt DLXH; đặc biệt phát huy vai trò của đội ngũ cộng tác viên DLXH là các nhà nghiên cứu trên tất cả các lĩnh vực, nhằm bảo đảm tính khoa học, tăng cường độ tin cậy, tính chặt chẽ trong các cuộc khảo sát DLXH. Khi có vấn đề phản ánh trong dư luận, các cơ quan, đơn vị có liên quan phải thắng thắn, trung thực nhìn nhận thiếu sót, khuyết điểm và nhanh chóng khắc phục; cấp ủy lãnh đạo cần kịp thời chỉ đạo, điều chỉnh những chủ trương chưa hợp lý nhằmtạo sự đồng thuận, tránh để xảy ra điểm nóng.

Thứ năm, thường xuyên mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ làm công tác tuyên giáo và đội ngũ cộng tác viên DLXH các cấp; tăng cường kiểm tra, đánh giá, tổng kết rút kinh nghiệm về công tác điều tra, nắm bắt DLXH; động viên, khen thưởng kịp thời nhằm tạo động lực thúc đẩy thực hiện hiệu quả các cuộc điều tra, nắm bắt DLXH.

---

MAI HUỲNH NGỌC HIẾU

Ban Tuyên giáo Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh